Μια υπόθεση που φέρνει ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα των δασικών αποχαρακτηρισμών και της οικοδόμησης σε ευαίσθητες περιοχές, εκτυλίσσεται αυτή την περίοδο στην Αντίπαρο.
Συγκεκριμένα σε ένα παραθαλάσσιο σημείο, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν δασική έκταση, αποχαρακτηρίστηκε και προορίζεται πλέον για ανέγερση βίλας, προκαλώντας αντιδράσεις και προσφυγές . Σε ένα από τα καλύτερα σημεία του νησιού, τον Άγιο Γεώργιο, αποκαλύπτεται μια σειρά αποφάσεων και υπηρεσιακών ενεργειών που δύναται να αλλάξει βίαια τον χάρτη της Αντιπάρου.
Πρόκειται για οικόπεδο, εκτιμώμενης αξίας 3-4 εκατ. ευρώ, ιδιοκτησίας του πρώην ευρωβουλευτή του Ποταμιού Μιλτιάδη Κύρκου,
γιου του ιστορικού ηγέτη της Αριστεράς, Λεωνίδα Κύρκου, μαζί με δύο ακόμη πρόσωπα, που αποχαρακτηρίστηκε από δασική έκταση και χαρακτηρίστηκε ως «αγρός σε αγρανάπαυση» με απόφαση της Επιτροπής Εξέτασης Αντιρρήσεων Δασικού Χάρτη.
Τον Ιούλιο του 2025, το υπουργείο Περιβάλλοντος έκανε δεκτή προσφυγή άλλων όμορων ιδιοκτητών, ωστόσο μέσα σε 48 ώρες εκδόθηκε προέγκριση για την κατασκευή δύο υπόσκαφων κατοικιών και ενός υπέργειου κτίσματος συνολικής επιφάνειας περίπου 500 τ.μ .
Σε ένα νησί όπου το 2024 χορηγήθηκαν 80 νέες άδειες συνολικής επιφάνειας 25.010 τ.μ., η πίεση στο τοπίο γίνεται αισθητή αφού οι υπόσκαφες κατοικίες πολλαπλασιάζονται, οι ακτές μεταβάλλονται και το δημόσιο συμφέρον δοκιμάζεται απέναντι σε ιδιωτικά συμφέροντα..
Η απόφαση αποχαρακτηρισμού
Στις 29 Φεβρουαρίου 2024 η Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων του Δασικού Χάρτη Πάρου–Αντιπάρου, μετά από εξέταση φακέλων, τίτλων και αυτοψιών, έκρινε ότι τρία τμήματα γης στον Άγιο Γεώργιο δεν πληρούν πλέον τα κριτήρια του «δασικού» όπως αυτά αποτυπώνονται στον χάρτη.
Τα βασικά σημεία που στήριξαν την απόφαση ήταν τα εξής:
• Η σημερινή φυτοκάλυψη είναι πολύ χαμηλή (≈15%)· σε παλαιότερες φωτογραφίες (1945) η εικόνα δεν είναι σαφής και σε πολλές θέσεις θυμίζει χέρσο αγρό ή χορτολιβαδική έκταση.
• Γειτονικές εκτάσεις με παρόμοιο φυσιογεωγραφικό προφίλ είχαν ήδη χαρακτηριστεί στο παρελθόν ως διαχρονικά αγροτικές.
• Υπάρχουν παλιοί τίτλοι (π.χ. συμβόλαιο του 1978) που περιγράφουν το τεμάχιο ως «αγρό».
• Τεχνική έκθεση μηχανικού αναφέρει πετρώδες και βραχώδες υπόστρωμα, στοιχείο που ενισχύει την εικόνα μη συνεπούς δασικής βλάστησης.
Με βάση αυτά, η πλειοψηφία της Επιτροπής αποφάσισε ότι τα τμήματα έχουν χαρακτήρα «αγρού σε αγρανάπαυση» ή αρχικού σταδίου χορτολιβαδικής έκτασης και, έτσι, κρίθηκαν εκτός πεδίου εφαρμογής της δασικής νομοθεσίας, δηλαδή αποχαρακτηρίστηκαν. Υπήρξε όμως και μειοψηφική άποψη αφού η δασολόγος του σώματος τόνισε ότι το επίδικο τμήμα αποτελεί τμήμα ενιαίου παράκτιου οικοσυστήματος, μη διασπώμενο, που δικαιούται προστασία σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία.
Οι προσφυγές
Οι τρεις σχεδόν ταυτόσημες προσφυγές των γειτονικών ιδιοκτητών αμφισβητούν ευθέως την απόφαση της Επιτροπής Εξέτασης Αντιρρήσεων που απέδωσε στο επίδικο τεμάχιο στον Άγιο Γεώργιο χαρακτήρα «αγρού σε αγρανάπαυση» και, κατ’ επέκταση φέρεται να έχει αποχαρακτηριστεί από τον δασικό χάρτη.
Το νομικό και τεκμηριωτικό σκεπτικό της προσφυγής κινείται σε δύο άξονες: πρώτον, ουσιαστική αμφισβήτηση της πραγματικής φυσιογνωμίας του εδάφους καθώς οι προσφεύγοντες επικαλούνται την τεχνική έκθεση μηχανικού που περιγράφει πετρώδες, βραχώδες υπόστρωμα «ανεπίδεκτο καλλιέργειας» και σημειώνουν έλλειψη ίχνους παλαιάς καλλιέργειας (στραγγίσματα, αυλακώσεις, καρποφόρα δέντρα).
Δεύτερον, διαδικαστικά και αιτιολογικά επιχειρήματα: οι προσφυγές επισημαίνουν ότι η Επιτροπή απέτυχε να τεκμηριώσει συγκεκριμένα την παλαιότητα και το είδος της αγροτικής χρήσης, ότι υιοθέτησε κρίση αντίθετη στην τεχνογνωσία της δασολόγου-μέλους και ότι η αιτιολόγηση περί «συνέχειας με οικιστική περιοχή» είναι νομικώς ατεκμηρίωτη.
Σημαντικό στοιχείο που αναδεικνύουν οι προσφεύγοντες είναι η δεσμευτική εφαρμογή των αποφάσεων της ΕΠ.Ε.Α. από τις δημόσιες υπηρεσίες (όπως παρατίθεται στις σχετικές οδηγίες του ΥΠΕΝ), γεγονός που καθιστά την απόφαση «εκτελεστή» και δημιουργεί πρακτικό κίνδυνο, όπως υποστηρίζουν, για προώθηση διοικητικών ενεργειών (αποψιλώσεις, αιτήσεις για άδειες) πριν από την κύρωση ή την τελική δικαστική κρίση. Στο σκέλος των λόγων ακύρωσης τονίζουν την αντιφατικότητα: αν το έδαφος είναι όντως βραχώδες και μη επιδεκτικό καλλιέργειας, δεν μπορεί με λογική να χαρακτηριστεί «παλαιός αγρός σε αγρανάπαυση».
Επιπλέον, καταγγέλλουν ότι η Επιτροπή, αντί να εφαρμόσει τα κείμενα κριτήρια (άρθρο 10 Ν.3208/2003, ΠΔ 32/2016), υπερέβη τα όρια της αιτιολόγησης, υιοθετώντας ευρύ και ανεπεξέργαστο συμπέρασμα που ευνοεί την αποδόμηση του δασικού χαρακτήρα. Με τις προσφυγές τους οι ιδιοκτήτες αιτούνται την ακύρωση της απόφασης και εγείρουν νομικές και περιβαλλοντικές επιφυλάξεις.
Υποστηρίζουν ότι η αλλαγή χαρακτήρα απειλεί το τοπίο και τις επιχειρήσεις των γειτόνων και ότι η ταχεία «εκτελεστότητα» των αποφάσεων ανοίγει το δρόμο σε παρεμβάσεις πιθανώς επιζήμιες. Η έρευνα πρέπει να ελέγξει συγκεκριμένα σημεία: τα πρωτότυπα τεχνικά πορίσματα και τις αυτοψίες, την πλήρη αλληλουχία των τίτλων ιδιοκτησίας (τι αναφέρουν ακριβώς παλιά συμβόλαια όπως το 482/1978), τις υπάρχουσες τελεσίδικες πράξεις χαρακτηρισμού (π.χ. αρ. πρ. 56929/2001) και το αν οι δημόσιες υπηρεσίες εφάρμοσαν τις οδηγίες του ΥΠΕΝ. Μόνον από την αντιπαραβολή αυτών των εγγράφων και των τεχνικών δεδομένων θα καταστεί σαφές αν ο αποχαρακτηρισμός ήταν επαρκώς τεκμηριωμένος ή αν πρόκειται για διαδικαστική/ουσιαστική ολιγωρία που ωφελεί ιδιωτικά συμφέροντα.
Η Γενική Γραμματεία Δασών έκανε δεκτή την ιεραρχική προσφυγή, ανατρέποντας ουσιαστικά την προηγούμενη κρίση της τοπικής Επιτροπής και επιστρέφοντας την υπόθεση για νέα, εμπεριστατωμένη κρίση. Η απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ευστάθιου Σταθόπουλου στηρίζεται όπως σαφώς αναφέρει σε νεότερα τεχνικά δεδομένα (κυρίως την έκθεση φωτοερμηνείας του Μαΐου 2025) και στην επανεξέταση των αεροφωτογραφιών από το 1945 έως σήμερα, στοιχεία που, κατά την εκτίμηση της κεντρικής υπηρεσίας, αναδεικνύουν πλημμέλειες στην αιτιολογία με την οποία η Επιτροπή απέδωσε στο επίδικο τμήμα τον χαρακτηρισμό «αγρός σε αγρανάπαυση».
Με απλά λόγια, ο Γενικός Γραμματέας κρίνει ότι η τοπική απόφαση είναι «πλημμελώς αιτιολογημένη», ότι δεν σταθμίστηκαν επαρκώς οι αντενδείξεις (πετρώδες υπόβαθρο, ενιαία δασική συνέχεια, στοιχεία αυτοψίας) και γι’ αυτό ανακαλεί ή ακυρώνει την προηγούμενη πράξη και αναπέμπει την υπόθεση στην Επιτροπή για νέα κρίση.
Η πρακτική συνέπεια της κίνησης αυτής είναι άμεση και πολυεπίπεδη. Προσωρινά παγώνει η δυνατότητα των δημοσίων υπηρεσιών να στηριχτούν στην ακυρωθείσα απόφαση για την έκδοση διοικητικών πράξεων που θα επέτρεπαν αποψιλώσεις ή αλλαγές χρήσεων και το βάρος της νέας τεκμηρίωσης μετατίθεται στην Επιτροπή, η οποία καλείται να παράσχει σαφές, τεχνικά αρκούντως αιτιολογημένο σκεπτικό.
Ταυτόχρονα, η απόφαση πυροδοτεί σειρά επόμενων σταδίων που περιλαμβάνουν επανέλεγχο των πρωτοτύπων τίτλων (συμβόλαια 1978, 2020 κ.ά.), αντιπαράθεση των τεχνικών πορισμάτων και ενδεχόμενη δικαστική αντιπαράθεση από ενδιαφερόμενους.
Σε θεσμικό επίπεδο, η απόφαση σηματοδοτεί ότι το κέντρο (ΥΠΕΝ/Γενική Γραμματεία Δασών) απαιτεί αυξημένη τεκμηρίωση σε υποθέσεις που αφορούν παράκτιες εκτάσεις με ενιαίο οικοσύστημα και θέτει σαφείς προϋποθέσεις για την επόμενη φάση. Η Επιτροπή πρέπει τώρα να επανεξετάσει τους φακέλους με πλήρη τεχνικά στοιχεία, να απαντήσει στις αντιφατικές εκθέσεις και να καταλήξει σε σκεπτικό που να αντέχει σε διοικητικό και δικαστικό έλεγχο.
Η προέγκριση
Δύο μόλις ημέρες μετά την απόφαση της Γενικής Γραμματείας Δασών να κάνει δεκτή την ιεραρχική προσφυγή των ιδιοκτητών των όμορων εκτάσεων, εκδόθηκε προέγκριση (03/07/2025) που ανοίγει τον δρόμο για την άμεση υλοποίηση του κατασκευαστικού εγχειρήματος στον Άγιο Γεώργιο: η ανέγερση δύο ανεξάρτητων υπόσκαφων κτισμάτων και ενός υπέργειου, με υπόγεια και πισίνα, σε οικόπεδο περίπου 5.195 τ.μ. Τα υπόσκαφα κτίσματα προβλέπεται να ενσωματωθούν στο ανάγλυφο, μειώνοντας οπτικά το οικοδομικό αποτύπωμα αλλά απαιτώντας εκτεταμένες εκσκαφές, τεχνικά έργα αντιστήριξης και διαμορφώσεις, ενώ η προέγκριση συνοδεύεται από σειρά όρων και απαιτούμενων γνωμοδοτήσεων (Δασική Υπηρεσία, Αρχαιολογικές Υπηρεσίες, ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. κ.ά.) και από τροποποιήσεις τοπογραφικών και αρχιτεκτονικών διαγραμμάτων.
Το αυτονόητο ερώτημα παραμένει: πώς είναι δυνατόν, από τη μία η Γενική Γραμματεία Δασών να ακυρώνει την αρχική απόφαση και να διατάσσει πλήρη επανεξέταση του φακέλου, και από την άλλη μέσα σε μόλις δύο ημέρες να χορηγείται προέγκριση που επιτρέπει τεχνικές παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας; Η χρονική σύμπτωση εγείρει ενστάσεις για τη διαδικασία και την προτεραιότητα των αποφάσεων.
Οι ιδιοκτήτες των όμορων οικοπέδων και κατοικιών φοβούνται ότι, μόλις το νησί «αδειάσει» για τη σεζόν, θα μπουν οι μπουλντόζες με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το τοπίο, την οικολογική ισορροπία και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Ετοιμάζουν νέες προσφυγές ενώπιον των αρμοδίων διοικητικών και πολιτικών δικαστηρίων και θα ζητήσουν προσωρινά μέτρα (αναστολή εκτέλεσης/ασφαλιστικά μέτρα) ώστε να εμποδίσουν οποιαδήποτε εργολαβική ή πολεοδομική ενέργεια. Στόχος τους είναι σαφής, να διασφαλίσουν ότι το «αποχαρακτηρισμένο» παραθαλάσσιο οικόπεδο θα παραμείνει ως έχει και δεν θα μετατραπεί σε υπόσκαφη βίλα των 500 τ.μ ή σε άλλη οικοδομική παρέμβαση μέχρι να αποφανθούν οριστικά τα δικαστήρια.
