Της Βάσως Αγγελέτου
Στα υψηλά δεκαετίας αναρριχήθηκαν οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες το 2023, παρά τις οριακές αυξήσεις στα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων που έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το ράλι των επιτοκίων της ΕΚΤ την τελευταία διετία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2023, οι εγχώριες τράπεζες προσέλκυσαν επιπλέον καταθέσεις ύψους 5 δισ. ευρώ, έναντι 8 δισ. ευρώ που ήταν η αύξηση των καταθέσεων το 2022.
Η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από τις καταθέσεις των νοικοκυριών, που ανήλθαν σε 146,6 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 5,3 δισεκ. ευρώ (3,8%) σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2022, ενώ στα ίδια σχεδόν επίπεδα παρέμειναν οι καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (44 δισ. ευρώ).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει δε το γεγονός ότι, όπως αναφέρουν στο Capital.gr αρμόδιες πηγές, η εν λόγω αύξηση προήλθε κυρίως από μικροκαταθέτες, γεγονός που αποτυπώνει ενίσχυση της οικονομικής θέσης χαμηλότερων εισοδηματικά στρωμάτων και όχι όσων συγκεντρώνουν ήδη το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου.
Συνολικά, το υπόλοιπο των καταθέσεων στην Ελλάδα το περασμένο έτος ανήλθε σε 201,6 δισ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση η οποία αν και με επιβραδυνόμενο ρυθμό, μπορεί να αποδοθεί στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας και στην αύξηση της απασχόλησης. Το πρώτο δίμηνο του 2024, πάντως, σημειώθηκε μείωση των καταθέσεων στα 144,5 δισ. ευρώ για τα νοικοκυριά και στα 40,1 δισ. ευρώ για τις επιχειρήσεις, έναντι 146,6 και 44 δισ. ευρώ αντίστοιχα τον Δεκέμβριο.
Όπως εξηγεί η κεντρική τράπεζα, η μείωση των καταθέσεων το πρώτο δίμηνο του έτους αποτελεί αναμενόμενη εξέλιξη, λαμβάνοντας υπόψη τη σημαντική ρευστότητα που είχε συσσωρευθεί στους καταθετικούς λογαριασμούς το Δεκέμβριο του 2023. Η ρευστότητα αυτή αποσύρεται σταδιακά, καθώς επιχειρήσεις και νοικοκυριά προβαίνουν στην αποπληρωμή υποχρεώσεών τους με εποχικό χαρακτήρα. Επιπλέον, ένα μέρος της ρευστότητας διοχετεύεται στην αποπληρωμή δανείων, με την τάση αυτή να είναι πιο έντονη στα επιχειρηματικά δάνεια.
Αποτέλεσμα της ισχυρής τάσης ενίσχυσης των καταθέσεων στη χώρα μας είναι η εκτόξευση των δεικτών ρευστότητας για τις ελληνικές τράπεζες. Ο Δείκτης Κάλυψης Ρευστότητας (Liquidity Coverage Ratio – LCR) ενισχύθηκε περαιτέρω το 2023 σε 220,3% και παραμένει υπερδιπλάσιος της υποχρεωτικής εποπτικής απαίτησης για τις τράπεζες (100%).
Η τάση συγκέντρωσης της ρευστότητας παρατηρείται συνολικά στις ευρωπαϊκές τράπεζες, ωστόσο, στην Ελλάδα είναι πολύ εντονότερη. Αυτό φαίνεται από τον γεγονός ότι ο Δείκτης Κάλυψης Ρευστότητας ανέρχεται σε 164,4% για τα σημαντικά ιδρύματα και 204,7% για τα λιγότερο σημαντικά ιδρύματα που εποπτεύονται από τον SSM.
Ως εκ τούτου, ο λόγος δανείων προς καταθέσεις στη χώρα μας βρίσκεται στα επίπεδα – ναδίρ του 59% με στοιχεία 2023, ενώ αντίστοιχα στις ευρωπαϊκές τράπεζες διαμορφώνεται στο 102,7%. Αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα, για 100 ευρώ καταθέσεις που συγκεντρώνουν οι τράπεζες δανείζουν μόλις τα 60 ευρώ, ενώ αντίστοιχα στην ευρωζώνη μοχλεύουν περισσότερα από αυτά που διαθέτουν ως ρευστότητα (102 ευρώ).
Η πλεονάζουσα αυτή ρευστότητα είναι που ωθεί τις εγχώριες τράπεζες, όπως υποστηρίζουν οι ίδιες, σε συγκρατημένη αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων. Όπως σημειώνει η ΤτΕ, “το 2023 παρατηρήθηκε μικρή μόνο αύξηση των επιτοκίων των καταθέσεων, παρά τη σημαντική αύξηση των βασικών επιτοκίων του Ευρωσυστήματος, αλλά και την αντίστοιχα μεγαλύτερη αύξηση των επιτοκίων των χορηγήσεων σε σχέση με τις καταθέσεις”.
Συγκεκριμένα, το προσφερόμενο μέσο επιτόκιο στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις διαμορφώθηκε αντίστοιχα σε 0,41% και 0,83% το Δεκέμβριο του 2023, έναντι 0,06% και 0,17%, τον Δεκέμβριο του 2022. Σημειώνεται δε ότι η αύξηση στο μέσο σταθμισμένο επιτόκιο καταθέσεων/συμφωνιών επαναγοράς αφορά σχεδόν αποκλειστικά τις προθεσμιακές καταθέσεις.