Ορίζοντας τριετίας τουλάχιστον και εργώδεις και συντονισμένες προσπάθειες μεταξύ της Πολιτείας και των Ενόπλων Δυνάμεων απαιτούνται για την μαζική παραγωγή μη επανδρωμένων αεροχημάτων ελληνικής κοπής, ακόμη και αν οι επείγουσες πρωτοβουλίες για επανεξοπλισμό της ΕΕ, αλλά και η νέα, τεχνολογική επανάσταση που σηματοδοτεί η εκτεταμένη χρήση στην Ουκρανία έχουν αλλάξει άρδην το θέατρο του πολέμου, στην αυγή του 21ου αιώνα. Παρά την ισχυρή και διακομματική πολιτική βούληση, το απαρχαιωμένο θεσμικό πλαίσιο, η πολυεπίπεδη γραφειοκρατία, η απουσία ψηφιακών υποδομών, η έλλειψη πιστοποιήσεων και η υφιστάμενη διάρθρωση των Ενόπλων Δυνάμεων αδυνατούν να επιταχύνουν τις διαδικασίες, την ώρα που η αμυντική βιομηχανία έχει καταστεί εξαγώγιμο προϊόν παγκοσμίως, για τη γειτονική Τουρκία.
Ενδεικτική των ρυθμών ανταπόκρισης του κρατικού μηχανισμού απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις της αμυντικής βιομηχανίας αποτέλεσε το γεγονός ότι 31 εταιρίες προσήλθαν στις αρχές της εβδομάδας για υποβολή προσφορών στο Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ Α.Ε.), στα πλαίσια της πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την Ανάπτυξη Μη Επανδρωμένων Θαλασσίων Σκαφών Επιφανείας (USV) δύο (2) σχεδιάσεων, πολλαπλών διαμορφώσεων, υποβάλλοντας πολυσέλιδους φακέλους με εκατοντάδες έγγραφα, μεταξύ των οποίων πιστοποιητικά φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας.
Πίσω από το… χαρτοπόλεμο δεν κρύβεται μόνο η απουσία ψηφιακού μητρώου ελληνικών εταιριών αμυντικής τεχνολογίας, αλλά πρωτίστως οι αγκυλώσεις του Ν.3978/2011 («Προμήθειες αμυντικού υλικού των Ενόπλων Δυνάμεων») όπως έχει αυτός τροποποιηθεί και ισχύει, που επιβάλλουν την απόκτηση οπλικών συστημάτων για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις μέσω δωρεάς ή διαγωνισμού. Στη δεύτερη και συνήθη περίπτωση, ωστόσο, απαιτούνται από 2-3 χρόνια μέχρι να καταλήξει σε ανάδοχο ο διαγωνισμός και εφόσον δεν έχουν μεσολαβήσει προσφυγές σε ένδικα μέσα, όπως ενστάσεις και διοικητικά εφετεία, που ανεβάζουν το χρόνο επιλογής αναδόχου μέχρι και στην πενταετία.
Σε περίπτωση που τα πράγματα κυλήσουν κάπως ομαλά και χωρίς τυχόν ιδιαίτερες παρατηρήσεις από μέρους του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο ανάδοχος θα έχει απωλέσει δύο χρόνια προετοιμασίας, όταν για άλλου τύπου προμήθειες, όπως για παράδειγμα για κλινοσκεπάσματα για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, οι διαδικασίες τρέχουν σαφώς γρηγορότερα, λόγω των προβλέψεων του Ν. 4412 και του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων ΕΣΗΔΗΣ, της ψηφιακής δηλαδή πλατφόρμας που «τρέχει» τις προμήθειες στο δημόσιο. Παρόλο που το διεθνές παράδειγμα είναι γνωστό και προβλέπει fast-track διαδικασία ιδίως σε περιπτώσεις κρίσεων, όπως στις ΗΠΑ μέσω του «urgent operational needs» ή στο Ισραήλ, όπου η αμυντική βιομηχανία της χώρας λειτουργεί υπό ειδικό καθεστώς, με ελάχιστη γραφειοκρατία και με πρόβλεψη για «έκτακτες ανάγκες». Την ίδια στιγμή, η διαγωνιστική διαδικασία για την προμήθεια αμυντικού υλικού στην Ελλάδα αποκλείει περιπτώσεις απευθείας αναθέσεων για την περίπτωση όμως μόνο ελληνικών εταιριών, καθώς οι σχετικοί περιορισμοί αίρονται αν συναφθούν συμφωνίες με αλλοδαπές εταιρίες, στα πλαίσια διακρατικών συμφωνιών.
Και αν θεσμικό πλαίσιο και γραφειοκρατία «φρενάρουν» τις διαδικασίες, ο βαθμός ετοιμότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων για την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στο πεδίο της άμυνας εξακολουθεί να παραμένει ζητούμενο, παρά τις φιλοδοξίες που απορρέουν από τη Νέα Δομή των Ενόπλων Δυνάμεων. Σε παρόντα χρόνο, η χρήση μη επανδρωμένων αεροχημάτων προϋποθέτει δίπλωμα πιστοποίησης, το οποίο ακόμη και μόνιμα και μάχιμα στελέχη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων αποκτούν μέσω εκπαίδευσης στον ιδιωτικό τομέα με υψηλό κόστος, καθώς αυτή δεν παρέχεται στα πλαίσια της υπηρεσίας τους, ενώ ακόμη και αν βρεθούν οι χειριστές, δεν είναι βέβαιο ότι θα εξασφαλίσουν… πεδίο βολής.
Συγκεκριμένα, αν και η πλησιέστερη ειδικότητα από τις υφιστάμενες για τον οπλισμό των μη επανδρωμένων αεροχημάτων είναι αυτή των Πυροτεχνουργών, δεν προβλέπεται, ωστόσο, σχετική διαδικασία υπηρεσιακά, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Επιπλέον, ακόμη και στο ιδεατό εκείνο σενάριο που οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα ήταν σε θέση να προμηθευτούν αύριο drones κατά εκατοντάδες, για τη δοκιμή τους απαιτείται σχετική άδεια από τη ΓΔΑΕΕ, προκειμένου αυτή να διαθέσει κατόπιν του σχετικού (έγγραφου) αιτήματος πεδίο βολής για τη δοκιμή των μη επανδρωμένων αεροχημάτων, ώστε να πραγματοποιηθούν οι σχετικές δοκιμές από στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και της κατασκευάστριας κάθε φορά εταιρίας.
Σε αυτήν την συνθήκη, o «πόλεμος των drones» βρίσκει την Ελλάδα με περιορισμένη εγχώρια ανάπτυξη και υψηλή εξάρτηση σε εισαγωγές, τη στιγμή που η Τουρκία κατασκευάζει προηγμένα UAVs (TB2, Akinci) και αναπτύσσει νέα με προηγμένες δυνατότητες μάχης και χρήση AI (Kizilelma), εξειδικευμένα και σε επιθετικές αποστολές πέραν της επιτήρησης, στην οποία αρκούνται τα περίπου 82 ελληνικά διαθέσιμα. Πολύ περισσότερο, όταν το δίκτυο εξαγωγών για τα τουρκικά UAVs απλώνεται σε 30 και πλέον χώρες κι ενώ η Άγκυρα αναπτύσσει πλέον και προηγμένα συστήματα για αντίμετρα, όπως Steel Dome.