Club Zero

Κοινωνική σάτιρα με έντονα σαρδόνιο χιούμορ και weird σκηνοθετικό στιλιζάρισμα. Αν και θεματικά ενδιαφέρουσα, η ψυχρότητά της μοιάζει εκβιαστική και η πικρή ειρωνεία της επιτηδευμένη.

Η Τζέσικα Χάουσνερ είναι μια άνιση, μα τολμηρή σκηνοθέτιδα. Στο “Προσκύνημα στη Λούρδη” (2009), την καλύτερη αναμφίβολα ταινία της, δεν διστάζει να μας φέρει αντιμέτωπους με ένα θαύμα (η ανάπηρη ηρωίδα ξαφνικά περπατάει), ενώ έχει δοκιμάσει τις δυνάμεις της στο δράμα εποχής (“Τρελή Αγάπη”), την επιστημονική φαντασία (“Το Λουλούδι της Ευτυχίας”) και το θρίλερ τρόμου (“Hotel”). Με όποιο κινηματογραφικό είδος και να καταπιαστεί, όμως, επιβάλλει το δικό της σκηνοθετικό ύφος – μια σχεδόν κλινική, αποστασιοποιημένη ματιά, η οποία παρατηρεί δραματικές καταστάσεις με μια αδιόρατα κωμική διάθεση, δημιουργώντας αισθήματα αμηχανίας, ανασφάλειας και μιας ανησυχητικής εκκρεμότητας. Δεν καταφέρνει κάθε φορά να δέσει αυτή τη “λοξή” προσέγγιση με το πρώτο υλικό της και στο “Club Zero”, όπως ακριβώς και στο επίσης αγγλόφωνο “Λουλούδι της Ευτυχίας” τέσσερα χρόνια πριν, η ψυχρότητά της μοιάζει εκβιαστική και η πικρή ειρωνεία της επιτηδευμένη.

Πριν καν το πρώτο πλάνο, μια κάρτα μας προειδοποιεί πως “η ταινία περιέχει σκηνές οι οποίες απεικονίζουν διατροφικές διαταραχές”. Το ελαφρύ παραξένισμα (πόσο σαρκαστικά είναι όλα αυτά;) συνεχίζεται με τη… λανθιμική περιγραφή της καθημερινότητας ενός ελίτ σχολείου για ευκατάστατους μαθητές, στο οποίο προσλαμβάνεται μια νέα καθηγήτρια. Η κυρία Νόβακ, η οποία διδάσκει “συνειδητή διατροφή” και σύντομα συσπειρώνει γύρω της έναν πυρήνα μαθητών οι οποίοι αρχίζουν να γίνονται όλο και πιο εκλεκτικοί με τις μπουκιές του φαγητού τους, φτάνοντας σταδιακά στα όρια της ανορεξίας. Δημιουργούν το “Club Zero”, το οποίο λειτουργεί σαν θρησκευτική σέκτα, απομονώνονται από τους συμμαθητές τους και κάνουν σκοπό της ζωής τους να απέχουν από την παραμικρή γαστριμαργική ευχαρίστηση.

Η Χάουσνερ περιγράφει μια πραγματικότητα στην οποία η απόλαυση έχει αντικατασταθεί από τον εξαναγκασμό και το κυνήγι της (αψεγάδιαστης) εικόνας έχει καταντήσει υστερική εμμονή. Η καταγγελία της είναι… τεθλασμένη και πονηρή, μιας και οι λόγοι τους οποίους επικαλείται η κυρία Νόβακ για εξορθολογισμό της σύγχρονης διατροφής (η βουλιμική κατανάλωση) είναι απολύτως σωστοί. Το πέρασμα στην άλλη πλευρά, όμως, συντελείται με μεγάλη σεναριακή ευκολία, όσο κι αν η θέληση των εφήβων να αντιταχθούν στην κάθε ενήλικη εξουσία μάς είναι άμεσα αναγνωρίσιμη.

Κι η Χάουσνερ συνεχίζει, επιτιθέμενη στο μεγαλοαστικό σνομπισμό, τους new age γκουρού της ευζωίας, τη συλλογική ανασφάλεια περί ομοιογένειας και τη σύγχρονη ενδοοικογενειακή αποξένωση. Αλλά η υπερβολικά αποστασιοποιημένη οπτική της και ο φόβος να μη χαθούν οι ίσες αποστάσεις ευνουχίζουν την κριτική της και κρατούν τις διαπιστώσεις της σε επιφανειακό επίπεδο. Το άτολμο (μη) φινάλε της ταινίας επιβεβαιώνει την αμηχανία της απέναντι στις περίπλοκες διαστάσεις της “συνειδητής διατροφής”, η ανάλυση των οποίων θυσιάζονται στο βωμό του κομψού, μοδάτου κινηματογραφικού στιλ.

Αυστρία, Μ. Βρετανία, Γερμανία. 2023. Διάρκεια: 110΄. Διανομή: AMA FILMS