Η Τουρκία δεν θα υποστηρίξει το σχέδιο της ΕΕ να τερματίσει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, απειλώντας τις προσπάθειες των Βρυξελλών να απομακρύνουν την εναπομένουσα εξάρτηση του μπλοκ από τη ρωσική ενέργεια.
Όπως μεταδίδει την Παρασκευή το Politico, η Τουρκία, στα σύνορα με την ΕΕ, αποτελεί εδώ και καιρό αγωγό για τη ρωσική ενέργεια που κατευθύνεται προς την Ευρώπη κάτι που πλέον αναμένεται να αλλάξει, μετά από μια πρόσφατη πρόταση της ΕΕ να εξαλειφθούν όλες οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου έως το τέλος του 2027.
Οι Βρυξέλλες θέλουν να επιβάλουν περισσότερες απαιτήσεις παρακολούθησης για να εντοπίσουν καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο συνεχίζει να εισέρχεται το φυσικό αέριο της Μόσχας εντός της ΕΕ. Για να λειτουργήσει, ωστόσο, η ΕΕ πιθανότατα θα χρειαστεί πληροφορίες από βασικές χώρες διαμετακόμισης, όπως η Τουρκία. Και η Άγκυρα δεν ενδιαφέρεται.
“Ενώ η ΕΕ μπορεί να αποφασίσει ή να μην αποφασίσει να απαγορεύσει εντελώς την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου, η Τουρκία είναι της άποψης ότι οι μονομερείς κυρώσεις κινδυνεύουν να διαταράξουν τις οικονομίες και να αυξήσουν τις ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια για όλους”, ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας σε δήλωσή του στο Politico. “Η Τουρκική Δημοκρατία εφαρμόζει μόνο τις κυρώσεις που έχουν εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών”.
Η απροθυμία αυτή, προειδοποιούν οι ειδικοί, θα μπορούσε να ανοίξει ένα παραθυράκι που θα επιτρέπει στο ρωσικό φυσικό αέριο να συνεχίσει να ρέει στο μπλοκ χωρίς να ανιχνεύεται, πολύ μετά τη λήξη της προθεσμίας. Και έρχεται την ώρα που οι σχέσεις μεταξύ Βρυξελλών και Άγκυρας έχουν φτάσει σε νέα χαμηλά επίπεδα εν μέσω της σαρωτικής κυβερνητικής καταστολής της τουρκικής αντιπολίτευσης.
“Η επιφυλακτικότητα της Τουρκίας να συμμορφωθεί με τις διατάξεις παρακολούθησης της ΕΕ θα μπορούσε να δημιουργήσει προκλήσεις για την αποτελεσματική εφαρμογή του προτεινόμενου κανονισμού, ιδίως δεδομένου του αυξανόμενου ρόλου της Τουρκίας ως διαμετακομιστή και δυνητικού κόμβου για το ρωσικό φυσικό αέριο”, δήλωσε ο Ville Niinistö, ευρωβουλευτής των Πρασίνων και πρώην υπουργός Περιβάλλοντος της Φινλανδίας, ο οποίος ηγείται των εργασιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το νομοσχέδιο.
Περισσότερα από τρία χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου την Ουκρανία, η ΕΕ εξακολουθεί να προσπαθεί να απεξαρτηθεί πλήρως από την ενέργεια της Μόσχας και να διακόψει μια βασική πηγή εσόδων του Κρεμλίνου.
Από το 2022 η ΕΕ έχει καταφέρει να μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου κατά περίπου δύο τρίτα. Ωστόσο, συνέχισε να αγοράζει σημαντικές ποσότητες LNG από τη Μόσχα παράλληλα με τις περιορισμένες προμήθειες από αγωγούς.
Τον Ιούνιο, οι Βρυξέλλες παρουσίασαν μια πρόταση νόμου για την αντιμετώπιση αυτών των εισαγωγών με μια σταδιακή καθολική απαγόρευση, ξεκινώντας με βραχυπρόθεσμες συμβάσεις φέτος και καταργώντας σταδιακά τις πιο μακροπρόθεσμες συμφωνίες το 2027.
Για να επιτευχθεί αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, θέλει να παρακολουθεί καλύτερα τις εισαγωγές ενέργειας ζητώντας από τις εταιρείες που εισάγουν ρωσικό φυσικό αέριο να παραδώσουν “όλες τις σχετικές πληροφορίες” που απαιτούνται για την αξιολόγηση της προέλευσης του καυσίμου, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων προμήθειας. Οι πρωτεύουσες και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαπραγματεύονται τώρα τη νομοθεσία.
Ο εντοπισμός της προέλευσης των ροών είναι εξαιρετικά δύσκολος για την ΕΕ, καθώς δεν υπάρχει τρόπος να ελεγχθεί από πού προέρχεται. Εν τω μεταξύ, οι συμβάσεις προμήθειας είναι εμπιστευτικές και τα καύσιμα συχνά περνούν από πολλούς μεσάζοντες πριν φτάσουν στον προορισμό τους.
Οι προτεινόμενοι κανόνες δεν θα επιβάλλουν καμία νομική υποχρέωση στην Τουρκία, που δεν είναι μέλος της ΕΕ. Αλλά δεδομένου ότι οι συμβάσεις δεν δείχνουν πάντα με σαφήνεια από πού προέρχεται το καύσιμο, οι επιχειρήσεις της ΕΕ μπορεί να χρειαστεί να ζητήσουν από τους Τούρκους ομολόγους τους επιπλέον πληροφορίες εάν θέλουν να συνεχίσουν να εισάγουν φυσικό αέριο, δήλωσε η Aura Săbăduș, ανώτερη αναλύτρια ενέργειας και εμπειρογνώμονας της αγοράς φυσικού αερίου στην εταιρεία συμβούλων ICIS.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το διασυνοριακό εμπορικό σημείο Strandzha-Malkoclar που συνδέει την Τουρκία με τη Βουλγαρία, εξήγησε η Săbăduș.
Σύμφωνα με τη συμφωνία που υπογράφηκε το 2023, η βουλγαρική ενεργειακή εταιρεία Bulgargaz μπορεί να παραγγείλει φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σε τουρκικούς τερματικούς σταθμούς, είπε, τα οποία στη συνέχεια παραδίδονται στην τουρκική κρατική εταιρεία Botaş πριν επιστραφούν στην Bulgargaz στα σύνορα της ΕΕ.
Το πρόβλημα είναι ότι “δεν ξέρουμε αν αυτό το αέριο που παραδίδεται στη Βουλγαρία είναι το ίδιο” με αυτό που φτάνει στους τερματικούς σταθμούς της Τουρκίας, δήλωσε η Săbăduș, πράγμα που σημαίνει ότι η ΕΕ δεν μπορεί να είναι σίγουρη ότι δεν έχει “ανακατευτεί” με άλλες προμήθειες στο μεταξύ.
Και δεδομένης της συγκριτικά μειωμένης τιμής του φυσικού αερίου της Μόσχας, υπάρχει “υψηλός κίνδυνος” μεγάλο μέρος αυτού του φυσικού αερίου να είναι ρωσικό, είπε, προσθέτοντας ότι ο ίδιος κίνδυνος ισχύει και για τη διασύνδεση των Κήπων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Τον περασμένο χρόνο η ΕΕ εισήγαγε 1,9 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέσω των δύο οδών, σύμφωνα με τα στοιχεία της πλατφόρμας ENTSO-G – ένας αριθμός που θα μπορούσε να ανέλθει στα 5,4 δισ. κυβικά μέτρα, δήλωσε η Săbăduș. Αν και ο αριθμός αυτός είναι ελάχιστος σε σύγκριση με τα 150 δισ. κυβικά μέτρα που εξήγαγε κάποτε η Ρωσία στην ΕΕ, εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το ένα πέμπτο των συνολικών εισαγωγών του μπλοκ μέσω αγωγών από τη Μόσχα πέρυσι.
Αυτό το “παραθυράκι” σημαίνει ότι οι δύο διασυνδετήριοι αγωγοί “πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριληφθούν” στη νομική πρόταση ως σημεία εισόδου “υψηλού κινδύνου” στην ΕΕ, είπε.
“Εάν η Τουρκία αρνηθεί να συνεργαστεί πλήρως με τις απαιτήσεις παρακολούθησης ή διαφάνειας … οι αρχές στα κράτη μέλη της ΕΕ δεν θα έχουν τα απαραίτητα δεδομένα για να προσδιορίσουν την προέλευση του φυσικού αερίου που εισέρχεται από την Τουρκία”, πρόσθεσε ο ευρωβουλευτής.
Οι βασικοί παίκτες που μεταφέρουν φυσικό αέριο μέσω των τουρκικών συνόρων υποστηρίζουν ότι οι ροές παρακολουθούνται ήδη αυστηρά, ακόμη και αν οι εμπειρογνώμονες παραμένουν επιφυλακτικοί.
Εκπρόσωπος της Bulgargaz δήλωσε στο Politico ότι, βάσει της συμφωνίας του 2023, η κρατική εταιρεία παρέχει μόνο υπηρεσίες για να βοηθήσει στη μεταφορά του φυσικού αερίου και όχι να πραγματοποιεί πωλήσεις, ενώ επιμένει ότι παρακολουθεί στενά την προέλευση των ροών.
Η Άγκυρα, επίσης, δήλωσε ότι διατηρεί “σταθερή και συνεπή στάση απέναντι σε κάθε προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η Τουρκία για να παρακάμψει” τους κανόνες της ΕΕ, ενώ πρόσθεσε ότι “τα στοιχεία της σχετικά με τις εισαγωγές φυσικού αερίου από προμηθευτές της δημοσιεύονται σε περιοδική βάση”.
Το πρόβλημα είναι ότι “η Τουρκία δεν έχει πολλά κίνητρα για να συμμορφωθεί” με το νομοσχέδιο, δεδομένου ότι οι σχέσεις της με την ΕΕ βρίσκονται σήμερα “στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο”, σύμφωνα με τον Mehmet Öğütçü, διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας συμβούλων ενέργειας Global Resources Partnership και πρώην Τούρκο διπλωμάτη.
Ως εκ τούτου, οι Βρυξέλλες θα πρέπει να εξετάσουν κίνητρα, είπε, όπως η επανέναρξη των παγωμένων συνομιλιών για ενεργειακά ζητήματα που συνδέονται με το αδιέξοδο αίτημα της Τουρκίας για ένταξη στην ΕΕ. Το ξεκλείδωμα κεφαλαίων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για πράσινα έργα είναι μια άλλη επιλογή.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας δήλωσε στο Politico ότι είναι “πρόθυμο … να συνεργαστεί με την ΕΕ σε ενεργειακά θέματα” ανάλογα με την προθυμία του μπλοκ να συνεργαστεί με την Άγκυρα, η οποία, όπως είπε, θα μπορούσε να περιλαμβάνει την επανάληψη των ενεργειακών συνομιλιών υψηλού επιπέδου με τις Βρυξέλλες.
Αλλά ακόμη και αυτό προϋποθέτει ότι η Τουρκία θα συμμορφωθεί με καλή τη πίστει. Σύμφωνα με την Săbăduș, υπάρχει “μεγάλη πιθανότητα” η Άγκυρα να κάνει “μασάζ” στο περιεχόμενο των τελωνειακών εγγράφων -όπως είναι ήδη ύποπτο ότι έχει κάνει με τις ρωσικές αποστολές πετρελαίου προς το μπλοκ.
“Τι είδους δικαιοδοσία έχει η ΕΕ επί της Τουρκίας;”, είπε. “Δεν μπορούν να πάνε και να ελέγξουν τα τουρκικά τελωνεία … δεν μπορούν να ελέγξουν την τουρκική κυβέρνηση – έχουν μηδενική δικαιοδοσία”.
