Του Κώστα Ράπτη
Κατά τον κινεζικό εμφύλιο πόλεμο, η προσπάθεια των Κομμουνιστών να καταλάβουν τη χώρα εξασφαλίζοντας αρχικά την περιφέρεια και κινούμενοι κατόπιν προς το κέντρο, έμεινε στην ιστορία ως “δόγμα Μάο”. Τηρουμένων των αναλογιών ο σημερινός διάδοχος του Μάο επιχειρεί, επικεντρώνοντας πρωτίστως στα ανατολικά σύνορα της Ε.Ε., να κατακτήσει το μερίδιο αγοράς και τις πολιτικές φιλίες στην Ευρώπη που θεωρεί ότι αντιστοιχούν στην “ειρηνική ανάδυση” της Κίνας. Εξ ου και η πρώτη μετά από πέντε χρόνια ευρωπαϊκή περιοδεία του Σι Τζινπίνγκ είχε άκρως ιδιόμορφο δρομολόγιο.
Ο Κινέζος ηγέτης επιχείρησε βέβαια να διεισδύσει και προς το ευρωπαϊκό κέντρο, έχοντας ως πρώτο σταθμό του ταξιδιού του την Γαλλία, όπου η επέτειος των εξήντα χρόνων από τη σύναψη των διπλωματικών σχέσεων με τη Λαϊκή Δημοκρατία έδινε τον κατάλληλο συμβολισμό της υπέρβασης των ψυχροπολεμικών διαιρέσεων. Όμως εκεί όπου ο Σι Τζινπίνγκ αναζητούσε έναν σημερινό Ντε Γκωλ, ικανό να διατρανώσει την στρατηγική αυτονομία της Γαλλίας σε σχέση με τον διατλαντικό άξονα, βρήκε έναν Εμανουέλ Μακρόν να τον παροτρύνει να χαλαρώσει την “φιλία δίχως όρια” της Κίνας με τη Ρωσία, αλλά, σε μία αυτοσχέδια τριμερή, και την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να επαναλαμβάνει όσα οι Κινέζοι ιθύνοντες άκουσαν πρόσφατα από το στόμα της Αμερικανίδας υπουργού Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν περί κινεζικής “υπερβάλλουσας παραγωγικής δυναμικότητας” (overcapacity) και να προειδοποιεί για πιθανή επιβολή ευρωπαϊκών δασμών. Ως γνωστόν, η Κομισιόν έχει ήδη κινήσει διαδικασία εξέτασης των κινεζικών κρατικών ενισχύσεων προς τις εξαγωγές ηλιακών πάνελ.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι η θετικότερη είδηση που προέκυψε από το Παρίσι αφορούσε τη “μάχη του κονιάκ”, καθώς ο Σι Τζινπίνγκ απέσυρε προς το παρόν την απειλή για επιβολή δασμών στις εξαγωγές της γαλλικής οινοποιίας.
Αντιθέτως, στο Βελιγράδι, όπου κατευθύνθηκε αμέσως μετά ο Σι Τζινπίνγκ, η υποδοχή υπήρξε κάτι περισσότερο από θερμή, με τον πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς να παρατάσσει όλο το υπουργικό του συμβούλιο στο αεροδρόμιο για την υποδοχή του Κινέζου ηγέτη. “Η μικρή Σερβία έχει μεγάλη καρδιά”, δήλωσε μετριοφρόνως ο Βούτσιτς, περιγράφοντας τα αισθήματά του για τον φιλοξενούμενο.
Η Σερβία (η οποία, ως γνωστόν δεν ανήκει στην Ε.Ε.) αρνείται να περιορίσει τις σχέσεις της με τις ευρασιατικές δυνάμεις και έχει από το 2020 την Κίνα ως κυριότερο επενδυτικό της εταίρο.
Κατά την επίσκεψη Σι διακηρύχθηκε ότι η Σερβία γίνεται η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα η οποία συνάπτει με την Κίνα μια σχέση “κοινού μέλλοντος”, όπως ήρθε να υπογραμμίσει και η συνυπογραφή 29 συμφωνιών προώθησης της αμοιβαίας συνεργασίας. Μάλιστα οι δύο χώρες προχώρησαν σε δημιουργία μίας ζώνης ελεύθερου εμπορίου σε τρία στάδια, αρχής γενομένης από την 1η Ιουλίου, με εμβάθυνση της ανά πενταετία. Η Σερβία θα βρεθεί έτσι να απαλλάσσεται δασμών για το 95% των εξαγωγών της (κυρίως αγροτικών προϊόντων) προς την Κίνα, ενώ και οι αεροπορικές συνδέσεις Βελιγραδίου και Πεκίνου θα πυκνώσουν.
Η σερβο-κινεζική σχέση δεν έχει μόνο οικονομικές πτυχές, αλλά και πολιτικές. Διόλου τυχαία στην κοινή διακήρυξη των δύο πλευρών τονίσθηκε η αφοσίωση της καθεμίας στην κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της άλλης – κοινώς η αλληλοϋποστήριξη τους στα θέματα της Ταϊβάν και του Κοσόβου. “Θα αντιμετωπίσουμε από κοινού την ηγεμονία και την πολιτική της ισχύος”, δήλωσε ο θιασώτης του “πολυπολικού κόσμου” Σι, με τον νου στραμμένο στις ΗΠΑ.
Οι ιστορικοί συμβολισμοί αξιοποιήθηκαν και εδώ, καθώς η επίσκεψη συνέπεσε την 25η επέτειο από τον νατοϊκό βομβαρδισμό της κινεζικής πρεσβείας στο Βελιγράδι, τον οποίο, όπως είπε ο Σι, “δεν θα συγχωρήσουμε ποτέ”. Με άλλα λόγια, Σερβία και Κίνα υπενθυμίζουν ότι έχουν πληρώσει μαζί φόρο αίματος στο ΝΑΤΟ.
Και η περιοδεία συνεχίσθηκε στην Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν, του “μαύρου προβάτου” μεταξύ των “27”, που καυχάται για “την εθνικο-κυριαρχική” της πολιτική και αρνείται την διαιώνιση και εμβάθυνση της σύγκρουσης με τη Ρωσία λόγω Ουκρανίας. Εδώ ο Σι υπέγραψε 19 συμφωνίες, αλλά το επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται στην κατασκευή με κινεζικά κεφάλαια υπερταχείας σιδηροδρομικής γραμμής που θα συνδέει τη Βουδαπέστη με το Βελιγράδι. Δεν λείπουν αυτοί που υπογραμμίζουν τους κινδύνους από την κινεζική “παγίδα χρέους”, αλλά και τις επιδόσεις της κυβέρνησης Όρμπαν στον τομέα της διαφθοράς, διερωτώμενοι πόσο υγιή είναι τα θεμέλια της σινο-ουγγρικής συνεργασίας.
Όμως η Κίνα κοιτά προς νότον. Τα ανοίγματα σε Ουγγαρία και Σερβία αλληλο-ενισχύονται, ενώ η κύρια βλέψη της κινεζικής πλευράς είναι να οδηγήσει εν καιρώ την σιδηροδρομική σύνδεση μέχρι τη δική μας χώρα, ώστε να υποστηρίξει την επένδυση στο λιμάνι του Πειραιά.