Του Κώστα Κατίκου
Πρόσθετη κατά κεφαλή φορολόγηση της τάξης των 770 ευρώ προκαλεί στα ελληνικά νοικοκυριά η έλλειψη ενός ανεπτυγμένου κεφαλαιοποιητικού συστήματος συνταξιοδότησης όπως αυτά που λειτουργούν για δεκαετίες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το κόστος αυτό ισοδυναμεί με την επιπλέον συνταξιοδοτική δαπάνη που χρειάζεται ο προϋπολογισμός για τις συντάξεις η οποία καλύπτεται από τη φορολογία.
Η είσοδος στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) είναι ένα βήμα προς τη μείωση των μελλοντικών δημογραφικών κινδύνων, αλλά ακόμη και αυτή η μεταρρύθμιση χαρακτηρίζεται άτολμη καθώς δεν αντιμετωπίζει το δημογραφικό πρόβλημα στο σύνολό του.
Τα παραπάνω αναφέρονται σε μελέτη του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών για το κόστος που συνεπάγεται για τα ελληνικά νοικοκυριά η καθυστερημένη μετάβαση από το αναδιανεμητικό στο κεφαλαιοποητικό συνταξιοδοτικό σύστημα.
Στα βασικά συμπεράσματα της μελέτη αναφέρονται τα εξής:
1.Η απώλεια εισοδήματος από την έλλειψη κεφαλαιοποιητικού συστήματος συνταξιοδότησης στην Ελλάδα εκτιμάται στα 770 ευρώ ετησίως κατά κεφαλή, σε τρέχουσες τιμές 2022.
2.Η Ελλάδα παραμένει τελευταία ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ ως προς τα κεφάλαια που διοχετεύονται σε κεφαλαιοποιητικά ταμεία συνταξιοδότησης, με μέσο όρο 0,7% του ΑΕΠ την τελευταία δεκαετία έναντι 29% του ΑΕΠ στις χώρες της Ε.Ε.
3.Εάν ο κεφαλαιοποιητικός πυλώνας στο συνταξιοδοτικό σύστημα της Ελλάδας ήταν εξίσου ανεπτυγμένος όπως στις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ, η ετήσια απόδοσή του θα αντιστοιχούσε, σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, σε περίπου 3-4% του ΑΕΠ.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, στη μελέτη διατυπώνονται προτάσεις που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
*Τη μεταφορά των εισφορών επικουρικής σύνταξης σε ατομικούς επενδυτικούς λογαριασμούς του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα (σ.σ: ισχύει ήδη για νέους ως 35 ετών)
*Την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στην επικουρική ασφάλιση και την απελευθέρωσή του μέσω μίας ανταγωνιστικής αγοράς που θα οδηγεί σε μεγαλύτερη απόδοση και θα τροφοδοτεί την πραγματική οικονομία με επενδύσεις.
*Τη χαλάρωση των περιορισμών στη νόμιμη μετανάστευση, και την αύξηση των διεθνών συμφωνιών για κάλυψη θέσεων εργασίας από πολίτες τρίτων χωρών.
Η Ελλάδα ήταν και παραμένει σταθερά ουραγός ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ ως προς τα κεφάλαια ως ποσοστό του ΑΕΠ που διοχετεύονται σε κεφαλαιοποιητικά ταμεία συνταξιοδότησης, καθώς στη δεκαετία 2012-2021 ο σχετικός μέσος όρος για τη χώρα μας ήταν κάτω από 1%, ενώ την ίδια στιγμή ο μέσος όρος για τις χώρες της ΕΕ ήταν στο 29%. Αξίζει να σημειωθεί πως ανάμεσα στις 4 χώρες στην ΕΕ με τα περισσότερα διαθέσιμα κεφάλαια σε κεφαλαιοποιητικά ταμεία συνταξιοδότησης βρίσκονται 3 σκανδιναβικές χώρες, η Δανία, η Σουηδία και η Φινλανδία.
Η μελέτη χτυπά καμπανάκι για την εξέλιξη των συνταξιοδοτικών δαπανών καθώς αναφέρει ότι στην Ελλάδα συνέχισαν να αυξάνονται την τελευταία δεκαετία με ρυθμό υψηλότερο έναντι άλλων κρατών. Δεν είναι τυχαίο, αναφέρει το ΚΕΦΙΜ ότι την περίοδο 2000-2017 η Ελλάδα σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση της δαπάνης για πληρωμή συντάξεων (κατά 5,3 ποσοστιαίες μονάδες ως ποσοστό του ΑΕΠ) ανάμεσα σε 39 κράτη του ΟΟΣΑ. Επίσης σημειώνει ότι οι πολίτες άνω των 65 ετών στην Ελλάδα έχουν μέσο καθαρό εισόδημα που αντιστοιχεί στο 95% του μέσου καθαρού εισοδήματος του συνόλου του πληθυσμού. Ο αντίστοιχος μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι στο 89%.
Όσο για το δημογραφικό οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα δείχνουν, το προσδόκιμο ζωής για τα άτομα 65 ετών να αυξάνεται σταθερά τουλάχιστον μέχρι το 2070, το ποσοστό των συνταξιούχων επί του γενικού πληθυσμού να αυξάνεται μέχρι το 2050, ενώ ο δείκτης γονιμότητας προβλέπεται να αυξηθεί μόνο οριακά και η καθαρή μετανάστευση προβλέπεται ομοίως να μην μεταβληθεί.