Η βιωσιμότητα του ελληνικού Τύπου, η νέα στρατηγική των εκδοτικών οργανισμών, οι θεσμικές προκλήσεις του Τύπου στην ΕΕ καθώς και οι νέες πρακτικές και καινοτομίες στη δημοσιογραφία, ήταν ανάμεσα στα θέματα που συζητήθηκαν κατά το δεύτερο ετήσιο συνέδριο της ΕΙΗΕΑ με τίτλο «Εφημερίδες 2025».
«Με τίτλο “Εφημερίδες 2025”, στόχος του νέου αυτού θεσμού του κλάδου μας είναι να εξετάσει σφαιρικά και διεξοδικά κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τόσο το παρόν όσο και το μεσοπρόθεσμο μέλλον του Τύπου, σε μία εποχή που η έγκυρη, ενυπόγραφη και ποιοτική ενημέρωση συνιστά ολοένα και επιτακτικότερη ανάγκη για τις ελεύθερες κοινωνίες και τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος», τόνισε ο πρόεδρος της ΕΙΗΕΑ, Νίκος Χατζηνικολάου στο χαιρετισμό του κατά την έναρξη του συνεδρίου. Και συμπλήρωσε: «Ο Νέλσον Μαντέλα είχε δηλώσει κάποτε ότι ο ελεύθερος και ανεξάρτητος Τύπος είναι η πραγματική Ψυχή της Δημοκρατίας – και σίγουρα εκείνος γνώριζε πολύ καλά την αξία της ελευθερίας και συνεπώς τη σημασία των εφημερίδων και της ελευθεροτυπίας. Ο ρόλος τους στη διαμόρφωση των τάσεων της κοινωνίας, την προώθηση της διαφάνειας και τη διαφύλαξη της δημοκρατίας δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Σε έναν κόσμο όπου η παραπληροφόρηση εξαπλώνεται γρήγορα, οι εφημερίδες παρέχουν έγκυρη ενημέρωση και ελέγχουν τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Τα αναλυτικά ρεπορτάζ και οι έρευνες τους επιτρέπουν την ανάδειξη της αλήθειας, η οποία είναι κρίσιμη ώστε να μπορούμε να λάβουμε τεκμηριωμένες αποφάσεις ως πολίτες».
Στον χαιρετισμό του ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, Κωνσταντίνος Τασούλας τόνισε ότι η εφημερίδα είναι κάτι σαν την πρωινή προσευχή για τους ανθρώπου: «Η εφημερίδα λοιπόν, όπως είπε πριν από 200 και βάλε χρόνια ο Χέγκελ, είναι κάτι σαν την πρωινή προσευχή για τους ανθρώπους. Ήταν τουλάχιστον και πρέπει να το επαναφέρουμε και υπάρχουν τρόποι να το επαναφέρουμε. Άλλο η φευγαλέα είδηση, η ηλεκτρονική. Άλλο η είδηση και το σχόλιο το οποίο έχεις μαζί σου όλη τη μέρα και μπορείς συνεχώς να το επισκέπτεσαι. Μπορείς να το επιβεβαιώνεις, Μπορείς να το υποσημειώνεις, μπορείς να το αποθησαυρίζεις», επεσήμανε ο πρόεδρος της Βουλής.
Παράλληλα τόνισε: «Η περιπέτεια της ενημέρωσης είναι δύσκολη και ανηφορική και σήμερα που κατακλυζόμαστε από ενημέρωση ακόμη και υπερφυσικού επιπέδου στην Αμερική διακινούνται πληροφορίες ότι τάχα ο τυφώνας που έπληξε τη Φλόριντα είναι χειραγωγούμενος από την κυβέρνηση της Αμερικής. Όταν λοιπόν διακινούνται τέτοιες πληροφορίες, φανταστείτε πόσο μεγάλη θα είναι αργότερα συντομότερα η ανάγκη του ανθρώπου να στραφεί και πάλι στην εγκυρότητα, να στραφεί και πάλι στην υπευθυνότητα. Και τα πρωτεία και τα τρόπαια αυτών των δύο αξιών, της εγκυρότητας και της υπευθυνότητας, δεν μπορεί παρά να τα κρατάει η έντυπη ενημέρωση, η εφημερίδα, οι διανοούμενοι, γιατί δεν έχει τον χαρακτήρα του φευγαλέου».
Ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης αναφέρθηκε στη συγκυρία κατά την οποία διεξήχθη το συνέδριο τονίζοντας ότι «γίνεται σε μία πολύ κρίσιμη περίοδο και για τη χώρα μας, αλλά κυρίως για όλο τον υπόλοιπο κόσμο, την ευρύτερη γειτονιά μας. Και μιλάμε για το παρόν και το μέλλον των εφημερίδων στην Ελλάδα. Σε μία χώρα που πλέον ένα πλαστό έγγραφο περί επιστράτευσης καταλήγει να γίνει συζήτηση μεταξύ των κομμάτων στη Βουλή, σε μια περίοδο που δεν περιμέναμε ποτέ, είτε ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης είτε ακόμα και ο πρωθυπουργός να απαντάμε προεκλογικά για το αν θα είναι έγκυρες οι εκλογές μετά από 50 χρόνια δημοκρατίας. Σε αυτή λοιπόν τη χρονική περίοδο δεν έχουμε απλά ανάγκη την αξιόπιστη και ενυπόγραφη ενημέρωση. Έχουμε απόλυτη ανάγκη από τις ισχυρές εφημερίδες σε όλη την Ελλάδα. Τα μεγάλα φύλλα, τα καθημερινά και τα κυριακάτικα. Προφανώς βέβαια και τα περιφερειακά μέσα».
Ο κ. Μαρινάκης αναφέρθηκε επίσης ανάμεσα σε άλλα και στους μεγάλους στόχους του χαρτοφυλακίου που χειρίζεται από τον Ιανουάριο του 2024: «Ο ένας είναι να καταρρίψουμε έναν μύθο και ο άλλος είναι να αντιμετωπίσουμε μια προσπάθεια, μια προπαγάνδα η οποία ξεκινά από την Ελλάδα και επεκτείνεται σε όλη την Ευρώπη. Ο μύθος είναι ότι δεν δικαιούται μια κεντροδεξιά κυβέρνηση να είναι κοινωνικά ευαίσθητη. Τι σχέση έχει μια κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας; Υπάρχει αυτός ο μύθος, συντηρείται πολλές δεκαετίες στην Ελλάδα με τη στήριξη των δημοσιογράφων, του Τύπου ή των καθημερινών αναγκών των εργαζομένων. Η προπαγάνδα είναι γνωστή. Κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν είτε μέσω συνεντεύξεων είτε μέσω ψηφισμάτων, ότι η Ελλάδα είναι κάπου ανάμεσα στις χώρες που έχουν δικτατορικά καθεστώτα είτε της Αφρικής είτε του υπόλοιπου κόσμου. Το να κάθεσαι να λες ότι ένα ψέμα είναι ψέμα, έχει μια μεγάλη αξία, αλλά προτιμώ να σας απαριθμήσω μια σειρά από ενέργειες που κάνουμε ως κυβέρνηση μόνο στο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο και ευτυχώς που υπάρχουν οι αξιότιμοι συνομιλητές των φορέων για να τις επιβεβαιώσουν. Δημιουργήσαμε το Μητρώο και ηλεκτρονικού αλλά και έντυπου τύπου, το οποίο έχει πάρα πολύ μεγάλη αξία, όχι μόνο γιατί κάθε ευρώ του Έλληνα φορολογούμενου πηγαίνει σε πιστοποιημένα μέσα που σέβονται τη νομοθεσία και λειτουργούν με υγιείς όρους, αλλά το κυριότερο θωρακίζει, θωρακίζει τα δικαιώματα των δημοσιογράφων και των λοιπών εργαζομένων. Δεν μπορεί πλέον κάποιος που δεν σέβεται αυτά τα οποία προβλέπει ο νόμος, που δεν είναι συνεπής, που δεν έχει κάποιες ελάχιστες προδιαγραφές, να χρηματοδοτείται Από το κράτος, άρα από τους Έλληνες φορολογούμενους. Το κυριότερο όμως δίνετε τεράστια δύναμη και σε εσάς, οι οποίοι όλα αυτά τα χρόνια είστε συνεπείς, να μπορείτε να ξεχωρίζετε από αυτούς οι οποίοι έχουν μάθει να λειτουργούν με όρους αδιαφάνειας και ταυτόχρονα ένας δημοσιογράφος πλέον για να μπορέσει να έχει το εισόδημα το οποίο χρειάζεται για να ζήσει αξιοπρεπώς, πρέπει να πληρώνεται ξεχωριστά, είτε δουλεύει σε μια εφημερίδα, είτε δουλεύει σε ένα ραδιόφωνο, είτε σε ένα άλλο μέσο. Πολύ σημαντική πρωτοβουλία η κατάργηση της απλής δυσφήμισης, ένα διαχρονικό αίτημα των δημοσιογράφων. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη το έκανε αυτό. Η πρωτοβουλία μας στον τελευταίο αθλητικό νόμο να είναι ιδιώνυμο αδίκημα. Η απειλή κατά ενός δημοσιογράφου στο πλαίσιο αυτής της μεγάλης συζήτησης που κάναμε όταν χρειάστηκε να κλείσουμε τα γήπεδα για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η στήριξη που δώσαμε στα πρακτορεία, τα περιφερειακά πρακτορεία Τύπου που ήταν σε μια πολύ οριακή κατάσταση, η στήριξη για το αυξημένο κόστος του χαρτιού. Η στήριξη για ένα ακόμα χρόνο για το πολύ δύσκολο 2% του ΕΔΟΕΑΠ. Και βέβαια όλες οι πρωτοβουλίες που έχει λάβει οριζόντια η κυβέρνηση, είτε αυτό έχει να κάνει με τις εφημερίδες, είτε με τον ηλεκτρονικό τύπο».
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τόνισε ακόμα ότι αυτή την περίοδο σχεδιάζεται από την κυβέρνηση μια εργαλειοθήκη στήριξης των Μέσων για να μην χρειάζεται κάθε φορά που υπάρχει μια ανάγκη να καλύπτεται εκτάκτως. «Και για να σας δώσω και μια είδηση, είμαστε σε μια μία τελική φάση υλοποίησης και πρότασης προς τον πρωθυπουργό. Η έμφαση θα δοθεί στην ψηφιοποίηση των εφημερίδων, όμως στο περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα, στη στήριξη και όσο το δυνατόν στις προσλήψεις νέων δημοσιογράφων, στον σεβασμό σε πιο ευάλωτες κατηγορίες εργαζομένων, όπως είναι μία νέα μητέρα η οποία θέλουμε να συνεχίσει να γράφει, να κάνει ρεπορτάζ», υπογράμμισε.
Κατά το πρώτο πάνελ του Συνεδρίου, για τη βιωσιμότητα η πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ, Μαρία Αντωνιάδου, τόνισε ότι «το πρόβλημα σε μερικά χρόνια δεν θα είναι ότι μπορεί να μην υπάρχει έντυπος Τύπος. Εγώ πιστεύω ότι θα υπάρχει. Εδώ μπορεί να χρειαστεί να ξανασυζητήσετε ότι ο κόσμος δεν διαβάζει ενημέρωση. Ένα από τα σύγχρονα προβλήματα είναι ότι η νέα γενιά και στο εξωτερικό και στην Ελλάδα αποφεύγει να παρακολουθεί την ενημέρωση. Είναι το δεύτερο πρόβλημα που θα το βρούμε μπροστά μας» και κατέληξε υπογραμμίζοντας: «Πρέπει να επιβιώσουν οι εφημερίδες και είναι χρέος της Δημοκρατίας και της πολιτείας να κρατήσει τις εφημερίδες. Δεν μπορεί όμως να επιβιώσουν οι εφημερίδες σε βάρος των εργαζομένων. Και περιμένω να έρθει η ώρα που η ΕΣΗΕΑ θα καθίσει στο τραπέζι και θα υπογράψουμε συλλογική σύμβαση εργασίας».
Κλείνοντας το πρώτο πάνελ, ο γενικός γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρης Γαλαμάτης, επεσήμανε ότι σήμερα υπάρχει ο έντυπος Τύπος, γιατί ενισχύθηκε τα τελευταία τρία χρόνια μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα άμεσης και έμμεσης στήριξης. Η ενότητα επικεντρώθηκε στα κρίσιμα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο έντυπος τύπος (κόστος παραγωγής, διανομή, σημεία πώλησης κα) καθώς, και στις πιθανές λύσεις και παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία του.
Στο δεύτερο πάνελ του πρώτου μέρους του συνεδρίου με εισηγητή τον Μπερτράν Ζιέ, διευθυντή του Groupe Le Figaro, εξετάστηκαν οι προκλήσεις αλλά και οι αποφάσεις που λαμβάνουν διεθνώς σημαντικοί οργανισμοί σε ό,τι αφορά το επιχειρηματικό τους μοντέλο, από νέα προϊόντα και υπηρεσίες στο μείγμα εσόδων (αναγνώστης, διαφήμιση, νέες δραστηριότητες) και από επενδυτικές προτεραιότητες στις σχέσεις με πλατφόρμες και διαφημιστικούς πελάτες.