-|-
Η βελτίωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παραμένει και το 2024 ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα για το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, αφού απαιτεί συνέπεια και μεταρρυθμίσεις με μεγάλο χρονικό ορίζοντα.
Σε σχέση με το 2022, το 2023 το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών (αν και δεν έχουν ανακοινωθεί τα επίσημα στοιχεία) αναμένεται να μειωθεί στο 7,7% – 7,6% του ΑΕΠ, από το 10,2% του ΑΕΠ που είχε φτάσει το 2022 λόγω της εκτόξευσης των τιμών της ενέργειας, των τροφίμων και των πρώτων υλών. Σε απόλυτους αριθμούς, το έλλειμμα μειώθηκε για το 10μηνο Ιανουάριου-Οκτωβρίου κατά 5,9 δισ. ευρώ, στα 8,7 δισ. το 2023, από 14,6 δισ. ευρώ το ίδιο διάστημα του 2022.
Η μεγάλη διαφορά, που προκαλεί και το μεγαλύτερο μέρος του ελλείμματος, είναι το ισοζύγιο αγαθών, το οποίο έφτασε για το ίδιο διάστημα τα 26,73 δισ. το 2023, από 32,55 δισ. ευρώ το 2022, με βάση τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Το τεράστιο αυτό “άνοιγμα” οφείλεται στην επαχθή αναλογία εξαγωγών σε σχέση με τις εισαγωγές αγαθών. Παρά την αλματώδη αύξηση που είχαν τα τελευταία χρόνια, οι εξαγωγές στο 10μηνο του 2023 έφτασαν τα 41,65 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές έφτασαν το ίδιο διάστημα το 68,5 δισ. ευρώ.
Βεβαίως, η συνολική εικόνα του ισοζυγίου εισαγωγών-εξαγωγών βελτιώνεται σημαντικά, αν εξετάσει κανείς τη συνολική σε αγαθά και υπηρεσίες λόγω του τουρισμού. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών το έλλειμμα για το 10μηνο φτάνει τα 6 δισ. ευρώ φέτος, από 14,14 δισ. το ίδιο διάστημα του 2023.
Με βάση την πορεία του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών, στο ΥΠΕΘΟ υπολογίζουν ότι για το 2023 οι συνολικές εξαγωγές έφτασαν στο τέλος του 2023 στα 110 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 50% του ΑΕΠ. Μάλιστα, θέτουν ως στόχο οι συνολικές εξαγωγές να φτάσουν στο 60% του ΑΕΠ στο τέλος του 2024.
Πού βρίσκεται το πρόβλημα
Παρά την καλή πορεία του τουρισμού, όλοι στο ΥΠΕΘΟ αναγνωρίζουν ότι το πρόβλημα που πρέπει να λυθεί με κάποιο τρόπο είναι το χάσμα στο ισοζύγιο αγαθών. Ο τουρισμός είναι και θα παραμείνει το “καλό χαρτί” για τις ελληνικές εξαγωγές, παράγοντας από μόνος του περίπου το 10% του ΑΕΠ της χώρας. Ωστόσο μια βιώσιμη ανάπτυξη απαιτεί να υπάρξουν και άλλοι κλάδοι της οικονομίας με την ίδια δυναμική, ώστε η ανάπτυξη να είναι ακόμη σταθερή τα επόμενα χρόνια. Επιπλέον, ένα υγιές ισοζύγιο αγαθών αποτελεί αψευδή δείκτη της ανταγωνιστικότητας μιας οικονομίας.
Τη “χρυσή ευκαιρία” για την παραγωγική αναδιοργάνωση της χώρας δίνουν οι πόροι συνολικού ύψος 76 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, που έχει εξασφαλίσει από το 2020 η Ελλάδα. Επιπλέον, το Ταμείο Ανάκαμψης δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα να υλοποιηθεί ένα πακέτο 67 βασικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες μαζί με τις υπόλοιπες που υλοποιούνται παράλληλα με το ΤΑΑ δημιουργούν την προοπτική να αναστρέφουν την εικόνα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Το μεγάλο στοίχημα, όμως, είναι η προσπάθεια για την αξιοποίηση του τεράστιου αυτού βοηθήματος από τους εταίρους της Ε.Ε. να γίνει με συνέπεια, επιμονή και υπομονή.
Τούτο με δεδομένο, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ότι η κατάσταση στο ισοζύγιο τρεχουσών δεν πρόκειται να αλλάξει δραστικά τα επόμενα χρόνια. Ειδικότερα, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται από το 7,6% του ΑΕΠ το 2023 να αποκλιμακώνεται μεν, αλλά με αργούς ρυθμούς τα επόμενα χρόνια. Φέτος αναμένεται να φτάσει το 6,7% του ΑΕΠ, το 2025 θα μειωθεί περαιτέρω στο 6,1% του ΑΕΠ, ενώ στο τέλος του 2026 αναμένεται να φτάσει στο 5,7% του ΑΕΠ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μέρος του ελλείμματος στο ισοζύγιο αγαθών προκαλείται από την ίδια την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων. Οι πολυάριθμες επενδύσεις που βρίσκονται αυτόν τον καιρό σε εξέλιξη, λόγω της εκτεταμένης αποβιομηχάνισης της χώρας τα τελευταία χρόνια, απαιτούν όλο και μεγαλύτερο όγκο εισαγωγών για να υλοποιηθούν. Το θετικό σε αυτή την περίπτωση είναι ότι, μόλις οι επενδύσεις αυτές ολοκληρωθούν και αρχίσουν να αποδίδουν, θα αλλάξει η εικόνα η παραγωγική βάση της χώρας .
Η συμβολή των επενδύσεων
Στον τομέα των επενδύσεων οι στόχοι που έχουν τεθεί για τον επόμενο χρόνο είναι αρκετά φιλόδοξοι. Ο στόχος που έχει τεθεί είναι φτάσουν φέτος στο 17% του ΑΕΠ, δηλαδή τα 37,8 δισ. ευρώ, από 15% του ΑΕΠ (32 δισ. ευρώ) που έφτασαν το 2023, σε μια αρκετά δύσκολη συγκυρία λόγω της κατακόρυφης ανόδου των επιτοκίων.
Το στοίχημα που θα πρέπει να κερδηθεί και στο μέτωπο των επενδύσεων είναι η προσέλκυση καθαρά νέων παραγωγικών επενδύσεων. Στην τεράστια πλειονότητά τους οι επενδύσεις προς την Ελλάδα αφορούν την εξαγορά μέρους ή του συνόλου μετοχών εταιρειών που λειτουργούν ήδη χρηματοοικονομικά προϊόντα ή επενδύσεις σε real estate. Οι εντελώς νέες επενδύσεις (greenfield Investment ), παρότι έχουν το μεγαλύτερο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία, αποτελούν λιγότερο από το 0,5% του συνόλου των επενδύσεων προς τη χώρα μας.
Το επιχειρηματικό περιβάλλον
Θετικό είναι επίσης στην τρέχουσα συγκυρία ότι το οικονομικό επιτελείο δηλώνει πρόθυμο να συνεχίσει να βελτιώνει το επιχειρηματικό περιβάλλον, ώστε η χώρα να προσελκύει όλο και περισσότερες επενδύσεις, είτε μέσα από τα χρηματοδοτικά εργαλεία από τα οποία ενισχύεται η χώρα (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης) είτε ανεξάρτητα από αυτά, εδραιώνοντας τη θέση της ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού.
Στην κατεύθυνση αυτή, η βασική προσπάθεια αλλαγών γίνεται με τις επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης για την ψηφιοποίηση του Δημοσίου και την αναβάθμιση των υποδομών που θα λειτουργούν οι επιχειρήσεις, την πράσινη μετάβαση και το πάγιο αίτημα για τη βελτίωση της απονομής της Δικαιοσύνης.
Παράλληλα, βέβαια, ολοκληρώνονται το κτηματολόγια, ενώ με πόρους του ΤΑΑ ολοκληρώνονται και πολεοδομικά σχέδια σε όλες τις περιοχές της χώρας, ενώ καταβάλλονται επιμέρους ενέργειες για τη μείωση της γραφειοκρατίας του Δημοσίου.