Της Βάσως Αγγελέτου
“Πρωταθλήτριες” των επιτοκιακών κερδών, ως ποσοστό επί των λειτουργικών τους εσόδων, αναδεικνύονται οι ελληνικές τράπεζες στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) για τα εποπτευόμενα ιδρύματα.
Ειδικότερα, το 79,25% των λειτουργικών εσόδων του εγχώριου κλάδου προέρχεται από την ψαλίδα μεταξύ επιτοκίων δανεισμού και επιτοκίων καταθέσεων, έναντι 60,56% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Μοναδική χώρα που “σκοράρει” υψηλότερα από την Ελλάδα είναι η Εσθονία, όπου το εν λόγω ποσοστό διαμορφώνεται στο 82,20%.
Αίσθηση προκαλεί δε η αντίθεση με τα ευρωπαϊκά κράτη της Ευρωζώνης όπως η Γαλλία και η Γερμανία, όπου το ποσοστό των επιτοκιακών κερδών διαμορφώνεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα -στο 43,46% και 53,90%, αντίστοιχα.
Ο λόγος που οι ελληνικές τράπεζες διαφοροποιούνται σε τόσο μεγάλο βαθμό από τις γαλλικές και γερμανικές είναι οι αποδόσεις που προσφέρουν στους καταθέτες τους, οι οποίες παραμένουν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα παρά την άνοδο των επιτοκίων της ΕΚΤ κατά 450 μονάδες βάσης το τελευταίο ενάμιση έτος. Στα επιτόκια δανεισμού, αντιθέτως, οι αυξήσεις μετακυλίστηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό στους δανειολήπτες από τις εγχώριες τράπεζες.
Αποτέλεσμα των ανωτέρω είναι το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο (NIM) στην Ελλάδα να διαμορφώνεται στο 3,20% έναντι 0,89% στη Γαλλία και 1,13% στη Γερμανία. Υψηλότερο περιθώριο από τις ελληνικές τράπεζες καταγράφουν, αντιθέτως, οι τράπεζες στη Λετονία (3,90%), την Εσθονία (3,77%) και τη Λιθουανία (3,58%).
Όπως αναφέρει η Τράπεζα της Ελλάδος στην Ενδιάμεση Νομισματική Έκθεση, η διάρθρωση και οι συνθήκες ανταγωνισμού στην τραπεζική αγορά είναι δυνατόν να επηρεάζουν τη διαμόρφωση των επιτοκιακών περιθωρίων των τραπεζών.
“Αποθησαυρίζουν” τις καταθέσεις οι ελληνικές τράπεζες
Επιπλέον, συνδεδεμένη με την ανταγωνιστική πίεση που δέχονται οι τράπεζες είναι η διαθεσιμότητα μη τραπεζικών πηγών χρηματοδότησης και μη τραπεζικών αποταμιευτικών επιλογών στην οικονομία. Πράγματι, οι ελληνικές τράπεζες διαθέτουν άφθονη ρευστότητα μέσω των καταθέσεων τις οποίες, ωστόσο, δεν μοχλεύουν μέσω της εκταμίευσης δανείων -όπως συμβαίνει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από το ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει τη χαμηλότερη θέση σε επίπεδο Ευρωζώνης με τον δείκτη δάνεια προς καταθέσεις (loan to deposit ratio) να διαμορφώνεται στο 59,24% έναντι 104,44% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Πρωταθλήτρια των χορηγήσεων είναι η Γερμανία (119,36%) και ακολουθούν η Ολλανδία (113,34%) και η Γαλλία (107,79%).
Αυτή την άφθονη ρευστότητα, μάλιστα, επικαλούνται ως επιχείρημα και τα στελέχη των τραπεζών όταν καλούνται να αιτιολογήσουν τα επιτόκια καταθέσεων που παραμένουν στο “ναδίρ”. Όπως αναφέρει η ΤτΕ στην ίδια έκθεση, το εννεάμηνο του 2023 η κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών αυξήθηκε, λόγω της σημαντικής αύξησης των καθαρών εσόδων από τόκους και της μείωσης των προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο.