Όλα τα highlights του 37ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου

Γεμάτο αφιερώματα, πρεμιέρες και παράλληλες εκδηλώσεις, το ιστορικότερο αθηναϊκό φεστιβάλ μας παρουσιάζει από 21-27/11 ένα πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα, το οποίο εμπνέεται από το χθες και κοιτάζει το κινηματογραφικό αύριο.

Πιστό στο ετήσιο ραντεβού του, το κινηματογραφικό “Πανόραμα” μας έδωσε ήδη μια νόστιμη, χορταστική πρόγευση την εβδομάδα 24-30/10 στο Τριανόν, με αφιερώματα στους σκηνοθέτες Τζον Φορντ και Βασίλη Μαζωμένο, στα “Τέρατα που Αγαπήσαμε” και στο “Άλλο Ντοκιμαντέρ”. Πάντα υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του κριτικού Νίνου Μικελίδη, το κυρίως μέρος της 37ης διοργάνωσης ξεκινάει την Πέμπτη 21/11, οι προβολές της οποίας θα διαρκέσουν μέχρι και τις 27/11 στους κινηματογράφους Τριανόν, Newman, Studio, αλλά και στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Το πρόγραμμα, ένα από τα πλουσιότερα των τελευταίων χρόνων, περιλαμβάνει διαγωνιστικό τμήμα 11 ευρωπαϊκών ταινιών, σειρά αφιερωμάτων, special screenings, μικρού μήκους από σπουδαστές κινηματογραφικών σχολών και φυσικά masterclasses (διεύθυνση φωτογραφίας, παραγωγή ταινίας τρόμου), workshops (υποκριτική, παιδικό σινεμά) και στρογγυλά τραπέζια (“Το ευρωπαϊκό σινεμά της κρίσης”, “Διανομή του σινεμά του φανταστικού”).

Διαγωνιστικό πρόγραμμα

Πέντε Έλληνες σκηνοθέτες συναγωνίζονται για τα βραβεία του φεστιβάλ, τα οποία θα απονείμει κριτική επιτροπή αποτελούμενη από τους Τζώρτζη Γρηγοράκη (“Digger”), Μαργαρίτα Μαντά (“Χρυσόσκονη”) και Πέτρο Σεβαστίκογλου (“Άνεμος στην Πόλη”). Ο Αλέξανδρος Αβρανάς, μάλιστα, θα σηκώσει την αυλαία του φετινού “Πανοράματος” με το γυρισμένο στην Εσθονία “Quiet Life”, το οποίο έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στους “Ορίζοντες” του πρόσφατου Φεστιβάλ Βενετίας. Η διεθνής αυτή συμπαραγωγή σηματοδοτεί το comeback του βραβευμένου δημιουργού του “Miss Violence” και προσεγγίζει, με αποστασιοποίηση όσο και αποτελεσματική μεθοδικότητα, το επίκαιρο σύνδρομο της “παιδικής παραίτησης”.

Η Ελένη Αλεξανδράκη (“Η Νοσταλγός”, “Κωστής Παπαγιώργης”) διασκευάζει δύο αυτοβιογραφικά μυθιστορήματα του Γιάννη Ατζακά και με τον ασπρόμαυρο “Θολό Βυθό” μας μεταφέρει στις διαβόητες Παιδουπόλεις της Βασίλισσας Φρειδερίκης, όπου μεγαλώνει ο μικρός Γιάννης, γιος αντάρτη, στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Τη σημαντική παρουσία του κυπριακού σινεμά δηλώνουν τρεις ταινίες, με τον Κύρο Παπαβασιλείου (“Κάμπια Νύμφη Πεταλούδα”) να εξιστορεί, μπροστά και πίσω από την κάμερα της “Κάλτσας”, τις αγωνιώδεις προσπάθειες ενός τραυματισμένου κινηματογραφιστή να μετατρέψει σε ταινία το ατύχημά του. Στους “Αδιεκπεραίωτους” του Μιχάλη Χαπέσιη (των μικρού μήκους “Αντίδοτον” και “Η Θάλασσα”) μια φουσκωτή βάρκα ξεφορτώνει μια ομάδα αιτούντων άσυλο στις ακτές της Euroville, αλλά το πτώμα το οποίο θα βρεθεί στο δρόμο της θα την οδηγήσει σε απρόβλεπτα μπλεξίματα. Στο ασπρόμαυρο “Africa Star”, από την άλλη, ο Άδωνις Φλωρίδης (“Ρόζμαρι”) ακολουθεί τρεις γενιές Κυπρίων γυναικών των οποίων η ζωή, από το 1945 έως το 2008, αλλάζει τραγικά λόγω της αδυναμίας ενός άντρα να αντισταθεί στον πειρασμό.
Στο “Εγώ σου το ‘Χα Πει” της Γκινεβρά Ελκάν (“If Only”) ένα πρωτοκλασάτο καστ –Βαλέρια Γκολίνο, Γκρέτα Σκάκι, Άλμπα Ρορβάκερ, Ντάνι Χιούστον, Ρικάρντο Σκαμάρκιο, Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι– ζει έναν εφιαλτικό καύσωνα που αναστατώνει τη Ρώμη, ενώ το βραβευμένο με τρία Ντονατέλο “Palazzina Laf” του πρωτοεμφανιζόμενου Μικέλε Ριοντίνο εστιάζει σε πραγματικά γεγονότα, αναβιώνοντας την πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση εργασιακού εκφοβισμού στην Ιταλία, σε ένα χαλυβουργείο του Τάραντα στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Από τα βαριά χαρτιά του διαγωνιστικού, το “Κλείσε τα Μάτια σου”, ένα μελαγχολικό, ποιητικό και ιδιότυπο detective film, αποτελεί την επιστροφή του σπουδαίου Ισπανού Βίκτορ Ερίθε (“Το Πνεύμα του Μελισσιού”) πίσω από την κάμερα 30 ολόκληρα χρόνια μετά τον “Ήλιο της Κυδωνιάς”. Επιστροφή σε πρωταγωνιστικούς ρόλους και για τον Κρίσπιν Γκλόβερ, ο οποίος στον “Κύριο Κ” της Νορβηγίδας Ταλούλα Χάζεκαμπ Σβαμπ υποδύεται έναν περιπλανώμενο μάγο που περνά τη νύχτα σε ένα ξενοδοχείο, μόνο για να ανακαλύψει το επόμενο πρωί ότι δεν μπορεί να φύγει απ’ αυτό. Κι από τη φαντασία πίσω στην πραγματικότητα, με δύο ιστορίες ενηλικίωσης: το αντιπολεμικό “Bauk” του Γκόραν Ραντοβάνοβιτς, με φόντο τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς της Σερβίας, και τον ολλανδικό “Αδελφό του Καλοκαιριού” του Γιόρεν Μόλτερ, πάνω στη σχέση ενός 13χρονου με τον πατέρα του και τον διανοητικά καθυστερημένο αδελφό του.

Πρεμιέρες και αφιερώματα

Βραβευμένο με τη Χρυσή Λεοπάρδαλη του Λοκάρνο, το λιθουανικό “Toxic” του Σάουλε Μπλιουβάιτε ακολουθεί δυο έφηβες που για να ξεφύγουν από την ανιαρή καθημερινότητά τους γράφονται σε μια σχολή μοντέλων. Προερχόμενο από το διαγωνιστικό τμήμα των Καννών και εστιάζοντας στην ίδια συντηρητική πραγματικότητα της Ανατολικής Ευρώπης, το “Τρία Χιλιόμετρα μέχρι το Τέλος του Κόσμου” του Εμάνουελ Πάρβου μας αποκαλύπτει μια βαθιά οπισθοδρομική και πολλαπλά καταπιεστική ρουμάνικη επαρχία, με τη νοοτροπία της οποίας συγκρούεται ένας νεαρός ομοφυλόφιλος. Εκτός συναγωνισμού θα προβληθεί επίσης και το γυρισμένο στη Μασσαλία ουμανιστικό κοινωνικό δράμα του Ρομπέρ Γκεντιγκιάν (“Τα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο”) “Και η Γιορτή Συνεχίζεται…”, με το βιογραφικό “Sarah Bernhardt, La Divine” του Γκιγιόμ Νικλού, στο οποίο η Σαντρίν Κιμπερλέν ενσαρκώνει τη μυθική θεατρική ηθοποιό Σάρα Μπερνάρ, να αποτελεί την ταινία λήξης του φεστιβάλ. Στο τμήμα των Ειδικών Προβολών θα συναντήσουμε το “Κοσμικό Ανατομείο” (1993) του Βασίλη Βαφέα, το ντοκιμαντέρ για τον ραδιοφωνικό παραγωγό Πάνο Γεραμάνη “Λαϊκοί Βάρδοι” (2023) του Θάνου Κουτσανδρέα και τη βωβή “Αυγή” (1927) του Φρίντριχ Βίλχελμ Μουρνάου, συνοδεία live μουσικής από τους Μιχάλη Νιβολιανίτη και Βασίλη Τζαβάρα.

Το πρόγραμμα πλαισιώνεται και από εφτά(!) θεματικά αφιερώματα, με κυρίαρχο αυτό στον ηθοποιό (προβάλλονται τα φιλμ “Οι Δολοφόνοι” και “Το Μωρό της Ρόζμαρι”) και σκηνοθέτη Τζον Κασσαβέτη με εννέα δικές του ταινίες, από τις “Σκιές” του 1959 έως και την “Ερωτική Θύελλα” του 1984. Συναρπαστική η συνάντηση Ρότζερ Κόρμαν και Έντγκαρ Άλαν Πόε, στοιχειώνει την οθόνη με τέσσερα φιλμ των αρχών της δεκαετίας του ’60: “Ο Πύργος των Καταραμένων”, “Μια Κραυγή στην Ομίχλη”, “Η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου” και “Ο Τάφος με τα 7 Μυστικά”. Αλλαγή κλίματος από τον τρυφερό, κομψό και δεξιοτέχνη των σεναριακών λεπτομερειών Κλοντ Σοτέ και πέντε διαμάντια της υποτιμημένης φιλμογραφίας του (“Τα Γεγονότα της Ζωής”, “Η Τροτέζα και οι Διαρρήκτες”, “Σεζάρ και Ροζαλί”, “Η Παλιοπαρέα”, “Η Νέλλη και ο Κύριος Αρνό”), την ώρα που ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος βιογραφεί με άποψη δυο σπουδαίους σύγχρονους Έλληνες στα ντοκιμαντέρ “Ημερολόγια Καταστρώματος – Γιώργος Σεφέρης” και “Ο Κόκκινος Δάσκαλος”, με θέμα το τραγικό και συκοφαντημένο ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Νίκο Πλουμπίδη. Θυμόμαστε την αιθέρια παρουσία της Μπέτυς Λιβανού στα “Ταξίδι του Μέλιτος”, “Ξαφνικός Έρωτας” και “Μανία”, όπως και τη θλιβερή επέτειο της εισβολής στη Μεγαλόνησο, μέσα από τις οκτώ διαφορετικές, μυθοπλαστικές και ντοκιμαντερίστικες προσεγγίσεις ιστορικής μνήμης του “Κύπρος: 50 χρόνια τούρκικης κατοχής”: “Αναζητώντας τον Χέντριξ” του Μάριου Πιπερίδη, “Η Ιστορία της Πράσινης Γραμμής” και “Το Τείχος μας” του Πανίκου Χρυσάνθου, “Το Νησί που Μοιραζόμαστε” της Δανάης Στυλιανού, “Ο Βιασμός της Αφροδίτης” του Ανδρέα Πάντζη, “Δρόμοι και Πορτοκάλια” της Αλίκης Δανέζη-Κνούτσεν, “Ο Τελευταίος Γυρισμός” της Κορίνας Αβραμίδου, “The Palace” του Άντονι Μάρας. Τέλος, ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει το αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από το θάνατο του Φραντς Κάφκα, στο οποίο θα προβληθούν η “Δίκη” του Όρσον Γουέλς, ο “Πειρασμός” του Μάρκο Φερέρι, το “Tetsuo: Ο Σιδερένιος Άνθρωπος” του Σίνια Τσουκαμότο, το “Amerika” του Βλάντιμιρ Μίχαλεκ, το “Guilt” του Βασίλη Μαζωμένου και το “Μετά τα Μεσάνυχτα” του Μάρτιν Σκορσέζε.