Του Κώστα Ράπτη
Σύμφωνα με όσα ανήρτησε, ευθύς μετά την ολοκλήρωση της συνδιάλεξης των ηγετών ΗΠΑ και Ρωσίας, ο επικεφαλής του ρωσικού Κρατικού Επενδυτικού Ταμείου και ειδικός προεδρικός απεσταλμένος για θέματα οικονομικής συνεργασίας, Κίριλ Ντμίτριεφ “υπό την ηγεσία των προέδρων Πούτιν και Τραμπ ο κόσμος έγινε σήμερα ένα πολύ ασφαλέστερο μέρος”.
Δεν είναι βέβαια εκ πρώτης όψεως προφανές (αλλά ίσως αποδειχθεί απολύτως καθοριστικό) το γιατί περιλαμβάνεται, όπως είδαμε ήδη από την ρωσο-αμερικανική συνάντηση στο Ριάντ, στον στενό πυρήνα όσων από ρωσικής πλευράς διαπραγματεύονται το ουκρανικό ζήτημα ο ουκρανογεννημένος, αμερικανοσπουδασμένος, πολιτογραφημένος Ρώσος, φίλος της οικογένειας Πούτιν και πιθανότατα συνεργαζόμενος με τις μυστικές υπηρεσίες (όσο άνετα την ίδια στιγμή ενσαρκώνει τον δυτικοτραφή “άνθρωπο της αγοράς”) Ντμίτριεφ. Αλλά στον καιρό του Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται ότι αναβαθμίζονται και όσοι διαπνέονται από τα κατάλληλα “συναλλακτικά ήθη”.
Ούτε βέβαια αντιστοιχεί ο ενθουσιασμός του Ντμίτριεφ στα όσα δημοσίως ανακοινώθηκαν. Διότι οι Πούτιν και Τραμπ συμφώνησαν για αρχή σε κάτι “λίγο”, αν και με εκπεφρασμένη την επιθυμία για μια “διαρκή” ειρήνη, η οποία θα επιδιωχθεί μέσα από διαδοχικά, καταλλήλως επεξεργασμένα βήματα. Κάτι τέτοιο μπορεί να αντιστοιχεί σε μία προσεκτική, διεπόμενη από “επαγγελματισμό” (κατά την αγαπημένη έκφραση των Ρώσων ιθυνόντων), διπλωματική προσέγγιση. Μπορεί ωστόσο και να αποδειχθεί απλώς ένα παιχνίδι καλλιέργειας χρόνου και εξαγοράς χρόνου (προφανώς από την πλευρά της Ρωσίας που έχει το επιχειρησιακό πλεονέκτημα).
Και σε κάθε περίπτωση, τα συμφωνηθέντα δεν είναι σαφές πώς δεσμεύουν το Κίεβο, το οποίο δεν συμμετείχε στις συνομιλίες, ή ξένους συμμάχους του όπως Βρετανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απειλή εκτροχιασμού της “αμαξοστοιχίας” της ειρήνευσης παραμονεύει ανά πάσα στιγμή.
Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, ο Πούτιν υποστήριξε την ιδέα του Τραμπ για αμοιβαία 30ήμερη παύση των επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές από τη Ρωσία και την Ουκρανία και έδωσε στον στρατό την αντίστοιχη εντολή. Ο Πούτιν επιβεβαίωσε στον Τραμπ ότι η Ρωσία εγγυάται τη ζωή και την αξιοπρεπή μεταχείριση των Ουκρανών στρατιωτών στην περιοχή του Κουρσκ, εάν παραδοθούν. Επιπλέον, ενημέρωσε τον Αμερικανό ομόλογό του ότι στις 19 Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί ανταλλαγή αιχμαλώτων (σε αριθμό 175 έναντι 175) μεταξύ της ρωσικής και της ουκρανικής πλευράς, ενώ η Ρωσική Ομοσπονδία θα παραδώσει 23 βαριά τραυματισμένους Ουκρανούς στρατιωτικούς στο Κίεβο ως χειρονομία καλής θέλησης.
Ρωσία και Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν να δημιουργήσουν ομάδες εμπειρογνωμόνων για την διευθέτηση του ουκρανικού ζητήματος, αρχής γενομένης από συνομιλίες για την επεξεργασία μιας πρωτοβουλίας σχετικά με την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη Μαύρη Θάλασσα. Οι δύο πλευρές τάχθηκαν υπέρ της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων υπό το φως της κοινής ευθύνης τους για σταθερότητα στον κόσμο, ενώ συζήτησαν και για ένα “ευρύ φάσμα αντικειμένων” που περιέλαβε και το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Σε μια πιο προσωπική νότα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ υποστήριξε την ιδέα του Ρώσου ηγέτη (και ερασιτέχνη παίκτη του αθλήματος) να υπάρξουν αμερικανο-ρωσικοί αγώνες χόκεϊ, παρά τις υφιστάμενες κυρώσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έγινε λόγος για τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Προκύπτει όμως από την ανάγνωση των λεχθέντων ότι η διαβούλευση εκτείνεται, όπως αντιστοιχεί σε δύο δυνάμεις με αυτό το μέγεθος και την ιστορία, σε μία γκάμα στρατηγικών θεμάτων ευρύτερη του ουκρανικού.
Άλλωστε, την “διαρκή ειρήνη” την οποία δηλώνει ότι επιθυμεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα πρέπει πάντα να την αντιλαμβανόμαστε σε σχέση με την κρισιμότερη διπλωματική κίνηση της Μόσχας πριν αποφασισθεί η εισβολή στην Ουκρανία: την αποστολή στα τέλη του 2021 δύο οιονεί τελεσιγράφων προς ΗΠΑ και ΝΑΤΟ αντιστοίχως, υπό μορφήν σχεδίων συμφωνιών για μια αρχιτεκτονική συλλογικής ασφάλειας στην Ευρώπη.
Με ανάρτησή του στο Truth Social, ο Τραμπ σχολίασε: “Η τηλεφωνική μου συνομιλία σήμερα με τον Πρόεδρο Πούτιν της Ρωσίας ήταν πολύ καλή και παραγωγική. Συμφωνήσαμε σε μια άμεση κατάπαυση του πυρός στην ενέργεια και τις υποδομές, με την κατανόηση ότι θα εργαστούμε γρήγορα για να έχουμε μια πλήρη κατάπαυση του πυρός και, τελικά, ένα τέλος σε αυτόν τον πολύ φρικτό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αυτός ο πόλεμος δεν θα είχε ξεκινήσει ποτέ αν ήμουν Πρόεδρος! Συζητήθηκαν πολλά στοιχεία ενός Συμβολαίου για την Ειρήνη, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι χιλιάδες στρατιώτες σκοτώνονται, και τόσο ο Πρόεδρος Πούτιν όσο και ο Πρόεδρος Ζελένσκι θα ήθελαν να το δουν να τελειώνει. Αυτή η διαδικασία είναι τώρα σε πλήρη ισχύ και αποτέλεσμα, και ελπίζουμε, για χάρη της Ανθρωπότητας, να ολοκληρώσουμε τη δουλειά!”.
Η αντίστοιχη ανακοίνωση του Κρεμλίνου ήταν πιο συγκρατημένη. “Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του προέδρου των ΗΠΑ να εισηγηθεί εκεχειρία 30 ημερών, η ρωσική πλευρά περιέγραψε πολλά βασικά σημεία σχετικά με την αποτελεσματική παρακολούθηση πιθανής παύσης των εχθροπραξιών σε ολόκληρη τη γραμμή επαφής, την ανάγκη να σταματήσει η εξαναγκαστική επιστράτευση στην Ουκρανία και τον επανεξοπλισμό των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Επισημάνθηκαν επίσης σοβαροί κίνδυνοι σχετικά με την έλλειψη προθυμίας διαπραγμάτευσης του καθεστώτος του Κιέβου, καθώς αυτό έχει επανειλημμένα σαμποτάρει και παραβιάσει συμφωνίες που είχαν επιτευχθεί στο παρελθόν. Επιπλέον, δόθηκε προσοχή στα βάρβαρα, τρομοκρατικά εγκλήματα που διέπραξαν Ουκρανοί μαχητές εναντίον του άμαχου πληθυσμού της περιοχής του Κουρσκ.
Τονίστηκε ότι η βασική προϋπόθεση για την αποτροπή της κλιμάκωσης της σύγκρουσης και την εργασία προς την κατεύθυνση της επίλυσής της με πολιτικά και διπλωματικά μέσα θα πρέπει να είναι ο πλήρης τερματισμός της ξένης στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο”.
Η ρωσική διαπραγματευτική τακτική γίνεται εν προκειμένω σαφής. Από τη μία να κολακεύεται ο Τραμπ και από την άλλη να εγείρονται φαινομενικώς τεχνικά ερωτήματα ως προς την υλοποίηση των όποιων βημάτων ειρήνευσης, ώστε να συρθεί ο Αμερικανός πρόεδρος πλησιέστερα προς τις ρωσικές θέσεις. Την ίδια ώρα, ο Πούτιν κάνει την “παραχώρηση” να αναστείλει τις επιθέσεις στις ουκρανικές ενεργειακές υποδομές (οι οποίες είχαν καιρό να πραγματοποιηθούν), διατηρώντας ωστόσο την ελευθερία να πληγούν στρατιωτικές βάσεις στις οποίες θα μπορούσαν και να βρίσκονται ένστολοι από την Ευρώπη ή να συγκεντρωθεί η εξοπλιστική βοήθεια της οποίας τον τερματισμό θέτει ο Ρώσος πρόεδρος ως όρο.
Προφανώς τίποτε δεν είναι οριστικό. Αλλά η περιώνυμη “μπάλα” που κατά τους Δυτικούς ηγέτες βρισκόταν “στο γήπεδο του Πούτιν” μάλλον πάλι πέρασε στην απέναντι πλευρά.