Οι κίνδυνοι που απειλούν όσους τα χρησιμοποιούν μεμονωμένα και όσους τα συνδυάζουν.
Το κάπνισμα μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στα μάτια, είτε γίνεται με συμβατικά είτε με ηλεκτρονικά τσιγάρα. Απλώς οι δυνητικοί κίνδυνοι διαφέρουν αναλόγως με το είδος του, ενώ ξεχωριστή περίπτωση αποτελούν όσοι συνδυάζουν και τα δύο, σύμφωνα με έναν Έλληνα καθηγητή.
Όπως εξηγεί ο χειρουργός οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, οι κίνδυνοι που κρύβει για τα μάτια το κάπνισμα συμβατικών τσιγάρων είναι πολλοί και καλά μελετημένοι.
Ειδικότερα, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης πολλών οφθαλμοπαθειών ή να επιδεινώσει άλλες που προϋπάρχουν. Αιτία είναι οι επιδράσεις του καπνού και των χημικών του σε ευαίσθητες δομές των ματιών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται:
- Ο οφθαλμικός φακός στην επιφάνεια των ματιών (είναι υπεύθυνος για την εστίαση του φωτός)
- Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας στο πίσω μέρος τους (είναι η δομή που περιέχει τα κύτταρα-υποδοχείς του φωτός)
- Η ωχρά κηλίδα (το πιο ευαίσθητο τμήμα του αμφιβληστροειδούς)
Η ξηροφθαλμία
Ειδικότερα, το κάπνισμα σχετίζεται με την ξηροφθαλμία, η οποία αναπτύσσεται όταν τα μάτια δεν παράγουν αρκετά δάκρυα ή καλής ποιότητας δάκρυα. Έχει βρεθεί ότι το κάπνισμα επιδεινώνει την ξηρότητα των ματιών, εντείνοντας τα συμπτώματα που προκαλεί και τα οποία είναι:
- Κνησμός (φαγούρα)
- Αίσθημα καύσου (κάψιμο)
- Κοκκίνισμα
Καταρράκτης και εκφύλιση της ωχράς
Οι καπνιστές διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν με το πέρασμα του χρόνου ορισμένες οφθαλμοπάθειες στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ο καταρράκτης και η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Ο καταρράκτης είναι το θόλωμα του φυσικού οφθαλμικού φακού. Όταν αναπτυχθεί, αντιμετωπίζεται μόνο με χειρουργική επέμβαση. Οι καπνιστές έχουν δύο έως τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να τον εκδηλώσουν σε σύγκριση με τους μη καπνιστές.
Επιπλέον, οι καπνιστές έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Μάλιστα την εκδηλώνουν και νωρίτερα από το αναμενόμενο.
Στην πραγματικότητα, το κάπνισμα την επισπεύδει κατά 5,5 χρόνια κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Όσοι, δε, ζουν σε σπίτια με καπνιστές, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να την αναπτύξουν λόγω του παθητικού καπνίσματος.
Το κάπνισμα ευνοεί και τα προβλήματα του οπτικού νεύρου, το οποίο συνδέει τα μάτια με τον εγκέφαλο. Οι βλάβες στο οπτικό νεύρο μπορεί να οδηγήσουν στην τύφλωση.
Διαβήτης και νόσος του Graves
Οι ασθενείς με διαβήτη που καπνίζουν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Η οφθαλμοπάθεια αυτή οφείλεται σε βλάβες που προκαλεί το κάπνισμα στα αιμοφόρα αγγεία βαθιά μέσα στα μάτια (στον αμφιβληστροειδή χιτώνα).
Επιπλέον, όσοι πάσχουν από θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια (ή νόσο του Graves) και καπνίζουν, έχουν αυξημένες πιθανότητες να επιδεινωθεί.
Το άτμισμα
Το άτμισμα κρύβει διαφορετικούς κινδύνους, κατά τον κ. Κανελλόπουλο. «Τα διαλύματα που χρησιμοποιούνται στα ηλεκτρονικά τσιγάρα συχνά έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις νικοτίνης απ’ ό,τι τα συμβατικά τσιγάρα. Παρότι δεν παράγουν πίσσα ή μονοξείδιο του άνθρακα, περιέχουν χημικές ουσίες με γνωστές και άγνωστες επιπτώσεις στα μάτια», αναφέρει.
Το πλήρες εύρος αυτών των επιπτώσεων δεν είναι ακόμα γνωστό. Το βέβαιο είναι ότι το άτμισμα αποτελεί για πολλούς ανθρώπους υποκατάστατο του καπνίσματος. Επομένως τα μάτια τους εκτίθενται πολλές φορές καθημερινά σε νέου είδους χημικά.
Οι έως τώρα μελέτες έχουν δείξει, μεταξύ άλλων, ότι οι αλδεΰδες και οι ελεύθερες ρίζες που περιέχουν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να προκαλέσουν διαταραχή στη σταθερότητα της δακρυϊκής στοιβάδας, ευνοώντας την ξηροφθαλμία.
Αντίστοιχα, οι αρωματικές ουσίες τους διεγείρουν την παραγωγή των ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες είναι δραστικά μόρια τα οποία προκαλούν βλάβες στα κύτταρα και αυξάνουν τον κίνδυνο καταρράκτη.
Η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων μπορεί επίσης να μειώσει τη ροή αίματος στα μάτια, πλήττοντας την λειτουργία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα.
Το άτμισμα μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονώδεις αντιδράσεις στα επιθηλιακά κύτταρα του κερατοειδή χιτώνα στην επιφάνεια των ματιών. Επιπλέον η νικοτίνη προκαλεί νυσταγμό (ακούσιες επαναλαμβανόμενες κινήσεις των ματιών) και αγγειοσύσπαση στα οφθαλμικά αγγεία.
Οι κίνδυνοι από τη διπλή χρήση
Ξεχωριστά οφθαλμολογικά προβλήματα προκαλεί ο συνδυασμός του καπνίσματος με το άτμισμα, που είναι εξαιρετικά συχνός ειδικά στους νέους.
Υπολογίζεται ότι το 40% των μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου που καπνίζουν, χρησιμοποιούν και τα δύο προϊόντα. Ωστόσο μελέτη σε περισσότερους από 4.300 νέους ηλικίας 13-24 ετών έδειξε πως όσοι ήταν «διπλοί χρήστες» ήταν πιθανότερο να αναφέρουν προβλήματα όπως:
- Η θολή όραση
- Η ξηροφθαλμία
- Το κοκκίνισμα των ματιών
- Ο πόνος στα μάτια
- Η ευαισθησία στο φως
- Οι πονοκέφαλοι
Μάλιστα τα προβλήματα στα μάτια ήταν πιο έντονα και πιο συχνά στους «διπλούς χρήστες», έναντι όσων χρησιμοποιούσαν μόνο το ένα ή το άλλο προϊόν.
«Ακόμα και στα βρέφη έχουν παρατηρηθεί σοβαρά οφθαλμολογικά προβλήματα, όταν οι μητέρες τους καπνίζουν κατά την εγκυμοσύνη. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας», τόνισε ο καθηγητής.
Η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας είναι μία διαταραχή που παρατηρείται στα μωρά τα οποία γεννιούνται πρόωρα. Μπορεί να προκαλέσει μόνιμη μείωση της όρασης ή και τύφλωση.
«Τα δε παιδιά που μεγαλώνουν σε σπίτια με καπνιστή γονέα είναι πιθανό να παρουσιάζουν ενδείξεις οφθαλμικής βλάβης ήδη από τα 6 τους χρόνια, λόγω του παθητικού καπνίσματος», πρόσθεσε.
Η αποφυγή του καπνίσματος και του ατμίσματος, καθώς και η αποφυγή της έκθεσης στον καπνό και των δύο, «είναι η καλύτερη επένδυση που μπορείτε να κάνετε για την μακροχρόνια υγεία των ματιών σας», κατέληξε.
Φωτογραφία: iStock