The Brutalist

Τρεις Χρυσές Σφαίρες και δέκα οσκαρικές υποψηφιότητες για ένα ανοικονόμητο, πανοραμικής οπτικής ιστορικό παζλ, το οποίο διαθέτει τόσο μεγαλεπήβολο κινηματογραφικό όραμα όσο και υπερβολικές, ασύμμετρες φιλοδοξίες.

Ποιος είναι ο Λάζλο Τοτ; Ουγγροεβραίος επιζών του Ολοκαυτώματος, ο νεαρός αρχιτέκτονας εγκαταλείπει την ταραγμένη Ευρώπη πριν προλάβει να συναντήσει τη σύζυγό του Ερζέμπετ και την ανιψιά του Ζοφία, οι οποίες βγαίνουν κι αυτές ζωντανές από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο οποίο κρατούντο. Από την Νέα Υόρκη ο Λάζλο θα φτάσει στην Πενσιλβάνια και θα βρει δουλειά στο κατάστημα επίπλων του ξαδέλφου του. Κι ενώ προσπαθεί επίμονα να συντονίσει τη μεταφορά της γυναίκας του στην Αμερική, θα δεχθεί την πρόταση κατασκευής μιας βιβλιοθήκης στο πολυτελές αρχοντικό του Χάρισον Λι Βαν Μπιούρεν. Ο τελευταίος θα δυσανασχετήσει με το αποτέλεσμα και θα προκαλέσει τη διένεξη του Λάζλο με τον ξάδελφό του, ο οποίος θα τον απολύσει. Λίγο αργότερα, όμως, ο εκκεντρικός μεγιστάνας θα αναζητήσει τον πρωτοπόρο αρχιτέκτονα και έχοντας μάθει τη λαμπρή ευρωπαϊκή προϊστορία του, θα του προτείνει να σχεδιάσει και να επιβλέψει την κατασκευή ενός γιγαντιαίου πολιτιστικού κέντρου. Ταυτόχρονα, θα χρησιμοποιήσει όλες τις επιρροές του για να φέρει τις Ερζέμπετ και Ζοφία στις ΗΠΑ. Έτσι ο Λάζλο θα εγκατασταθεί στην έπαυλη του Βαν Μπιούρεν, θα σηκώσει τα μανίκια και θα στρωθεί στη δουλειά.

Ποιος είναι ο Λάζλο Τοτ; Προϊόν της σεναριακής φαντασίας των Μπρέιντι Κορμπέ και Μόνα Φάστβολτ, ο βασικός πρωταγωνιστής του “Brutalist” δανείζεται βιογραφικά στοιχεία από τον αρχιτέκτονα Μαρσέλ Μπρούερ, αλλά και τους συναδέλφους του Έρνο Γκόλντφινγκερ, Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε και Λούις Καν. Στην πραγματικότητα, όμως, ο Τοτ είναι ένας ζωντανός συμβολισμός. Όπως όλοι οι ήρωες των ταινιών του πρώην ηθοποιού (“Melancholia”, “Funny Games”, “Ανωτέρα Βία”) και από το 2015 σκηνοθέτη Κορμπέ (ο πολιτικός της “Γέννησης Ενός Ηγέτη”, η ποπ σταρ του “Vox Lux”), πρόκειται για έναν bigger than life χαρακτήρα που επιχειρεί να ορίσει τη μοίρα αυτού του κόσμου. Καλλιτέχνης και χειρώνακτας, ασυμβίβαστος οραματιστής και υπάκουος υπάλληλος, Ευρωπαίος και Αμερικανός, βρίσκεται διαρκώς ανάμεσα σε δυο κόσμους. Πατώντας στα ερείπια του παλιού χτίζει έναν καινούριο, δέσμιος ενός τραυματικού παρελθόντος και ενός αμοραλιστικού (ανεξέλεγκτα καπιταλιστικού) μέλλοντος.

Ο Κορμπέ περιγράφει αυτό το περιπετειώδες κυνηγητό του αμερικανικού ονείρου με επικό οίστρο και πανοραμική οπτική (η ταινία γυρίστηκε σε φιλμ 70mm και σε VistaVision, στα πρότυπα των χολιγουντιανών υπερπαραγωγών του ’50). Με ιδέες από το “The Fountainhead” του Κινγκ Βίντορ και τον Πολ Τόμας Άντερσον, με σκηνοθετικές εμπνεύσεις, περίτεχνες συνθέσεις των κάδρων, μελετημένη πλανοθεσία εντυπωσιακή σκηνογραφία και χρήση του μουσικού σκορ (από τον Ντάνιελ Μπλούμπεργκ) ως παράλληλο σχολιασμό. Οπτικά μεγαλοπρεπής (βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ Βενετίας), μα δραματουργικά και αφηγηματικά φλύαρος, συνθέτει ένα πολυδιάστατο ιστορικό φρέσκο γεμάτο δυναμισμό, στόμφο, συγκινητικά ξεσπάσματα και προφανείς αλληγορίες (ο κεφαλαιοκρατικός… βιασμός), σχολιάζοντας ταυτόχρονα τις έννοιες της πίστης, της σχέσης υψηλής αισθητικής και “βρόμικης” καθημερινότητας, της ηθικής συνέπειας, της ιστορικής ευθύνης και της προσωπικής ευτυχίας. Μόνο που, αν και υπερφιλόδοξος σαν τον ήρωά του, ο Κορμπέ θα δει το δικό του σινε-καθεδρικό να αναγνωρίζεται και να δοξάζεται πολύ νωρίτερα απ’ ότι το αρχιτεκτονικό magnus opus του Λάζλο Τοτ, με το “Brutalist” να έχει ήδη αποσπάσει δέκα οσκαρικές υποψηφιότητες και τις Χρυσές Σφαίρες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και α΄ αντρικού ρόλου.

ΗΠΑ, Μ. Βρετανία. 2024. Διάρκεια: 214΄. Διανομή: TANWEER