Η ιστορία του κινηματογράφου, παρά τις εντυπωσιακές εξελίξεις και τις δημιουργίες μεγάλων σκηνοθετών, δεν έχει προσφέρει πάντα ίσες ευκαιρίες στους άνδρες και τις γυναίκες. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πλευρές αυτής της ανισότητας είναι η θέση των γυναικών στον ρόλο της σκηνοθέτιδας, ο οποίος ιστορικά καταλαμβανόταν σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες.
Γυναίκες, όπως η Αλίς Γκι-Μπλασέ, η Ντόροθι Άρζνερ και η Λίνα Βερτμίλερ, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του κινηματογράφου, με τα έργα τους να επηρεάζουν την ιστορία της έβδομης τέχνης, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν.
Αλίς Γκι-Μπλασέ: Η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης του κινηματογράφου
Η Αλίς Γκι-Μπλασέ θεωρείται η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης στην ιστορία του κινηματογράφου. Γεννημένη στη Γαλλία το 1873, ξεκίνησε την καριέρα της το 1896, όταν εργαζόταν ως γραμματέας στην εταιρεία κατασκευής φωτογραφικών μηχανών La Société Lumière.
Εκείνη την περίοδο, οι αδερφοί Λυμιέρ είχαν ήδη δημιουργήσει τις πρώτες κινηματογραφικές μηχανές, και η Αλίς Γκι-Μπλασέ, εμπνευσμένη από τη δουλειά τους, ζήτησε να δοκιμάσει την κάμερα της εταιρείας, κάτι που την οδήγησε να γυρίσει την πρώτη της ταινία, «La Fée aux Choux» (1896). Αυτή η ταινία θεωρείται η πρώτη αφηγηματική ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου, και σηματοδότησε την αρχή της σκηνοθετικής καριέρας της.
Από το 1896 έως το 1920, η Αλίς Γκι-Μπλασέ γύρισε περισσότερες από 400 ταινίες, κάποιες από τις οποίες ήταν καινοτόμες για την εποχή τους.
Στην Αμερική, άνοιξε το δικό της στούντιο, γεγονός που την κατέστησε την πρώτη γυναίκα επικεφαλής κινηματογραφικής εταιρείας.
Μάλιστα, το 1912 σκηνοθέτησε την ταινία «A Fool and His Money», η οποία θεωρείται η πρώτη ταινία με μαύρο καστ.
Παρά την τεράστια συνεισφορά της στον κινηματογράφο, η Αλίς Γκι-Μπλασέ ξεχάστηκε μετά την επιστροφή της στη Γαλλία το 1920, και το έργο της παρέμεινε στην αφάνεια για πολλά χρόνια.
Μόνο τον 21ο αιώνα αναγνωρίστηκε πλήρως η επιρροή της στην ιστορία του κινηματογράφου.
Ντόροθι Άρζνερ: Η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης του Χόλιγουντ
Η Ντόροθι Άρζνερ είναι μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του Χόλιγουντ στην ιστορία της κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Γεννημένη το 1897 στο Σαν Φρανσίσκο, η Άρζνερ ξεκίνησε την καριέρα της στον κινηματογράφο κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι κινηματογραφικές βιομηχανίες έψαχναν για εργαζόμενους λόγω της έλλειψης ανδρών στον τομέα.
Η Άρζνερ μπήκε στην κινηματογραφική βιομηχανία ως δακτυλογράφος και γρήγορα ανέβηκε στον τομέα του μοντάζ, όπου έγινε αναπόσπαστο μέλος των παραγωγών στο Χόλιγουντ.
Μετά από αρκετή εμπειρία στο μοντάζ, η Άρζνερ έκανε το σκηνοθετικό της ντεμπούτο το 1929 με την ταινία «The Wild Party» και σύντομα καθιερώθηκε ως η πιο επιτυχημένη γυναίκα σκηνοθέτης στην αμερικανική κινηματογραφία.
Σκηνοθέτησε 20 ταινίες από το 1919 μέχρι το 1943, μεταξύ των οποίων και την πρώτη ηχητική ταινία που σκηνοθέτησε γυναίκα. Η Άρζνερ ήταν επίσης υπεύθυνη για το έργο «Dance, Girl, Dance» (1940), μία από τις πρώτες ταινίες που έφερε στο προσκήνιο τον φεμινισμό και τις σχέσεις των γυναικών στον κινηματογράφο.
Παρά την επιτυχία της, η καριέρα της σταμάτησε το 1943, και τα έργα της παρέμειναν αδικαιολόγητα ξεχασμένα για αρκετές δεκαετίες. Μόνο με την άνοδο του φεμινιστικού κινήματος τη δεκαετία του 1970, το έργο της αναγνωρίστηκε εκ νέου και η σημαντικότητα της παρουσίασής της στην κινηματογραφική ιστορία έγινε πιο ξεκάθαρη.
Λίνα Βερτμίλερ: Η πρώτη γυναίκα υποψήφια για Όσκαρ Σκηνοθεσίας
Η Λίνα Βερτμίλερ ήταν η πρώτη γυναίκα που προτάθηκε για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας, το 1977, για την ταινία «Pasqualino Settebellezze» (γνωστή και ως Seven Beauties).
Γεννημένη στη Ρώμη το 1928, η Βερτμίλερ άρχισε την καριέρα της ως βοηθός σκηνοθέτη στον Φεντερίκο Φελίνι και εξελίχθηκε γρήγορα σε μία από τις πιο καινοτόμες σκηνοθέτιδες της εποχής. Η ταινία «Seven Beauties» είναι ένα αριστούργημα γεμάτο αντιφάσεις και πολιτικά μηνύματα, συνδυάζοντας τη μαύρη κωμωδία με σφοδρές αντιπολεμικές και ανθρωπιστικές αναφορές. Αν και η ταινία ήταν εξαιρετικά δημοφιλής και έλαβε σημαντική αναγνώριση, η Βερτμίλερ δεν κατάφερε να κερδίσει το βραβείο, με το Όσκαρ να απονέμεται τελικά στον Τζον Γκ. Άβιλντσεν για την ταινία «Rocky».
Η αποτυχία της Βερτμίλερ να κερδίσει το βραβείο εκείνη τη χρονιά αποτέλεσε ένα από τα πολλά παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο οι γυναίκες σκηνοθέτες δεν είχαν την ίδια αναγνώριση ή τις ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες συναδέλφους τους.
Παρ’ όλα αυτά, η υποψηφιότητά της ήταν ένα σημαντικό βήμα για την αναγνώριση της γυναικείας παρουσίας στην κινηματογραφία και άνοιξε τον δρόμο για άλλες γυναίκες να διεκδικήσουν τη θέση τους στη βιομηχανία. Χρειάστηκαν 33 χρόνια για να κερδίσει τελικά μία γυναίκα το Όσκαρ Σκηνοθεσίας, και αυτή ήταν η Κάθριν Μπίγκελοου το 2010 για την ταινία «The Hurt Locker».