Του Γιώργου Λαμπίρη
Κανένα από τα μέτρα της κυβέρνησης που σχετίζονται με την καταπολέμηση του πληθωρισμού και της ακρίβειας δεν θα καταργηθούν, όπως προέκυψε από συνάντηση που είχαν με τον Γενικό Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, Σωτήρη Αναγνωστόπουλο, οι εκπρόσωποι των σούπερ μάρκετ και της βιομηχανίας. Την ίδια στιγμή ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, προανήγγειλε ότι δεν θα καταργηθεί το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους στα σούπερ μάρκετ με βάση τα όσα ισχύουν ήδη από το 2023 για την επιβολή πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους για όλα τα προϊόντα που είναι απαραίτητα για τη διατροφή και την αξιοπρεπή διαβίωση των καταναλωτών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, που είχε θεσπιστεί με υπουργική απόφαση του απελθόντος υπουργού Ανάπτυξης, Κώστα Σκρέκα.
Πρακτικά, όπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς στο Capital.gr, η διατήρηση των μέτρων της κυβέρνησης για τον περιορισμό της ακρίβειας, μεταξύ αυτών και του πλαφόν στο περιθώριο κέρδους, έχουν ως στόχο να λειτουργήσουν ως μοχλός πίεσης για την αλλαγή εμπορικής πολιτικής τόσο από τις αλυσίδες όσο και από τους προμηθευτές, με σκοπό να εφαρμοστεί ο Κώδικας Δεοντολογίας για ανακοινώσεις μείωσης της τιμής – ιδίως σε προσφορές, εκπτώσεις και προωθητικές ενέργειες, προκειμένου να αποφευχθεί η παραπλάνηση του καταναλωτικού κοινού. Ήδη, στις 3 Σεπτεμβρίου δημοσιεύθηκε το ΦΕΚ που ορίζει τις διατάξεις του Κώδικα Δεοντολογίας σε υπουργική απόφαση που υπογράφει ο Τάκης Θεοδωρικάκος και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον νόμο 2251 του 1994 με αντικείμενο την “Προστασία των καταναλωτών”.
Αλλαγή του τρόπου με τον οποίο γίνονται οι εκπτώσεις – προσφορές στα ράφια
Επί της ουσίας, τα σούπερ μάρκετ -αλλά και το σύνολο των επιχειρήσεων λιανικής- καλούνται να αλλάξουν τον τρόπο που πραγματοποιούν και παρουσιάζουν τις προσφορές στα ράφια τους και αυτό είναι που επιδιώκει να πετύχει η κυβέρνηση στην κατεύθυνση μείωσης του πληθωρισμού. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα καλείται να ακολουθήσει τον δρόμο στον οποίο ήδη οδεύουν και άλλα ευρωπαϊκά κράτη, όπου για παράδειγμα από εκεί που η αγορά κινείται με υψηλούς τιμοκαταλόγους, πραγματοποιώντας στη συνέχεια εκπτώσεις και προωθητικές ενέργειες, θα κληθεί να μειώσει τους τιμοκαταλόγους και να πραγματοποιεί μικρότερες προσφορές.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εάν μία συσκευασία με βρεφικές πάνες εμφανίζει σήμερα ως αρχική τιμή τα 25 ευρώ και επ’ αυτής πραγματοποιείται έκπτωση 50%, στο εξής η τιμή καταλόγου θα είναι χαμηλότερη -ενδεικτικά κατά 40%- και το ποσοστό έκπτωσης θα είναι 15%. Στο στόχαστρο τίθενται κατά κύριο λόγο οι πολυεθνικές εταιρείες, λόγω του γενικότερου θορύβου που έχει προκληθεί αναφορικά με τον τρόπο που τιμολογούν τα προϊόντα τους, αλλά και το σύνολο της αγοράς.
Ένα ακόμα σημείο που καλείται να εκπληρώσει το υπουργείο μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας είναι η διάθεση προϊόντων στο ράφι με το μοντέλο 1+1 υπό καθεστώς μόνιμης προσφοράς ή 2+1, όπου σε αυτή την περίπτωση το σούπερ μάρκετ θα πρέπει να διαθέτει και το προϊόν σε μεμονωμένη συσκευασία –εκτός της προσφοράς– ούτως ώστε να υπάρχει μέτρο σύγκρισης με το προϊόν που πωλείται σε προσφορά και να είναι πλήρως ορατή η τιμή του προϊόντος όταν αυτό διατίθεται ως μονάδα.
Επίσης, θα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε περιπτώσεις αυξομείωσης των τιμών. Η τιμή αναφοράς βάσει της οποίας υπολογίζεται η έκπτωση θα πρέπει να είναι πάντα η χαμηλότερη των τελευταίων τριάντα ημερών. Για παράδειγμα, ο έμπορος διαθέτει το προϊόν στα 100 ευρώ τις ημέρες 1 έως 4 του μήνα και στη συνέχεια την 5η ημέρα μειώνει την τιμή σε 50 ευρώ. Οπότε το χρονικό διάστημα έως και την 10η ημέρα, αναφέρει ορθά ότι το προϊόν διατίθεται με έκπτωση 50%. Ωστόσο, την 10η ημέρα επαναφέρει την τιμή στα 100 ευρώ και την 15η ημέρα μειώνει την τιμή στα 40 ευρώ. Την 15η ημέρα δεν μπορεί να επικαλεστεί ότι παρέχει το προϊόν με έκπτωση 60%, χρησιμοποιώντας ως τιμή αναφοράς τα 100 ευρώ που ήταν η τιμή στο διάστημα των ημερών 10 έως 14, καθότι η χαμηλότερη τιμή στη διάρκεια των 30 ημερών πριν την 15η ημέρα, ήταν τα 50 ευρώ. Επομένως, αυτό που μπορεί να επικαλεστεί ο έμπορος σε αυτή την περίπτωση είναι ότι το προϊόν διατίθεται με έκπτωση στην τιμή των 40 ευρώ, από 50 ευρώ.
Ακολούθως, εάν την 20η ημέρα η τιμή επανέλθει στα 100 ευρώ και την 23η μειωθεί εκ νέου στα 60 ευρώ, την 23η ημέρα ο έμπορος δεν δικαιούται να ανακοινώσει μείωση τιμής, δεδομένου ότι η τιμή αναφορά, δηλαδή η χαμηλότερη τιμή των 30 ημερών πριν την 23η ημέρα είναι τα 40 ευρώ.
Πηγές της αγοράς επισημαίνουν ότι η εφαρμογή του πλαφόν στο περιθώριο κέρδους είναι παράνομη, ωστόσο αποτελεί το βασικό εργαλείο πίεσης της κυβέρνησης για να αλλάξει το καθεστώς που σχετίζεται με την πώληση προϊόντων υπό καθεστώς προσφοράς ή έκπτωσης. Πρόκειται για μία συνθήκη που εφόσον εκπληρωθεί, θα ανατρέψει μία κατάσταση αρκετών ετών, όπου οι καταναλωτές είναι τρόπον τινά εθισμένοι να αγοράζουν τα προϊόντα όταν αυτά βρίσκονται υπό καθεστώς προσφοράς.
Θα θυμίσουμε ότι τον Απρίλιο του 2024 ο “Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Παιδικών Τροφών και Ειδικής Διατροφής Ελλάδος”, που εκπροσωπεί τις μεγαλύτερες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα στον τομέα της βρεφικής και παιδικής διατροφής, είχε ζητήσει να ακυρωθεί ως αντισυνταγματικό και παράνομο το πλαφόν που τέθηκε στο περιθώριο κέρδους των εταιρειών που παράγουν και εμπορεύονται γάλα πρώτης και δεύτερης βρεφικής ηλικίας. Ο Σύνδεσμος κατέθεσε αίτηση ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας, υποστηρίζοντας ότι το πλαφόν που επιβλήθηκε στην κατηγορία αυτή των παιδικών προϊόντων είναι αντίθετο στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, και σε συνταγματικές διατάξεις, όπως η επιχειρηματική και οικονομική ελευθερία, το ελεύθερο του ανταγωνισμού, η αρχή της ισότητας, κ.λπ., ενώ οι τιμές του πλαφόν είναι αυθαίρετες και κατώτερες του κόστους παραγωγής και διάθεσης.
Την ίδια στιγμή, το υπουργείο έχει προειδοποιήσει τα σούπερ μάρκετ ότι από τον Ιανουάριο του 2025, θα ξεκινήσουν εντατικοί έλεγχοι με επιβολή προστίμων, κατά τους οποίους θα ελέγχεται κατά πόσο έχουν συμμορφωθεί με τους κανόνες του Κώδικα Δεοντολογίας, ως προς την υλοποίηση των προσφορών στα ράφια τους.