Το περιστατικό με τον 13χρονο από τη Ρόδο που τραυματίστηκε σοβαρά όταν επιχείρησε να εκτελέσει μία δοκιμασία (challenge) που κυκλοφορεί στο TikTok δεν είναι μεμονωμένο συμβάν.
Ο 13χρονος από τη Ρόδο τραυματίστηκε σοβαρά κατά τη διάρκεια σχολικού διαλείμματος, επιχειρώντας τη δοκιμασία που είναι γνωστή στο TikTok ως Superman Challenge και αποτελεί νέο trend. Οι συμμετέχοντες προσπαθούν να μιμηθούν τη χαρακτηριστική στάση του Superman, τεντώνοντας το ένα χέρι μπροστά και πέφτοντας προς τα εμπρός, περιμένοντας από τους φίλους τους να τους πιάσουν στον αέρα.
Το παιδί διακομίστηκε στο νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία» με C-27 της Πολεμικής Αεροπορίας.
Ο 13χρονος μαθητής του γυμνασίου Καλυθίων χτύπησε «παίζοντας» με τους συμμαθητές του σοβαρά στο κεφάλι. Αρχικά μεταφέρθηκε εσπευσμένα με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ στο Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου, όπου εισήχθη αμέσως στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Σύμφωνα με τους γιατρούς, παρουσίασε επιληπτικές κρίσεις, γεγονός που οδήγησε στη διασωλήνωσή του. Οι εξετάσεις επιβεβαίωσαν ότι έχει κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, γεγονός που καθιστά την κατάστασή του εξαιρετικά κρίσιμη.
Η περίπτωση του 13χρονου, όμως, δεν είναι μοναδική, αφού το TikTok ασκεί τεράστια επιρροή στους εφήβους παγκοσμίως.
Σύμφωνα με την ένωση Depression and Bipolar Support Alliance, η μέση ηλικία κατά την οποία ένα παιδί ανοίγει λογαριασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι τα 12,5 χρόνια. Και οι έρευνες διαπιστώνουν ότι όσο περισσότερο χρόνο περνάει ένα άτομο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανίσει συμπτώματα ψυχικής υγείας, όπως άγχος, απομόνωση και απελπισία. Σύμφωνα δε με μια πρόσφατη μελέτη, τα υψηλά επίπεδα χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε διάστημα τεσσάρων ετών συνδέθηκαν με αυξημένη κατάθλιψη μεταξύ των παιδιών γυμνασίου και λυκείου.
Σύμφωνα με τον John Piacentini, καθηγητή στο Τμήμα Ψυχιατρικής και Βιοσυμπεριφορικών Επιστημών του UCLA, το βάρος της πανδημίας ήταν ιδιαίτερα βαρύ για τους εφήβους. Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες έχουν αυξημένη ανάγκη για αλληλεπίδραση με συνομηλίκους και μεγαλύτερη ευαισθησία στον κοινωνικό αποκλεισμό. Τα lockdown, τα διαδικτυακά μαθήματα και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης διατάραξαν τη ζωή τους. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υποστηρίζει, βοήθησαν να καλυφθούν αυτά τα κενά και το TikTok εξελίχθηκε σε στρατηγική αντιμετώπισης.
Το TikTok, μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πλατφόρμες βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σήμερα, κυριαρχεί στη νεανική κουλτούρα και προσελκύει περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο χρήστες παγκοσμίως, εκ των οποίων σχεδόν οι μισοί είναι ηλικίας 10 έως 29 ετών. Το TikTok εκθρόνισε πρόσφατα το Instagram ως την πιο συχνά χρησιμοποιούμενη εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ των παιδιών ηλικίας 12 έως 17 ετών, με το 63% αυτών να χρησιμοποιούν την εφαρμογή σε εβδομαδιαία βάση. Στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δείχνουν ότι το 2021, ένας στους επτά εφήβους ηλικίας 10 έως 19 ετών πάλευε με προκλήσεις ψυχικής υγείας. Η ομάδα αυτή αποτελεί βασικό μέρος του κοινού του TikTok.
Καθώς το TikTok γίνεται όλο και πιο δημοφιλές μεταξύ των νέων, αυξάνεται η ανησυχία σχετικά με τον πραγματικό αντίκτυπο που έχει η πλατφόρμα στην ψυχική υγεία τους. Όπως συμβαίνει σχεδόν με τα πάντα, κάθε νόμισμα έχει δύο πλευρές…
Το TikTok μπορεί να ενισχύσει την απομόνωση και τη μοναξιά των εφήβων
Για τους εφήβους, η εύρεση μιας κοινότητας και επικύρωσης στο TikTok δεν είναι απλώς φυσιολογική, αλλά και απαραίτητη για την ανάπτυξή τους.
«Υπάρχουν νέοι, ειδικά εκείνοι με κοινωνικό άγχος ή κατάθλιψη, που μπορεί να έχουν την τάση να περνούν περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο, μειώνοντας την πραγματική, πρόσωπο με πρόσωπο επαφή τους με άλλους ανθρώπους», λέει η Anne Marie Albano, διευθύντρια της Κλινικής για το Άγχος και τις Συναφείς Διαταραχές του Πανεπιστημίου Columbia. «Όταν ένα άτομο δεν συμμετέχει στον κόσμο με υγιή τρόπο -στην αλληλεπίδραση με τους άλλους, στη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων… τη συμμετοχή στην τάξη, την αντιμετώπιση συγκρούσεων με τους συνομηλίκους του- αυτό μπορεί να επιδεινώσει τα αισθήματα αποξένωσης, απελπισίας, απομόνωσης, άγχους και κατάθλιψης».
Η νοοτροπία της «κουλτούρας της σύγκρισης» που ενθαρρύνεται από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όπως το TikTok μπορεί να είναι πολύ δύσκολη για ένα νέο άτομο, επισημαίνει η ίδια.
«Κάθε παιδί που είναι επιρρεπές σε ανησυχίες για την αυτοεικόνα του και για το ποιος είναι, έχει άγχος για την προσαρμογή ή για το τι σκέφτονται οι άλλοι γι’ αυτό, αναπόφευκτα θα συγκρίνει τον εαυτό του με τον αριθμό των likes, των φίλων ή των followers που έχουν άλλοι άνθρωποι όταν μπαίνουν στο διαδίκτυο», είπε. «Κοιτάζουν αυτές τις ιστοσελίδες μέσα από τον αρνητικό φακό του «δεν πρόκειται ποτέ να γίνω τόσο καλός όσο αυτοί» και αυτή η νοοτροπία τους θέτει σε κίνδυνο αυξανόμενης κατάθλιψης και απομόνωσης».
Η χρήση του TikTok μπορεί να επιδεινώσει προβλήματα ψυχικής υγείας
Στην έρευνά του, ο Piacentini διαπίστωσε ότι ορισμένοι ασθενείς στην κλινική UCLA Child OCD, Anxiety and Tic Disorders Clinic και Tourette Assn. Center of Exc-nce παρουσίασαν επιδείνωση συμπτωμάτων που πιστεύει ότι μπορεί να είναι αποτέλεσμα της παρακολούθησης περιεχομένου του TikTok στο διαδίκτυο.
Έρευνες δείχνουν ότι ο διαδικτυακός εκφοβισμός, ο κοινωνικός αποκλεισμός και το δράμα που μπορεί να συμβεί σε αυτά τα δίκτυα έχουν συσχετιστεί με υψηλότερα ποσοστά προβλημάτων ψυχικής υγείας στους εφήβους.
Η έρευνα της Jaclyn Halpern, διευθύντριας του προγράμματος SOAR στο Behavioral Medicine Associates, ένα ιατρείο που προσφέρει ψυχοθεραπεία και εξετάσεις για παιδιά και εφήβους, φαίνεται να επιβεβαιώνει και αυτή ότι τα παιδιά με σύνθετη ψυχική υγεία και περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες ή τραύματα μπορεί να δουν προσωρινή, αν μη τι άλλο, αύξηση των συναισθηματικών συμπτωμάτων μετά τη χρήση του TikTok.
Το TikTok προσφέρει στους νέους επιβεβαίωση και κοινότητα
Εκείνοι που μπορεί να αισθάνονται μόνοι στους αγώνες τους μπορούν συχνά να βρουν την επικύρωση που χρειάζονται μέσω του TikTok. Όπως και πολλοί άλλοι, η Wallerich-Neils κατέφυγε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην αρχή της πανδημίας για να καλύψει το κενό που δημιουργήθηκε από τα λουκέτα. Στο TikTok, άρχισε να αναλύει και να μοιράζεται τους τρόπους με τους οποίους η διάγνωση της ΔΕΠΥ επηρέαζε την καθημερινότητά του και διαπίστωσε ότι πολλοί άνθρωποι συνδέθηκαν με το ταξίδι του.
Ο Kojo Sarfo, MD, νοσηλευτής ψυχικής υγείας και ψυχοθεραπευτής με περισσότερους από 1,9 εκατομμύρια οπαδούς στο TikTok, πιστώνει την εφαρμογή με τη δημιουργία χώρων όπου τα άτομα με ψυχικές παθήσεις μπορούν να αισθάνονται ότι ανήκουν. Αυτή η σύνδεση είναι ιδιαίτερα σημαντική για κοινότητες όπου η ψυχική υγεία σπάνια συζητείται ή θεωρείται ακόμη και θέμα ταμπού.