Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης 2024: Η ελληνική ματιά

Οι ελληνικές ταινίες καταγράφουν για ακόμα μια χρονιά ιδιαίτερα δυναμική παρουσία στη γιορτή του «αληθινού σινεμά», ξεσηκώνοντας συζητήσεις και αντιπαραθέσεις.

Το πλούσιο πρόγραμμα του φετινού φεστιβάλ περιλαμβάνει 251 ντοκιμαντέρ μεγάλου και μικρού μήκους, ενώ το κεντρικό του αφιέρωμα “Citizen Queer” αποτελείται από ταινίες οι οποίες αφορούν LGBTQ+ θεματικές. Μια εξαιρετικά επίκαιρη και τολμηρή επιλογή, δικαιωμένη από τα γεγονότα της σαββατιάτικης επίθεσης μιας πολυμελούς ομάδας νεαρών σε δυο τρανς άτομα στην πλατεία Αριστοτέλους. Αλλά και όλες οι αναφορές στη δημοκρατία, την ανοχή και την ελευθερία έκφρασης οι οποίες έγιναν κατά την τελετή έναρξης δεν ήταν έπεα πτερόεντα. Με αφορμή την αφίσα του, το εξαιρετικό, πολυδιάστατο και σκηνοθετημένο με έμπνευση ντοκιμαντέρ της Ελίνας Ψύκου “Αδέσποτα Κορμιά”, ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών από εκκλησιαστικούς και ακροδεξιούς κύκλους. Το φιλμ εξετάζει, δίνοντας το λόγο σ’ όλες τις απόψεις, την έννοια της σωματικής αυτοδιάθεσης – από την εξωσωματική γονιμοποίηση και την άμβλωση ως την ευθανασία – στη σύγχρονη Ευρώπη.

Μαζί με την ταινία της Ψύκου, στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα συμμετέχουν άλλες δυο ελληνικές παραγωγές. Πρώτα οι ορθογραφημένοι “Αζήτητοι” της Μαριάννας Οικονόμου (“Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες”), πάνω στους εκατοντάδες “ανώνυμους” φυματικούς που πέθαναν στο νοσοκομείο Σωτηρία από το 1945 ως το 1975. Η έννοια του κοινωνικού στίγματος επαναπροσδιορίζεται με συγκινητικό τρόπο και μια καλά κρυμμένη όψη της μεταπολεμικής Ελλάδας έρχεται στο φως. Από την άλλη, το αγγλόφωνο “Unclickable” του Μπάμπη Μακρίδη (“Οίκτος”) αιφνιδιάζει με τη δυναμική αφήγησή του και το σοκαριστικό θέμα του: πως και γιατί περίπου το ένα τρίτο(!) του παγκόσμιου διαδικτυακού διαφημιστικού τζίρου πηγαίνει σε ιστοτόπους-“φαντάσματα”; Μια τετραμελής ομάδα ερευνητών αποφασίζει να αποδείξει μια ακόμα μορφή της καπιταλιστικής ασυδοσίας με απολαυστικά… τρομακτικό τρόπο.

Συναρπαστική, επίσης, είναι η ανθρωπογεωγραφία που αναλύεται στο “Πανελλήνιον”, το γνωστό αθηναϊκό σκακιστικό καφενείο, των Σπύρου Μαντζαβίνου και Κώστα Αντάραχα, ενώ ιδιαίτερα αποκαλυπτικό είναι το κινηματογραφικά στέρεο βιογραφικό χρονικό του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου “Ο Κόκκινος Δάσκαλος”, πάνω στην πολλαπλά διδακτική ιστορία του αγωνιστή της αριστεράς Νίκου Πλουμπίδη. Με εντελώς πρωτοποριακό ύφος και αντισυμβατικό τρόπο γραφής, τέλος, το “Sinfonietta-Πόλης, Συνομιλία με τον Dziga Vertov” του Δημήτρη Θεοδωρόπουλου, διευθυντή φωτογραφίας και καθηγητή της σχολής κινηματογράφου, αναζητά τη σχέση ανθρώπου, φύσης και αστικού τοπίου, εκσυγχρονίζοντας ιδέες του σπουδαίου Σοβιετικού ντοκιμαντερίστα Ντζίγκα Βερτόφ (“Ο Άνθρωπος με την Κινηματογραφική Μηχανή”) και του Γερμανού Βάλτερ Ρούτμαν (“Βερολίνο, η Συμφωνία μιας Μεγαλούπολης”).