Του Κώστα Ράπτη
Η συνεδρίαση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου (YAŞ) της Τουρκίας την Τρίτη υπό την προεδρία του Ταγίπ Ερντογάν έκρυβε εκπλήξεις. Ο στρατηγός Μετίν Γκιουράκ, ο οποίος είχε τοποθετηθεί στη θέση του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων το 2023 αποστρατεύθηκε στα μισά της θητείας του, η οποία προβλέπεται τετραετής. Στη θέση του τοποθετήθηκε ο στρατηγός Σελτσούκ Μπαϊρακτάρογλου, ο οποίος έχει την ιδιαιτερότητα να έχει υποβάλει αγωγή για συκοφαντική δυσφήμιση κατά του ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης Οζγκιούρ Οζέλ.
Είναι η πρώτη φορά μετά από τουλάχιστον μία δεκαετία που διακόπτεται πρόωρα η θητεία αρχηγού επιτελείου – και αυτή η αλλαγή φρουράς συμπίπτει με μιαν ευρύτερη αναδιάρθρωση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και του συστήματος προαγωγών των ανώτατων αξιωματικών.
Σύμφωνα με νόμο που ψηφίσθηκε τον Ιούλιο, επιτρέπεται πλέον σε αξιωματικούς εκτός του παραδοσιακού επιτελείου (συμπεριλαμβανομένων των μη μάχιμων του Ναυτικού και της Αεροπορίας) να προάγονται σε υψηλότερους βαθμούς, χωρίς την απαίτηση πλέον οι αντιστράτηγοι και οι ναύαρχοι να είναι απαραιτήτως απόφοιτοι της Σχολής Πολέμου, ενώ το όριο ηλικίας για τους στρατηγούς αυξήθηκε από τα 65 στα 67 έτη, με δυνατές και περαιτέρω παρατάσεις βάσει προεδρικού διατάγματος, ενδεχομένως έως την ηλικία των 72 ετών. Κατά συνέπεια, από τις 30 Αυγούστου, ο αριθμός των στρατηγών και των ναυάρχων στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις θα αυξηθεί από 316 σε 332.
Οι αλλαγές αυτές προκάλεσαν την αντίδραση του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο Γιαντζί Μπαγτζίογλου, βουλευτής του CHP και απόστρατος στρατηγός, προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι οι αλλαγές θέτουν σε κίνδυνο την αξιοκρατία στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. “Η αγνόηση της αξίας” δήλωσε “όχι μόνο δημιουργεί ατομικές αδικίες, αλλά αποδυναμώνει τη λειτουργία των θεσμών, υπονομεύει την εμπιστοσύνη του κοινού και οδηγεί σε ανεπανόρθωτες απώλειες”.
Ο Μπαϊρακτάρογλου συμπεριλαμβανόταν μεταξύ των κορυφαίων στρατιωτικών ηγετών που μήνυσαν από κοινού τον Οζέλ για συκοφαντική δυσφήμιση, αφότου ο ηγέτης της αντιπολίτευσης τους κατηγόρησε δημόσια ότι ενορχήστρωσαν την απόλυση πέντε υπολοχαγών λόγω ενός μη εξουσιοδοτημένου αλλά συμβολικού όρκου που αναφερόταν στον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας. Η μη εξουσιοδοτημένη τελετή στις 30 Αυγούστου 2024 (επέτειο της αντεπίθεσης των κεμαλικών στρατευμάτων στο μικρασιατικό μέτωπο) περιελάμβανε μια ομάδα αποφοίτων που φώναζαν “Είμαστε οι στρατιώτες του Μουσταφά Κεμάλ” κατά τη διάρκεια μιας παραδοσιακής τελετής με σπαθιά.
Σε ομιλία του τον Φεβρουάριο στο κοινοβούλιο, ο Οζέλ απευθύνθηκε απευθείας στον Μπαϊρακτάρογλου και στον Διοικητή των Ναυτικών Δυνάμεων, Ναύαρχο Ερκουμέντ Τατλιόγλου, λέγοντας: “Είστε άνδρες που έχετε κερδίσει τις κατάρες, όχι τις ευλογίες, των συντρόφων σας”. Τους κατηγόρησε ότι διεξήγαγαν εσωτερική εκστρατεία για την απομάκρυνση των αξιωματικών και άσκησαν πίεση στο Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο να εγκρίνει τις αποβολές. Ο Οζέλ ισχυρίστηκε επίσης ότι ο αντιστράτηγος Τεβφίκ Αλγκάν, ο οποίος αντιτάχθηκε στις απολύσεις και ηγήθηκε του συμβουλίου, παραγκωνίστηκε.
Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι οι αποβολές βασίστηκαν αποκλειστικά σε πειθαρχικές παραβάσεις. Ωστόσο, οι επικριτές είδαν την κίνηση ως μέρος μιας ευρύτερης εκστρατείας για την καταστολή των εκφράσεων της κοσμικής ταυτότητας εντός του στρατού.
Μιλώντας ως “αρχιστράτηγος”, όπως τόνισε, ο πρόεδρος Ερντογάν υποστήριξε δημόσια την στρατιωτική ηγεσία και προέτρεψε για νομικά αντίποινα.
Γεννημένος το 1961 στην περιοχή Γιουσουφέλι του Αρτβίν, ο Μπαϊρακτάρογλου είναι αξιωματικός καριέρας που αποφοίτησε από το Στρατιωτικό Λύκειο Κουλέλι το 1977 και από την Τουρκική Στρατιωτική Ακαδημία το 1981. Ανήλθε στην ιεραρχία με θέσεις στις διαβιβάσεις, τις ειδικές δυνάμεις, την κυβερνοάμυνα και τη διοικητική μέριμνα, υπηρετώντας τελικά ως αναπληρωτής αρχηγός του γενικού επιτελείου το 2021 πριν αναλάβει τη διοίκηση των χερσαίων δυνάμεων το 2023. Την θέση που κατείχε μέχρι χθες αναλαμβάνει ο διοικητής της Πρώτης Στρατιάς, στρατηγός Μετίν Τοκέλ – αλλά και αυτός ο διορισμός είναι αμφιλεγόμενος.
Σε ευρέως διαδεδομένο βίντεο που χρονολογείται από το 2016, ο Τοκέλ εμφανίζεται να καλωσορίζει τον τότε πρωθυπουργό Μπιναλί Γιλντιρίμ με δουλοπρεπείς εκφράσεις υπερβολικής κολακείας.
Κατά τα λοιπά, η θητεία του Ναυάρχου Τατλιόγλου και του Διοικητή της Πολεμικής Αεροπορίας, στρατηγού Ζίγια Τζεμάλ Καντίογλου, παρατάθηκε κατά ένα έτος. Συνολικά, 32 στρατηγοί και ναύαρχοι προήχθησαν και 61 συνταγματάρχες προήχθησαν σε βαθμούς στρατηγού ή ναυάρχου. Σαράντα τρεις στρατηγοί και ναύαρχοι αποστρατεύτηκαν λόγω έλλειψης διαθέσιμων θέσεων.
