Τέσσερις στον αριθμό. Ένα επετειακό πρώτο πλάνο [δεμένο μοντέρνα], ο α-κατάλογος [με α-κατάλογο εξώφυλλο], το βιβλίο για το μεγάλο αφιέρωμα του φεστιβάλ [πυκνό, καλοτυπωμένο και περιεκτικό, με 32 ιδιαίτατες σελίδες στο κέντρο] και τέλος η κορωνίδα, σε συνεργασία με την Marni Films, μια έκδοση κόσμημα και αγλάισμα, σίγουρα συλλεκτική.
Πρώτο Πλάνο τ.312: με τα λόγια του Μισέλ Δημόπουλου [σελίδες 62]
Ανθολογούνται κείμενά του για τους: Μπελόκιο, Κισλόφσκι, Ντράγερ, Όσιμα, Αγγελόπουλο, Ταβερνιέ, Κανελλόπουλο, Ακερμάν, Ερίθε, Λόουτς, Λανγκ, Μπέργκμαν, Μπονιουέλ, Ντε Σίκα, Κασσαβέτη, Μπρεσόν, Βαρντά, Μαντικό, Μιζογκούτσι, Κιαροστάμι, Καρ-Βάι, Γι Μου. Σήμερα πια αναγνωρίζουμε όλοι ότι σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Σταχυολογώ τρία αποσπάσματα, ένα από την εισαγωγή της ομάδας του φεστιβάλ και δυο για τους ατίθασους Κανελλόπουλο και Κασσαβέτη.
Ο Μισέλ ήταν πράγματι ένας εργάτης του σινεμά. Αριστοκρατικός και ακούραστος, συνδύαζε το πάθος, την εργατικότητα, την αφοσίωση, την επιμέλεια, το εστέτ πνεύμα και την αστείρευτη γνώση.
[…]
Θεωρείται μοναδική και μοναχική περίπτωση στον ελληνικό κινηματογράφο. Εργάστηκε στην Θεσσαλονίκη, δεν ήταν μέλος καμιάς «παρέας», αντιμετωπίστηκε με όλα τα στερεότυπα του «ιδιότυπου» καλλιτέχνη και το έργο του φορτώθηκε με διάφορα κοσμητικά επίθετα που περισσότερο το συσκότισαν, παρά ανέδειξαν τις ουσιαστικές αρετές του. […] Ο Τάκης Κανελλόπουλος νομιμοποίησε την ελεύθερη ματιά στον κινηματογράφο και έδωσε στην ποίηση την κινηματογραφική της εκδοχή.
[…] ο Κασσαβέτης ακολουθεί έναν δρόμο δύσκολο και τραχύ με μια επιμονή κι ένα πείσμα που αποτελούν πρόκληση για το αμερικάνικο μοντέλο. […] Οι ηθοποιοί στις ταινίες του δεν μιμούνται, ούτε και υποδύονται, προκατασκευασμένους ρόλους. Είναι συστατικά στοιχεία της μυθοπλασίας, εγκλωβίζονται σε αυτήν, όπως ακριβώς ασφυκτιούν μέσα στην παγίδα της ίδιας της ύπαρξής τους.
Αντικατοπτρισμοί / Reflections [σελίδες 184]
Ο ψυχεδελικός α-κατάλογος του φεστιβάλ φωτογραφίζει καλειδοσκοπικά τις «αντανακλάσεις του τόπου» και αυτές των τιμώμενων Τάκη Κανελλόπουλου και Νίκου Περάκη.
[…] Οι ταινίες άλλωστε, όπως τα φαντάσματα, οφείλουν πολλά στην ανάγκη μας να πιστέψουμε ότι δεν υπάρχει μόνο αυτό που φαίνεται. Αυτή η πίστη είναι που τις κρατάει ζωντανές. – Ελίζ Ζαλαντό
[…] Βιβλία, τραγούδια, έργα εικαστικά και κυρίως κινηματογραφικές ταινίες, που πριν από πενήντα χρόνια θα ήταν σχεδόν ανεπίτρεπτα, συνθέτουν σήμερα το νέο καλλιτεχνικό σώμα του τόπου μας. Αυτής της φαντασμαγορικής γειτονιάς που αναζητά μια νέα γεωπολιτική και πολιτισμική θεωρία συνόλων και μέσα στην οποία λανθάνουν και πάλι κοσμογονικές εκρήξεις. – Ορέστης Ανδρεαδάκης
[…] Οι νέες πρωτοπορίες δεν θα γεννηθούν μέσα από τις υπάρχουσες δομές και τους θεσμούς. Σχεδόν ποτέ, άλλωστε δεν συνέβη αυτό στο παρελθόν. Θα γεννηθούν μέσα από νέους και ενδεχομένως ιστορικά καινοφανείς σχηματισμούς. – Κεκέν Εργκούν
[…] Καταλήγω τελικά ότι το φιλμ αποτελεί μια διέξοδο σε πολλές συζητήσεις και συγκρούσεις. Όχι μόνο ως μεσολάβηση, αλλά και με όρους πρακτικούς: μέσα από μια εικόνα, ερωτεύεται κανείς· μέσα από μια εικόνα, ο κόσμος σταματάει· μέσα από μια εικόνα, οι πόλεμοι σταματούν. – Νεριντάν Ζιντζιρία
[…] Όλοι οι ήρωες του Τάκη Κανελλόπουλου ονειρεύονται μια εκδρομή. [δάνειο από κείμενο του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου] Στην πραγματικότητα επιθυμούν να αποκολληθούν από τον Χρόνο, τη Γεωγραφία και την Ιστορία, που αισθάνονται να τους συνθλίβουν. Όταν βρίσκονται στο δικό τους απονενοημένο σύμπαν, φτιαγμένο από το υλικό των ονείρων, του ρομαντισμού, της νοσταλγίας και της μνήμης, είναι ασφαλείς. Μόλις η πραγματική ζωή τούς πλησιάζει, μοιάζουν με πεταλούδες που μόλις έρθουν σε επαφή με το φως καίγονται. – Μανώλης Κρανάκης
[…] Γνωρίζουμε επίσης από μαρτυρίες συνεργατών του, αλλά κι από συνεντεύξεις του, ότι λίγο πριν από τον θάνατό του σχεδίαζε το γύρισμα μιας ταινίας που θα εκτυλισσόταν στο μεσοπολεμικό και μεταπολεμικό Βερολίνο. – Γιάννης Παλαβός
Φ [όπως] Φ ΝΤΑΣΜ ΤΑ Ù FANT SM S [σελίδες 112+32+104=248]
Το Φ είναι το βιβλίο [έκδοση αντάξια] των φαντασμάτων. Είτε μιλάμε για εικαστικά φ ντάσμ τα [Νίκος Κεσανλής, Βλάσης Κανιάρης, Σίλεια Δασκοπούλου, Ιάσων Μολφέσης] είτε για τα εικονοκλαστικά κινηματογραφικά του μεγάλου αφιερώματος.
Πέραν του ότι εμφανίζεται ως χαρακτήρας με σάρκα και οστά, ένα φάντασμα μπορεί να φέρει το βάρος της ιστορίας. – Ντένις Λιμ.
[…]
Αυτά τα φαντάσματα των πεθαμένων δεν με συγκινούν όσο το φάντασμα του ζωντανού Δράκου. Μήπως η έρευνα πρέπει να εστιαστεί αλλού; – Άγγελος Φραντζής.
[…]
Ταυτόχρονα, όμως, [ο Ολιβέιρα] στοχάζεται τη φύση του κινηματογραφικού μέσου, που, παρά την τεχνολογική εξέλιξη, εξακολουθεί να στηρίζεται στις βασικές συμβάσεις του ρεαλισμού και της φαντασίας, οι οποίες έχουν καθορίσει από τις απαρχές του την «μαγεία» που ασκεί το σινεμά. – Δημήτρης Κερκινός.
[…]
Και στα δυο ανάγλυφα ο κόσμος των κατά συνείδηση «θεατών» είναι στρυμωγμένος κάτω δεξιά. Παρότι όμως οι ανάγλυφες συνθέσεις διακρίνονται από κάποια συμμετρία, στην όψη της φαντασμαγορίας το πλήθος των φαντασμάτων είναι μεγαλύτερο από αυτό των θνητών. – Γκέλυ Μαδεμλή.
[…]
Η διπλή φασματικότητα είναι μια γνώση, ένας βιοπολιτικός ρεαλισμός. […] Αν αυτή είναι η έρημος του βιοπολιτικού ρεαλισμού, από το κέντρο της αναδύεται, ως δυνατότητα, η διπλή φασματικότητα. Καταθέτει μια αντινομία, μια χειρονομία απείθειας, μια διάφωνη εμφάνιση, μια φασματική παρουσία που ζητάει να καταγραφεί. – Δημήτρης Παπανικολάου.
[…]
Αυτό το κείμενο είναι για ένα στοιχειωμένο χωριό μέσα σ’ ένα δάσος-φάντασμα. Είναι ένα κείμενο για το πώς μπορεί κανείς να διαισθανθεί τα φαντάσματά του, να τα απεικονίσει και να μιλήσει μαζί τους, να αφουγκραστεί τις μαρτυρίες τους. – Στέφανος Λεβίδης.
[…]
Σε όλες τις μυθολογίες και τις λαϊκές παραδόσεις της ιστορίας της ανθρωπότητας τα φαντάσματα εμφανίζονται ως μη μετρήσιμα μεγέθη ανάμεσα στον χώρο και τον χρόνο. – Ορέστης Ανδρεαδάκης.
The Tass Book – The Art of Storyboard [σελίδες 240+1 ένθετη]
Ένα βιβλίο για τον Γιώργο Τασιούλα, διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο. Και πριν απ’ αυτό:
Μαύρα φύκια: μια λωρίδα από αυτά χωρίζει την άμμο στα δύο. Περιμένω να βρω την Λ. Είναι όμως άφαντη. Πορεύομαι κατά μήκος της παραλίας. Στο τέλος της μία ρέπλικα πολιτισμού. Η Μασαλλία;
Η φιλία και η συνεργασία του εξελίχθηκαν παράλληλα και ο Γιώργος έγινε μέλος αυτής της κοινότητας ανθρώπων που έφτιαχναν σινεμά παρέα με τον Νίκο Νικολαΐδη στα εδάφη της Marni Films. – Θεοδώρα Βαλεντή.
[…]
Όλα αυτά τα στοιχεία δημιούργησαν έναν ολοκληρωμένο καλλιτέχνη που μπορούσε να επιδράσει καταλυτικά στο όραμα και τον σκοπό των ανθρώπων με τους οποίους συνεργαζόταν, αλλά παράλληλα διαμόρφωσαν μια σπάνια προσωπικότητα που τα ισχυρά πνευματικά φορτία που κουβαλούσε ήταν σαν αόρατοι καταπέλτες ιδεών και έμπνευσης. – Βασίλης Κουτσουνάκης.
[…]
Πριν από οτιδήποτε άλλο πρέπει να υπογραμμίσω ότι ο Tass ήταν εξαιρετικός σχεδιαστής. Οι προοπτικές ακόμα και από τις πιο παράξενες «γωνίες λήψης», οι αναλογίες, τα περιβάλλοντα και οι χώροι, εσωτερικοί ή εξωτερικοί, είναι πάμντοτε εκτελεσμένα με απόλυτη ακρίβεια και γνώση. – Δημήτρης Βανέλλης.
[…]
Για τον Γιώργο Τασιούλα, τον οποίο αρχίσαμε να μαθαίνουμε από τη συνεργασία του με τον μεγάλο σκηνοθέτη Νίκο Νικολαΐδη και τη σχεδίαση του storyboard της ταινίας Ο χαμένος τα παίρνει όλα (2002), έναν καλλιτέχνη που διακριτικά κόσμησε τον χώρο του κινηματογράφου των κόμικς και της διαφήμισης για δυο δεκαετίες. – Εύη Σαμπανίκου.
[…]
Η συνεργασία του με τόσους, και διαφορετικής κινηματογραφικής γραφής, σκηνοθέτες, καταδεικνύει αφενός το ταλέντο του, αφετέρου το ενδιαφέρον της νεότερης γενιάς για το storyboard ως αναπόσπαστο μέρος της δημιουργικής προετοιμασίας μιας ταινίας. – Μάρκος Χολέβας.
[…]
Αλλά αυτό που μου έχει μείνει από τον Tass ήταν το πλανάρισμα, η ματιά του, η θέση του ήρωα στο σκίτσο, όπως π.χ. εκεί που ο Αγγελάκας πυροβολεί στο τέλος της ταινίας ή πετάει την άσπρη σκόνη στον αέρα… – Μαρί-Λουίζ Βαρθολομαίου-Νικολαΐδου.
[…]
Ήθελε να σκηνοθετήσει, ήθελε να κάνουμε ταινίες, θέλαμε να κάνουμε ταινίες, και καθώς ο καιρός περνούσε και αυτό έμοιαζε όλο και δυσκολότερο, ο Γιώργος βρήκε τελικά τον τρόπο του να φτιάχνει ταινίες – έφτιαχνε storyboard. – Χρήστος Χουλιάρας.
[…]
Θέλω να πιστεύω πως δημιουργήσαμε μαζί κάτι παραπάνω: το δικό μας μικρό, συνεκτικό και οργανικό, βιωματικό κινηματογραφικό σύμπαν. – Αλέξης Αλεξίου.
[…]
Όταν τελειώσαμε αυτό το πρώτο ραντεβού, τον ρώτησα αν μπορούσα να δω τι έκανε όλη αυτήν την ώρα. Μου είπε πως κανονικά δεν είναι για να τα δω, πως είναι οι σημειώσεις του, και με ένα ελαφρά πονηρό χαμόγελο μού έδωσε το μπλοκ. Πρέπει να φάνηκαν στο πρόσωπό μου η έκπληξη και ο θαυμασμός. – Πάνος Χ. Κούτρας.
[…]
Όλα τα φιλμ του κόσμου χωράνε στο κεφάλι του Γιώργου Τασιούλα, μαζί με τις μουσικές τους φυσικά. Μία είναι η σωστή θέση της κάμερας, εκεί που την τοποθετεί αυτός. Σε κάθε σχέδιο για ταινία που γυρίστηκε, για κάθε πλάνο που δεν θα γυριστεί ποτέ. – Γιάννης Βεσλεμές.
[…]
Ενός καλλιτέχνη αυτοδίδακτου και αυτόνομου, που λάτρευε τον κινηματογράφο και, κάτω από συγκεκριμένες συγκυρίες, το πολύπλευρο αστέρι του οδηγήθηκε σε αυτόν για να λάμψει στον δρόμο του storyboard, δίπλα σε όλα τα άλλα μονοπάτια που φώτιζε. – Έφη Παπαζαχαρίου.
[για την αντιγραφή]
Κώστας Γ. Καρδερίνης