H φετινή Σύνοδος του ΝΑΤΟ στην ολλανδική διοικητική πρωτεύουσα Χάγη δεν θυμίζει άλλες Συνόδους του πρόσφατου παρελθόντος. Λόγω της αδυναμίας ή απροθυμίας του Ντόναλντ Τραμπ να συμμετάσχει σε μακρόσυρτες Συνόδους, το πρόγραμμα έχει αναπροσαρμοστεί κατά τρόπον τέτοιο, ώστε ο Αμερικανός πρόεδρος να μείνει όσο το δυνατόν λιγότερο στην Ολομέλεια.
Πρακτικά, η Σύνοδος ξεκινά με το αποψινό δείπνο στο παλάτι Huis Den Bosch, με το βασιλικό ζεύγος της Ολλανδίας σε ρόλο οικοδεσποτών, ενώ η Σύνοδος που ξεκινά αύριο γύρω στις 11:00 Ελλάδος θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 15:00. Είναι ενδεικτικό ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης που φτάνει το απόγευμα στη Χάγη έχει πρόγραμμα στις Βρυξέλλες αύριο το απόγευμα, πριν τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε.
Είναι δεδομένο ότι ο Τραμπ θα ήθελε να έρθει στη Χάγη…τροπαιοφόρος, κομίζοντας μια συμφωνία κατάπαυσης πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. Οι πρωινοί βομβαρδισμοί όμως «χαλάνε» την «προεδρική σούπα», με αποτέλεσμα ο κ. Τραμπ να απευθύνει αυστηρές προειδοποιήσεις προς τα δύο εμπλεκόμενα μέρη. Αν τα πράγματα πήγαιναν σύμφωνα με τις προεδρικές βουλές, ο κ. Τραμπ θα είχε ένα πολύ καλό διήμερο: και θα πετύχαινε τη συμφωνία στη Μέση Ανατολή και θα πετύχαινε τη δέσμευση των νατοϊκών συμμάχων σε αύξηση αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ τους τα επόμενα χρόνια, έστω και με μια…δημοσιονομική αλχημεία.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο πόλεμος στην Ουκρανία μοιάζει να είναι κάπως παραγκωνισμένος ως προτεραιότητα. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι που θέλει ένα ραντεβού με τον κ. Τραμπ είναι στη Χάγη και έχει πρόγραμμα επαφών, όμως θα συμμετάσχει μόνο στο αποψινό δείπνο και όχι στην αυριανή Σύνοδο. Ο δε Τραμπ δεν μοιάζει να «καίγεται» για μια ακόμη συνάντηση με τον Ουκρανό πρόεδρο.
Ο στόχος του 5%
Η διαπίστωση του Τραμπ ότι κυρίως οι Ευρωπαίοι δαπανούν ελάχιστα για την κοινή άμυνα, την οποία είχε κάνει πριν το τέλος της πρώτης του προεδρικής θητείας, ήταν ομολογουμένως σωστή.
Στο ενδιάμεσο, όμως, ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, οπότε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ «έπιασαν» τον στόχο του 2%. Ο Τραμπ όμως δεν άλλαξε γραμμή και επιμένει στο 5%, το οποίο ο Ολλανδός γενικός γραμματέας Ρούτε είναι διατεθειμένος να πετύχει, έστω και στα χαρτιά.
Το σχέδιο του Ρούτε προβλέπει μεν δαπάνες ύψους 5% για τα επόμενα χρόνια, αλλά στην πράξη ο στόχος αφορά κατά 3,5% αμιγώς αμυντικές δαπάνες και το 1,5% δαπάνες και επενδύσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και την άμυνα, όπως οι υποδομές, η βιομηχανία και η ανθεκτικότητα. Ο αρχικός χρονικός ορίζοντας για την υλοποίηση της δέσμευσης είναι το 2035, αλλά δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί και αναμένεται επίσης να αποτελέσει θέμα συζήτησης μεταξύ των ηγετών. Ήδη, πάντως, η Ισπανία πέτυχε την εξαίρεσή της από τον κανόνα, ενώ ενστάσεις έχουν εκφράσει το Βέλγιο και ο Καναδάς, οπότε το ντιμπέιτ για τη χρονική διάρκεια της προσαρμογής θα είναι ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με ελληνικές κυβερνητικές πηγές, η Ελλάδα συμφωνεί με την πρόταση του γενικού γραμματέα, καθώς ήδη ξοδεύει παραπάνω από το 3% του ΑΕΠ της στην άμυνα, συνεπώς ανήκει στον σκληρό πυρήνα των χωρών της Συμμαχίας που έχουν υπερβεί τη νατοϊκή δέσμευση που είναι σήμερα 2% του ΑΕΠ, ενώ πρόσφατα ο πρωθυπουργός παρουσίασε το 12ετές αμυντικό εξοπλιστικό πρόγραμμα της χώρας ύψους 28 δις ευρώ. Στην παρέμβασή του στη Σύνοδο των ηγετών, ο κ. Μητσοτάκης θα επισημάνει ότι η Ελλάδα, παρά τις οικονομικές δυσχέρειες, παγίως τηρούσε τις δεσμεύσεις της, και θα επισημάνει την επείγουσα ανάγκη οι Ευρωπαίοι να επενδύσουν περισσότερο και πιο έξυπνα στην συλλογική ευρωπαϊκή άμυνα και να διαμορφώσουν έναν ισχυρό αμυντικό ευρωπαϊκό πυλώνα συμπληρωματικά στο ΝΑΤΟ.
Ο «μπαλαντέρ» Ερντογάν
Ενδιαφέρον στην εξίσωση πάντως προσδίδει και η παρουσία του Ταγίπ Ερντογάν στη Χάγη. Σύμφωνα με αμερικανικές και τουρκικές διαρροές αναμένεται να συναντηθεί με τον Ντόναλντ Τραμπ, με τον οποίον μίλησε αρκετές φορές στο τηλέφωνο για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Ο κ. Ερντογάν φιλοδοξεί να αποσπάσει μια πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο, την οποία ποτέ δεν πήρε επί Μπάιντεν, αλλά και μια σοβαρή συζήτηση για την άρση των κυρώσεων CAATSA που εμποδίζουν την προμήθεια κρίσιμων αμερικανικών εξοπλιστικών.
Από την άλλη, ο κ. Μητσοτάκης δεν έχει στο πρόγραμμα του μια οργανωμένη συνάντηση με τον κ. Ερντογάν, κάτι που σημαίνει ότι είναι μάλλον ουτοπικό το σενάριο για Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στις αρχές Ιουλίου στην Άγκυρα. Με δεδομένες τις γεωπολιτικές εξελίξεις άλλωστε δύσκολα θα μπορούσε αυτό να γίνει ούτως ή άλλως. Από την άλλη, η Αθήνα δεν θέλει να κόψει τη γραμμή επικοινωνίας με τη γείτονα, οπότε δεν είναι απίθανο οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν να έχουν ένα τετ-α-τετ «στα όρθια», στο περιθώριο της Συνόδου.