Του Κώστα Κατίκου
Αλλάζει ο εργασιακός χάρτης, με 5 νέες ρυθμίσεις που δρομολογεί η κυβέρνηση και αφορούν τη διαμόρφωση των μισθών, τον τρόπο σύναψης των συλλογικών συμβάσεων (επιχειρησιακών και κλαδικών), τις ασφαλιστικές εισφορές, τα επιδόματα (ανεργίας και εποχικό) και την τόνωση της απασχόλησης των γυναικών.
Οι νέες ρυθμίσεις αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας ήδη νομοθετικά από την υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Νίκη Κεραμέως, και θα περιλαμβάνονται σε εργασιακό νομοσχέδιο το οποίο αναμένεται να κατατεθεί προς τα τέλη Νοεμβρίου για ψήφιση στη Βουλή.
Ο στόχος των ρυθμίσεων που προωθούνται είναι να αυξηθεί η κινητικότητα στην αγορά εργασίας και, κυρίως, να προσφέρονται θέσεις απασχόλησης με καλύτερους μισθούς.
Οι 5 αλλαγές που προωθούνται στην αγορά εργασίας είναι οι εξής:
1. Κατώτατος μισθός. Οι αυξήσεις θα καθορίζονται με συντελεστή που θα λαμβάνει υπόψη τον πληθωρισμό, την αγοραστική δύναμη και την παραγωγικότητα της εργασίας. Διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρχουν μειώσεις, ενώ οι μισθοί στο Δημόσιο θα ακολουθούν τις αυξήσεις του κατώτατου. Το νέο σύστημα θα ισχύσει αφότου ο κατώτατος μισθός θα έχει διαμορφωθεί στα 950 ευρώ το 2027, όπως έχει δεσμευτεί η κυβέρνηση. Το νέο σύστημα προτείνεται στο πόρισμα που παρέδωσε στο υπουργείο Εργασίας η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, προκειμένου να ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία η οδηγία 2022/2041 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επαρκείς κατώτατους μισθούς και αύξηση των συλλογικών συμβάσεων στο 80%, από περίπου 30% που είναι τώρα εν προκειμένω για την Ελλάδα. Η επιτροπή προτείνει από 1/1/2028 ο κατώτατος μισθός και το κατώτατο ημερομίσθιο να αυξάνονται με βάση συντελεστή που θα προκύπτει από το άθροισμα: α) του ετήσιου πληθωρισμού για το φτωχότερο 20% των εργαζομένων και β) του μισού της μεταβολής της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων. Για τον πληθωρισμό θα λαμβάνεται υπόψη η ετήσια μεταβολή του μεταξύ της 1ης Ιουλίου του προηγούμενου έτους και της 30ής Ιουνίου εκάστου έτους, ενώ η ετήσια μεταβολή της αγοραστικής δύναμης θα προκύπτει μέσα από τον γενικό δείκτη μισθών που καταρτίζει η Ελληνική Στατιστική Αρχή.
Ο νέος μηχανισμός θα έχει ρήτρα ανάσχεσης των μειώσεων, καθώς, αν ο συντελεστής πληθωρισμού και αγοραστικής δύναμης οδηγεί σε μείωση του νομοθετημένου κατώτατου μισθού ή του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου, δεν θα γίνεται αναπροσαρμογή και οι αποδοχές θα παγώνουν.
“Στόχος μας είναι να προστατεύσουμε την αγοραστική δύναμη, να προστατεύσουμε τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα”, επεσήμανε η κυρία Κεραμέως, διευκρινίζοντας μάλιστα ότι υπάρχουν προτάσεις και για τους μισθούς του Δημοσίου, προκειμένου να ισοσκελιστούν με τον κατώτατο μισθό στον ιδιωτικό τομέα.
2. Συλλογικές συμβάσεις. Για την αύξηση των συλλογικών συμβάσεων, ώστε να καλύπτουν το 80% των εργαζομένων, στο πόρισμα προτείνεται να καταρτιστεί από το υπουργείο Εργασίας Σχέδιο Δράσης με σκοπό την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών. Οι δράσεις πρέπει να αφορούν: α) την ενθάρρυνση της αποτελεσματικότητας των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της ικανότητας των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζόμενων και των οργανώσεων των εργοδοτών να διεξάγουν συλλογικές διαπραγματεύσεις, β) τη δημιουργία βάσεων δεδομένων με στοιχεία, ιδίως για τους μισθούς, το κόστος παραγωγής, την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και την απασχόληση και γ) την πραγματοποίηση ερευνών για θέματα συλλογικών διαπραγματεύσεων.
“Θα συζητήσουμε αλλαγές και βελτιώσεις” με τους κοινωνικούς εταίρους, επισήμανε η κυρία Κεραμέως. Σύμφωνα με πληροφορίες του “Κ”, εξετάζεται να μειωθεί από 50% σε 40% το ποσοστό εκπροσώπησης των εργοδοτών που θα απαιτείται για να επεκτείνονται οι κλαδικές συμβάσεις.
3. Νέο επίδομα ανεργίας. Γίνεται ανταποδοτικό και θα αυξάνεται πέραν του βασικού ποσού (509 ευρώ σήμερα), ανάλογα με τα χρόνια εργασίας και τον μισθό. Η μεγαλύτερη στρέβλωση είναι ότι σήμερα ένας μισθωτός με 125 μέρες ασφάλισης, ένας εποχικός με 100 ημέρες ασφάλισης αλλά και ένας εργαζόμενος με 35 χρόνια παίρνουν το ίδιο επίδομα, 509 ευρώ τον μήνα. Με το νέο σύστημα, τα 35 χρόνια θα δίνουν ίσως και διπλάσιο επίδομα λόγω προϋπηρεσίας, ενώ εξετάζεται να αυξηθούν οι ελάχιστες προϋποθέσεις των 125 και 100 ημερών για τη λήψη του επιδόματος από τους εποχικά εργαζόμενους. Σύμφωνα με πληροφορίες του “Κ”, το μπόνους στο επίδομα ανεργίας βάσει ετών και αποδοχών θα χτίζεται μετά τα 3 ή τα 5 έτη εργασίας και θα είναι κλιμακούμενο, ώστε όσο περισσότερα είναι τα χρόνια τόσο μεγαλύτερο να είναι και το μπόνους που θα κερδίζουν οι εργαζόμενοι πέρα από το βασικό ποσό, που θα είναι ίδιο για όλους όπως και σήμερα.
Όπως επεσήμανε η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, το επίδομα ανεργίας διακατέχεται από την ίδια φιλοσοφία τα τελευταία 70 χρόνια και δεν λαμβάνει υπόψη πόσα έτη δουλεύει κάποιος, πόσες ασφαλιστικές εισφορές έχει πληρώσει. “Είναι διαφορετικό αν έχεις δουλέψει 40 χρόνια ή αν έχεις δουλέψει πέντε μήνες. Είναι διαφορετικό αν δούλευες με 900 ευρώ και διαφορετικό αν δούλευες με 1.500 ευρώ, γιατί πληρώνεις διαφορετικές εισφορές ανεργίας”, ανέφερε σε πρόσφατες δηλώσεις της η υπουργός και πρόσθεσε ότι “η σκέψη είναι να υπάρχει ένα βασικό επίδομα ανεργίας και από εκεί και πέρα να υπάρχει ένα μπόνους που θα λαμβάνει υπ’ όψιν ακριβώς την ασφαλιστική προϊστορία του προσώπου”.
Το επίδομα θα γίνει και εμπροσθοβαρές, δηλαδή τους πρώτους δύσκολους μήνες θα είναι μεγαλύτερο και εν συνεχεία θα βαίνει μειούμενο, προκειμένου να παρακινήσει τον άνεργο να επιστρέψει στην αγορά εργασίας. Οι αλλαγές στο επίδομα ανεργίας θα γίνουν αρχικά σε ένα πλήθος 10.000 έως 15.000 ανέργων και μετά τα μέσα του 2025 θα ισχύσουν για όλους τους επιδοτούμενους ανέργους, που κυμαίνονται μεταξύ 120.000 και 170.000 ατόμων. Η πιλοτική εφαρμογή αναμένεται να ξεκινήσει από τον Νοέμβριο. Το μπόνους από το μεταβλητό επίδομα μπορεί είναι έως και 20% ή 30% του μισθού που είχε ο εργαζόμενος, ενώ εξετάζεται να υπάρχει και ένα ανώτατο πλαφόν, ώστε το άθροισμα των δύο ποσών επιδόματος (σταθερό + μεταβλητό) να μην το ξεπερνά. Το πλαφόν που συζητείται μπορεί να φτάνει στα 1.100 ευρώ για το πρώτο τρίμηνο. Μετά το τρίμηνο θα μειώνεται το βασικό επίδομα, ενώ θα μένει το μπόνους.
4. Μείωση εισφορών 1% + 0,5%. Από 1/1/2025 μειώνεται κατά 0,5% η εισφορά των εργοδοτών και κατά 0,5% των εργαζομένων. Η μείωση της μίας μονάδας θα προέλθει από τις κρατήσεις υπέρ ΕΟΠΥΥ. Η εισφορά για τους εργοδότες διαμορφώνεται σε 4,05%, από 4,55%, και των εργαζομένων σε 2,05%, από 2,55%. Συνολικά η εισφορά μισθών για υγειονομική περίθαλψη διαμορφώνεται σε 6,10% από 1/1/2025, αντί 7,10% που είναι τώρα. Το 2027 θα γίνει νέα μείωση κατά μισή μονάδα (0,5%), όπως ανακοίνωσε η κυβέρνηση, η οποία θα αφαιρεθεί από τις εργοδοτικές εισφορές. Η ελάφρυνση της εργοδοτικής εισφοράς το 2025 σημαίνει μείωση κατά 10% στο μη μισθολογικό κόστος, και δίνονται περιθώρια για να αυξηθούν περισσότερο οι αποδοχές των εργαζομένων. Με τη νέα μείωση, μια επιχείρηση που απασχολεί 30 εργαζομένους, με μέσες μικτές αποδοχές 1.670 ευρώ ανά εργαζόμενο, ελαφρύνεται κατά 3.507 ευρώ στις εισφορές της σε ετήσια βάση. Αν έχει 30 εργαζομένους με μέσες αμοιβές στα 4.090 ευρώ, το κέρδος από τη μείωση της μισής μονάδας για τον εργοδότη φτάνει στα 8.589 ευρώ τον χρόνο.
Οι συνολικές ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένου και εργοδότη έχουν υποχωρήσει κατά 5,4 ποσοστιαίες μονάδες με τις μειώσεις που έγιναν από το 2019 και διαμορφώνονται στο 35,2%, πλησιάζοντας τον μέσο όρο της Ε.Ε.
5. Αύξηση απασχόλησης στις γυναίκες. Σύμφωνα με τον μηχανισμό διάγνωσης αναγκών της αγοράς εργασίας, ο γυναικείος πληθυσμός αποτελεί μια μεγάλη δεξαμενή τόνωσης της απασχόλησης. Μέσω του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος 2024-2027, δίδεται βάρος στη μεταρρύθμιση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, με πέντε στοχευμένα βραχυπρόθεσμα προγράμματα επιδότησης απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα για 41.500 ανέργους που αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην επανένταξή τους στην αγορά εργασίας. Έμφαση θα δοθεί σε επιδοτούμενες προσλήψεις γυναικών, καθώς και στην απόκτηση επαγγελματικής/εργασιακής εμπειρίας για ανέργους ηλικίας 30 ετών και κυρίως σε ανέργους μέσης ηλικίας (45-64 ετών). Οι ωφελούμενοι δεν θα καλύπτουν υφιστάμενες θέσεις εργασίας και δεν θα υποκαθιστούν υπαλλήλους/εργαζομένους της επιχείρησης (απολύσεις) στην οποία θα τοποθετηθούν, αλλά θα αποτελούν νέες προσλήψεις.
Πόσο θα αυξηθεί ο κατώτατος μισθός
Το ισχύον σύστημα για τον κατώτατο μισθό θα μείνει σε ισχύ μέχρι και το 2027, με την προσθήκη κριτηρίων για τον καθορισμό του νομοθετημένου κατώτατου μισθού ώστε να λαμβάνεται υπόψη η αγοραστική δύναμη, το κόστος διαβίωσης και το γενικό επίπεδο των μισθών, καθώς και ο ρυθμός αύξησής τους.
Ο κατώτατος μισθός μπορεί να φτάσει στα 950 ευρώ έως το 2027, με ένα σχήμα αυξήσεων κατά 5% το 2025 για να ανέλθει στα 871 ευρώ, κατά 4% το 2026 για να ανέλθει στα 906 ευρώ και κατά 5% το 2027 για να φτάσει στα 951 ευρώ.
Αντίστοιχα, για να φτάσει ο μέσος μισθός, από τα 1.280 ευρώ περίπου που είναι σήμερα, στα 1.500 ευρώ έως το 2027, θα πρέπει να αυξηθεί κατά μέσο όρο 5,5% για το 2025 και να διαμορφωθεί στα 1.350 ευρώ, κατά 5,2% το 2026 για να διαμορφωθεί στα 1.420 ευρώ και κατά 5,7% το 2027 για να ανέλθει στα 1.501 ευρώ.
Αν το νέο σύστημα για τον κατώτατο μισθό επρόκειτο να εφαρμοστεί φέτος, αντί για το 2028, η αύξηση θα ήταν περίπου στο 5,5% με 6%, λαμβάνοντας υπόψη πληθωρισμό 4% με 4,5% για τους χαμηλόμισθους και περίπου 1,5% με 1,8% από το μισό της αύξησης που εμφάνισε η αγοραστική δύναμη το 2024 σε σχέση με το 2023.
Ρήτρα αυξήσεων για το Δημόσιο
Ο νέος μηχανισμός διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού θα ισχύει και για το Δημόσιο. Οι κατώτατες μηνιαίες αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων δεν μπορεί να υπολείπονται του κατώτατου μισθού. Σε περίπτωση που υπάρχει απόκλιση και οι κατώτατες αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων είναι χαμηλότερες, θα χορηγείται η διαφορά με τη μορφή της “αμοιβής εξομάλυνσης”. Ήδη η κυβέρνηση έχει προαναγγείλει, μέσω του νέου Προϋπολογισμού, οριζόντιες αυξήσεις μισθών για τους δημοσίους υπαλλήλους, ώστε ο εισαγωγικός μισθός να μην υπολείπεται από τον κατώτατο μισθό. Αν ο κατώτατος μισθός αυξηθεί το 2025 στα 870 ευρώ (από τα 830 ευρώ), τότε ο εισαγωγικός μισθός (ΥΕ κατηγορίας) στο Δημόσιο θα αυξηθεί στα 870 ευρώ, από τα 850 ευρώ που είναι σήμερα. Η αύξηση των 20 ευρώ θα είναι οριζόντια σε όλα τα κλιμάκια.
