Τα ελληνοτουρκικά στην εποχή Τραμπ – Τι επιδιώκει η Αθήνα, ανησυχία για τον αναβαθμισμένο ρόλο που διεκδικεί ο Ερντογάν

Πρώτος στόχος της Αθήνας να αποφευχθεί η ένταση στο Αιγαίο και να διατηρηθούν οι άριστες σχέσεις με την Ουάσινγκτον – Προβληματισμός για την προσωρινή παύση των εργασιών της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη

Οι ραγδαίες εξελίξεις στις διατλαντικές σχέσεις και η υπονόμευση της ενιαίας στάσης της Δύσης στον πόλεμο της Ουκρανίας διαμορφώνουν ένα εντελώς νέο σκηνικό το οποίο καλείται να διαχειριστεί η Αθήνα, όχι μόνο σε σχέση με τις ισορροπίες που θέλει να κρατήσει στην αντιπαράθεση ΗΠΑ – Ευρώπης όσο και με την αντιμετώπιση της επιδίωξης της Τουρκίας για αναβάθμιση του ρόλου της τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.

Η δημιουργία μιας παράλληλης διαδικασίας, όπως η Συμμαχία των Προθύμων, με βασικό κορμό τη Γαλλία και τη Γερμανία από την Ε.Ε. και τον Καναδά, τη Νορβηγία και κυρίως την Τουρκία από τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ που δεν είναι μέλη της Ε.Ε., είναι μια εξέλιξη που προκαλεί ανησυχία στην Αθήνα, κυρίως για τον ρόλο που θα επιχειρήσει να αποσπάσει η Αγκυρα.

Πολύ περισσότερο είναι μη αποδεκτό το ενδεχόμενο ένα μέρος της μεγάλης πίτας των 800 δισ. ευρώ που θα δοθούν για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης να διατεθεί ευθέως ή διά της πλαγίας οδού στην αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας. Ηδη το προηγούμενο διάστημα έχουν γίνει βήματα εκ μέρους της Αγκυρας με την επίσημη συνεργασία της μεγάλης αμυντικής βιομηχανίας της Ιταλίας Leonardo με την τουρκική Baykar, η οποία πριν από λίγες εβδομάδες εξαγόρασε την Piaggio Aerospace, που επίσης μπορεί να διεκδικήσει αμυντικές προμήθειες ως ευρωπαϊκή εταιρεία.

Στις ανακοινώσεις τους οι Leonardo και Baykar προέβλεψαν ότι η ευρωπαϊκή αγορά drones σε δέκα χρόνια θα φτάσει στα 100 δισ. ευρώ και σε αυτή αποβλέπει η συνεργασία τους για την παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών.Για την Αθήνα και τη Λευκωσία βεβαίως θα είναι δύσκολο να διαχειριστούν αυτή την εξέλιξη, καθώς θα μπορούσαν να κατηγορηθούν από ορισμένους εταίρους ότι με ένα βέτο υπονομεύουν το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Οι σχέσεις με Τραμπ

Η Αθήνα αποτιμά θετικά μεν τα αποτελέσματα της πρώτης επαφής με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση στην πρόσφατη συνάντηση Γεραπετρίτη – Ρούμπιο, όπου επιβεβαιώθηκε η βούληση συνέχισης των καλών σχέσεων, αλλά και η στήριξη των ΗΠΑ σε ενεργειακά projects στα οποία συμμετέχει η Ελλάδα. Εξίσου θετική ήταν και η επικοινωνία που αποκατέστησε η κυπριακή κυβέρνηση με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο.

Ωστόσο, η ανησυχία διευρύνεται όταν είναι σαφές ότι ο Ρούμπιο, από τους λίγους συστημικούς πολιτικούς στην κυβέρνηση Τραμπ, φαίνεται να μην έχει ο ίδιος τον πρώτο ρόλο στη χάραξη και άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, ρόλο που έχουν αναλάβει οι πολυάριθμοι ειδικοί απεσταλμένοι που έχουν διοριστεί από τη δεξαμενή των πολλών προσωπικών φίλων του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.

Η Αθήνα γνωρίζει ότι σε μια ενδεχόμενη κρίση στην περιοχή η Ε.Ε. είναι αδύναμη για να δώσει απαντήσεις και ότι τουλάχιστον μέχρι τώρα μόνο η Ουάσινγκτον είχε δυνατότητα παρέμβασης ώστε να αποτρέψει μια σοβαρή κλιμάκωση. Στην παρούσα φάση όμως είναι απολύτως πεπεισμένοι στην Αθήνα ότι θα πρέπει να αποφευχθεί οποιαδήποτε ένταση ή, ακόμη χειρότερα, κρίση, με την οποία θα υποχρεωθεί να ασχοληθεί η νέα αμερικανική κυβέρνηση.

Πάγωσαν οι έρευνες

Πιθανότατα αυτή η προσέγγιση οδήγησε και στην απόφαση για την προσωρινή παύση των διεργασιών για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου με το πάγωμα πληρωμών του ΑΔΜΗΕ προς τη γαλλική εταιρεία Nexans και τελικά την αποχώρηση των δύο ιταλικών ερευνητικών πλοίων «Ievoli Relume» και «NG Worker», τα οποία μετά από εβδομάδες απραξίας στο λιμάνι του Ηρακλείου επέστρεψαν στη βάση τους, τη Μερσίνα της Ιταλίας. Συγχρόνως, παραμένουν ακόμη στον πάγο τα σχέδια των Θαλάσσιων Πάρκων στο Αιγαίο και του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, για τα οποία έχει αντιδράσει η Τουρκία.

Στο ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης, το οποίο είναι έργο ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και για το οποίο υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από το Ισραήλ και έχει την αποδοχή των ΗΠΑ, δεν είναι αυτονόητη η στήριξη της Ελλάδας σε αυτή την αντιπαράθεση με την Τουρκία. Διότι η αναγκαιότητα για την υλοποίηση του έργου πιθανότατα να στρέψει την πίεση προς τη χώρα μας ώστε να αποδεχτεί τις «πρακτικές/τεχνικές ρυθμίσεις» για να ικανοποιηθούν οι «ανησυχίες» της Τουρκίας και να εξασφαλιστεί η ομαλή συνέχιση των εργασιών.

Οι «τεχνικές ρυθμίσεις», που για τον ξένο παράγοντα είναι ήσσονος και δευτερεύουσας σημασίας, είναι η ικανοποίηση της απαίτησης της Τουρκίας οι έρευνες να γνωστοποιούνται και στις τουρκικές αρχές και να ακολουθεί έκδοση και τουρκικής NAVTEX για τις έρευνες σε περιοχές που είναι ελληνικής αρμοδιότητας για έκδοση NAVTEX, αλλά και σε περιοχές που δεν εμπίπτουν απλώς σε διεθνή ύδατα και σε δυνητική ελληνική υφαλοκρηπίδα, αλλά και σε οριοθετημένη ελληνική ΑΟΖ βάσει της Ελληνοαιγυπτιακής Συμφωνίας.

Η Τουρκία, όμως, εμμέσως μέσω αυτής της «τεχνικής ρύθμισης» επιδιώκει να εμπεδώσει στην πράξη τη νομιμότητα του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, το οποίο επικαλύπτεται από την ελληνοαιγυπτιακή οριοθέτηση, κάτι που πιθανόν παραβλέπουν ή θεωρούν δευτερεύουσας σημασίας.

Η Μέση Ανατολή

Η ελληνική κυβέρνηση όμως έχει στραμμένο το βλέμμα και στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, καθώς εκεί κρίνεται το άλλο μεγάλο στοίχημα της Τουρκίας για απόκτηση περιφερειακού ρόλου έχοντας απέναντί της το Ισραήλ.

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση το μόνο ξεκάθαρο δείγμα γραφής που έχει δώσει μέχρι τώρα είναι η απεριόριστη στήριξη στο Ισραήλ. Για την Ελλάδα είναι σαφές ότι η σχέση της με το Ισραήλ είναι εξαιρετικά σημαντική και ίσως γίνει και το αποτελεσματικότερο όχημα για τη διαμόρφωση των σχέσεων με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση στο γεωπολιτικό πεδίο της Ανατολικής Μεσογείου. Το Ισραήλ είναι σε ευθεία αντιπαράθεση με την Τουρκία και το πεδίο της Συρίας είναι αυτό στο οποίο οι δύο χώρες αναμετρώνται, έχοντας πλέον επαφή.