Του Κώστα Ράπτη
Θα φανταζόταν κανείς ότι την επαύριο της πτώσης του Άσαντ στη Συρία οι δραματικές ανακατατάξεις στην ευρύτερη περιοχή θα είχαν πλήρως απορροφήσει τους Ιρανούς ιθύνοντες. Και όμως, τίποτε δεν μοιάζει ικανό να περισπάσει πολλούς εξ αυτών από τις αγαπημένες τους εμμονές – όπως λ.χ. οι ορθοί, με το ισλαμικό κριτήριο, ενδυματολογικοί κανόνες.
Το τελευταίο διάστημα στο ιρανικό διαδίκτυο δεσπόζει το hashtag “Πεζεσκιάν παραιτήσου”. Όμως αυτές οι βολές προς τον πρόεδρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας δεν προέρχονται από αρνητές του καθεστώτος, παρά από συντηρητικούς υπερμάχους του.
Τις αντιδράσεις πυροδότησε η απόφαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Ιράν, του οποίου προεδρεύει ο Πεζεσκιάν, να παγώσει την εφαρμογή νέου νόμου που υιοθέτησε η πλειοψηφία των συντηρητικών στο κοινοβούλιο, για αυστηρότερη εφαρμογή των νόμων περί χετζάμπ.
Η επιβολή της “ευπρεπούς ενδυμασίας” (και δη της μαντίλας) στις γυναίκες αποτελεί έμβλημα της Ισλαμικής Δημοκρατίας από τα πρώτα χρόνια της εγκαθίδρυσής της. Όμως τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά το κίνημα που ξεσήκωσε ο θάνατος της Μαχσά Αμινί το 2022, οι κανόνες παραβιάζονται άφοβα από όλο και περισσότερες γυναίκες. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι στην πράξη η επιβολή του χετζάμπ έχει καταλυθεί, καθώς αυτή τη στιγμή περίπου η μία στις δύο γυναίκες στην Τεχεράνη κυκλοφορεί δημοσίως με ακάλυπτη κεφαλή.
Αυτή η εξέλιξη παρότρυνε τους θεματοφύλακες της “ευπρέπειας” να εισηγηθούν το νομοσχέδιο περί “Διαφύλαξης της Οικογένειας μέσω της αγνότητας και του χετζάμπ”, σε μια προσπάθεια να επαναβεβαιωθούν τα ταυτοτικά στοιχεία της Ισλαμικής Δημοκρατίας, αλλά και να “κοπούν τα φτερά” της κυβέρνησης Πεζεσκιάν, η οποία εμφανιζόταν προγραμματικά ελαστική επί του θέματος.
Ήδη στην προεκλογική περίοδο για τις προεδρικές εκλογές του Ιουλίου ο Πεζεσκιάν είχε υποσχεθεί να μην αναμιγνύεται στα θέματα προσωπικής ζωής – και το μήνυμά του ασφαλώς βρήκε απήχηση σε μία νεολαία η οποία εμφανώς κινείται προς ένα περισσότερο “δυτικό” και κοσμικό lifestyle.
Βάσει του νέου νόμου, οι καθ’ υποτροπήν παραβάτ(ισσ)ες καθώς και όποιος χλεύαζε τους κανόνες θα αντιμετώπιζαν βαρύτερα πρόστιμα και αυστηρότερες ποινές που μπορούσαν να φθάσουν έως και τα 15 χρόνια φυλάκισης. Επιβαλλόταν επίσης στις επιχειρήσεις να αναφέρουν οποιονδήποτε παραβιάζει τους κανόνες.
Η Μασουμέ Εμπτεκάρ, πρώην αντιπρόεδρος αρμόδια για τις γυναίκες και τις οικογενειακές υποθέσεις, επέκρινε τον νόμο χαρακτηρίζοντάς τον ως “ποινικοποίηση του μισού ιρανικού πληθυσμού”.
Η συζήτηση για το χετζάμπ απέκτησε περαιτέρω ώθηση την περασμένη εβδομάδα, όταν η δημοφιλής τραγουδίστρια Παραστού Αχμαντί, συνελήφθη μετά από τη μετάδοση εικονικής συναυλίας χωρίς κοινό στο YouTube, ενώ δεν φορούσε μαντίλα. Η συναυλία έγινε γρήγορα viral και η σύλληψη της Αχμαντί και των μελών του συγκροτήματός της προκάλεσε εκτεταμένες αντιδράσεις. Αντιμετωπίζοντας τη δημόσια κατακραυγή, οι αρχές άφησαν τους συλληφθέντες ελεύθερους την επόμενη μέρα.
Το νέο νομοθέτημα θα ετίθετο σε ισχύ στις 13 Δεκεμβρίου, όμως αυτό δεν συνέβη ποτέ. Παρεμβλήθηκε η συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας που επέβαλε αναστολή του νόμου μέχρι νεωτέρας.
Ο αντιπρόεδρος αρμόδιος για κοινοβουλευτικά ζητήματα Σαχράμ Νταμπιρί επιβεβαίωσε ότι ήταν η κυβέρνηση αυτή που ζήτησε την αναστολή και ότι προετοιμάζεται μια τροποποιημένη εκδοχή του νόμου.
Ο αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου Αλί Νικζάντ δήλωσε ότι είναι “ασαφές” πόσο θα διαρκέσει η αναστολή, ενώ ο βουλευτής Ακμπάρ Ραντζμπαρζαντέ επιβεβαίωσε ότι η απόφαση ελήφθη για λόγους εθνικής ασφαλείας, που υπερβαίνουν κάθε νόμο. Με άλλα λόγια, ο νέος νόμος κρίθηκε ότι θα μπορούσε να υπονομεύσει τη συνοχή του κράτους πυροδοτώντας νέο κύμα διαδηλώσεων. Ασφαλώς και θα ήταν πολυτέλεια για την Ισλαμική Δημοκρατία ένας νέος γύρος εσωτερικών εντάσεων σε μια τέτοια περιφερειακή συγκυρία.
Η υπόθεση υπογραμμίζει δύο νέα στοιχεία: ότι το κατεστημένο εθνικής ασφαλείας αποδεικνύεται ισχυρότερο (και συνετότερο) από τους συντηρητικούς του κοινοβουλίου, αλλά και ότι η κατάλυση στην πράξη των κανόνων του χιτζάμπ από τις Ιρανές δεν είναι πλέον αντιστρεπτή. Το τζίνι δεν ξαναμπαίνει στο μπουκάλι.