Την αυτόματη είσπραξη του ΦΠΑ σε πραγματικό χρόνο προετοιμάζει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, με στόχο, εάν όλα εξελιχθούν ομαλά, το μέτρο να τεθεί σε εφαρμογή εντός του 2026. Το σχέδιο της φορολογικής διοίκησης προβλέπει ότι ο φόρος που επιβάλλεται επί των συναλλαγών θα βεβαιώνεται και θα εισπράττεται αυτόματα, κατά τη στιγμή της συναλλαγής, συμβάλλοντας ακόμα περισσότερο στην αύξηση των εισπράξεων και τη μείωση του κενού ΦΠΑ. Πρόκειται για το επόμενο βήμα το οποίο δρομολογείται στη νέα ψηφιακή εποχή της εφορίας, με στόχο η εισπραξιμότητα του ΦΠΑ να φτάσει στο 100%.
Η διαδικασία θα προβλέπει ότι δεν θα απαιτείται η υποβολή μηνιαίων ή τριμηνιαίων περιοδικών δηλώσεων ΦΠΑ από τους φορολογούμενους, ενώ η είσπραξη του φόρου θα πραγματοποιείται real-time. Με αυτόν τον τρόπο, ο φόρος θα πληρώνεται την ώρα της συναλλαγής και δεν θα απαιτείται η απόδοσή του από τον επαγγελματία, με τις μηνιαίες ή τις τριμηνιαίες περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ. Για παράδειγμα, όταν ο καταναλωτής πληρώνει με κάρτα την αγορά αγαθών 100 ευρώ, ο ΦΠΑ που αναλογεί θα κατατίθεται στον λογαριασμό της ΑΑΔΕ και ο πωλητής θα εισπράττει μόνο την καθαρή αξία των αγαθών.
Mετά την υποχρεωτική εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων και τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με το Taxisnet, πηγές της φορολογικής διοίκησης επισημαίνουν ότι ήρθε η ώρα για την υλοποίηση του φιλόδοξου εγχειρήματος, με τον ΦΠΑ να καταβάλλεται μόλις η συναλλαγή “περάσει” στο Taxisnet. Για να υλοποιηθεί το σχέδιο, θα πρέπει όλες οι συναλλαγές που υπόκεινται σε ΦΠΑ να γίνονται υποχρεωτικά με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών, δηλαδή με μεταφορά χρημάτων από λογαριασμό σε λογαριασμό μέσω web banking, με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες μέσω POS ή μέσω ΙRIS. Επίσης, απαιτείται η προσαρμογή των ηλεκτρονικών συστημάτων, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα του αυτόματου διαχωρισμού του καθαρού ποσού της κάθε συναλλαγής που θα εισπράττει ο πωλητής και του ποσού του ΦΠΑ που θα εισπράττει η εφορία.
Το γεγονός ότι η εισπραξιμότητα του ΦΠΑ κινείται έτσι κι αλλιώς σε υψηλά επίπεδα εκτιμάται ότι θα κάνει ακόμα πιο εύκολο τον στόχο της ΑΑΔΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία στοιχεία της ΑΑΔΕ έδειξαν ότι στα ταμεία του Δημοσίου μπήκαν 5,652 δισ. ευρώ από τα 6,931 δισ. ευρώ που είχαν βεβαιωθεί για ΦΠΑ, με αποτέλεσμα το ποσοστό εμπρόθεσμων πληρωμών να διαμορφωθεί στο 81,54%. Τον Απρίλιο, από τα 1,575 δισ. ευρώ που έπρεπε να καταβληθούν, το ποσό που εισέπραξε το Δημόσιο ήταν 1,257 δισ. ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι ο δείκτης εμπρόθεσμης πληρωμής διαμορφώθηκε στο 79,8%.
Μειώθηκε η φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ
Η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση του κενού ΦΠΑ, με το Ελληνικό Δημόσιο να εισπράττει σημαντικά έσοδα ετησίως. Η αύξηση των φορολογικών εσόδων και η απόδοση των μέτρων καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, άλλωστε, τοποθετούνται πολύ ψηλά στη λίστα με τις προτεραιότητες του οικονομικού επιτελείου, με τον πήχη να μπαίνει φέτος πάνω από τα 26,6 δισ. ευρώ, ποσό που ουδέποτε στο παρελθόν έχει συγκεντρωθεί μόνο από τον φόρο προστιθέμενης αξίας. Το δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με περιορισμό του λεγόμενου “κενού ΦΠΑ”, από το επίπεδο του 12%-12,5% που εκτιμάται ότι είναι σήμερα, στο 9% μέχρι το 2027 και στο 5% μέχρι το 2029.
Από τα 6 δισ. ευρώ που ήταν οι απώλειες ΦΠΑ το 2017, περιορίστηκαν στα 3,2 δισ. ευρώ το 2021, ενώ το κενό ΦΠΑ θα μειωθεί ακόμα περισσότερο, καθώς το 2025 θα είναι πλήρως κλειδωμένες οι δηλώσεις ΦΠΑ τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και των εξόδων. Σημειώνεται ότι η χώρα μας το 2019 ήταν στις τελευταίες θέσεις στην Ε.Ε., μαζί με τη Ρουμανία και τη Μάλτα, καταγράφοντας τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ, ενώ από το 2020 η κατάσταση ανατρέπεται και, από τις τελευταίες θέσεις, η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες σε ό,τι αφορά τη μείωση φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, μαζί με τη Γερμανία, την Ουγγαρία και τις Κάτω Χώρες.
Τρεις κινήσεις
Στην τόνωση των εσόδων από ΦΠΑ, εκτός από την αυτόματη είσπραξη του φόρου, θα βοηθήσουν άλλα τρία μέτρα:
1. Η υποβολή των μηνιαίων δηλώσεων ΦΠΑ για χιλιάδες επιχειρήσεις και επαγγελματίες. Το μέτρο εγκαινίασαν 5.057 επιχειρήσεις και επαγγελματίες που έκαναν έναρξη δραστηριότητας την 1η Απριλίου 2025, ενώ πλέον κάθε νεοσύστατη επιχείρηση και κάθε “νέος” επαγγελματίας θα υποβάλλουν υποχρεωτικά κάθε μήνα δήλωση ΦΠΑ και θα καταβάλλουν τον φόρο στο Δημόσιο. Με τις μηνιαίες δηλώσεις ΦΠΑ εκτιμάται ότι θα μπει φρένο στις επιχειρήσεις-“φωτοβολίδες”, που εμφανίζονται κάθε χρονιά με την έναρξη της τουριστικής περιόδου και εξαφανίζονται μετά τη λήξη της δίχως να έχουν υποβάλει δηλώσεις ΦΠΑ και να έχουν πληρώσει φόρο.
Μετά τη συμπλήρωση 24 μηνών από τον χρόνο έναρξης των εργασιών τους ή 12 μηνών από την επιλογή της μηνιαίας φορολογικής περιόδου, οι επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν την τριμηνιαία υποβολή δήλωσης ΦΠΑ. Επιπλέον, για οποιαδήποτε μεταγενέστερη προαιρετική μεταβολή (από τριμηνιαία φορολογική περίοδο σε μηνιαία και αντιστρόφως) το διάστημα παραμονής είναι 12 μήνες από την κάθε μεταβολή.
2. Η ενεργοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής, που αποτελεί ακόμα ένα βήμα στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής. Στην πρώτη φάση έχουν ενταχθεί χιλιάδες επιχειρήσεις με τζίρο άνω των 200.000 ευρώ, αλλά και συγκεκριμένοι κλάδοι ανεξαρτήτως τζίρου, όπως τα καύσιμα, τα φαρμακευτικά και τα οικοδομικά υλικά. Το μέτρο θα επεκταθεί σε όλες τις επιχειρήσεις από την 1η Δεκεμβρίου 2025.
3. Η εφαρμογή του ψηφιακού τιμολογίου. Στόχος είναι το ψηφιακό τιμολόγιο να εφαρμοστεί καθολικά από 2026 και μετά, ώστε να συμβάλει και αυτό στον περιορισμό του “κενού ΦΠΑ” στο 9% μέχρι το τέλος του 2027.
