του Γιώργου Σ. Σκορδίλη
Οι ναυλαγορές αντέδρασαν με ασυνήθιστη νευρικότητα στην απόφαση-σταθμό του Δικαστηρίου Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ να ακυρώσει εντός δέκα ημερών το σύστημα δασμών που είχε επιβάλει η κυβέρνηση Τραμπ από τον Απρίλιο του 2024. Η απόφαση, που αποδομεί τη νομική βάση των δασμών, δημιούργησε κύμα αποθεματοποίησης και βραχυπρόθεσμων ναυλώσεων, καθώς οι ναυλωτές επιχειρούν να “τρέξουν” πριν αλλάξει πάλι το σκηνικό.
Στην αγορά των containerships, οι spot ναύλοι στις γραμμές Ασίας–ΗΠΑ αυξήθηκαν έως και 15% μέσα σε λίγες ημέρες. Οι μεταφορείς στρέφονται σε short-term deals υπό τον φόβο επαναφοράς υψηλότερων δασμών. Στα bulkers, αυξημένες ναυλώσεις καταγράφονται στις κατηγορίες Panamax και Supramax, κυρίως για βιομηχανικά και γεωργικά φορτία προς τις ΗΠΑ. Στα tankers, η επίδραση είναι έμμεση, με traders να μετακινούν στρατηγικά φορτία υπό το πρίσμα ενδεχόμενης νομικής ανατροπής.
“Το τοπίο έχει γίνει πιο απρόβλεπτο από ποτέ”, σημειώνει ο Philip Damas, επικεφαλής της Drewry Shipping Consultants. “Η βραχυπρόθεσμη στρατηγική δεν είναι ιδανική, αλλά είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή για τις εταιρείες”, προσθέτει, υπογραμμίζοντας ότι οι εμπορικές ροές υπακούουν πλέον στις αναρτήσεις των δικαστηρίων και όχι στις προβλέψεις της αγοράς.
Η αναταραχή προκλήθηκε από την απόφαση του δικαστηρίου να απορρίψει την επίκληση του International Emergency Economic Powers Act (IEEPA) ως βάση για την επιβολή των δασμών. Το σκεπτικό ότι ένα εμπορικό έλλειμμα μπορεί να συνιστά εθνική έκτακτη ανάγκη κρίθηκε νομικά αβάσιμο. Η κυβέρνηση Τραμπ είχε επιβάλει καθολικούς δασμούς έως 49% για εισαγωγές από 57 χώρες και έως 145% στην Κίνα.
Ακολούθησαν μήνες διαπραγματεύσεων και μερική αποκλιμάκωση των μέτρων, όμως τον Μάιο του 2025, δύο ομάδες –μία εκπροσωπώντας συμφέροντα της ναυτιλίας και μία από Πολιτείες– πέτυχαν την προσωρινή ανατροπή του πλαισίου. Η κυβέρνηση Τραμπ άσκησε έφεση και εξασφάλισε προσωρινή αναστολή, με αποτέλεσμα οι δασμοί να παραμένουν σε ισχύ μέχρι την τελική κρίση.
Ο αναλυτής Mark McVicar εκτιμά ότι η υπόθεση θα φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο, κάτι που ενδέχεται να συμβεί προς το τέλος του 2025. “Μέχρι τότε, οι εταιρείες θα εισάγουν όσο περισσότερο εμπόρευμα μπορούν. Αυτό σημαίνει τεχνητή αύξηση της ζήτησης τώρα και πιθανή ύφεση το χειμώνα”, σημειώνει.
Οι freight forwarders αποδεικνύονται οι μεγάλοι ωφελημένοι, προσφέροντας ταχύτητα, προσωρινή αποθήκευση και διαχείριση ρίσκου σε ένα περιβάλλον stop-go. Το πραγματικό κόστος, όμως, είναι η αποσταθεροποίηση της εμπιστοσύνης στις θεσμικές διαδικασίες. Η ναυτιλία εισπράττει και πάλι την αβεβαιότητα ως κόστος, χωρίς να μπορεί να το τιμολογήσει εκ των προτέρων.