Του Κώστα Κατίκου
Παγόβουνο ενόψει για το υπουργείο Εργασίας από το ξεχασμένο πρόβλημα με τις συντάξεις χηρείας, που πλέον εξελίσσονται σε σοβαρό δομικό ζήτημα του ασφαλιστικού συστήματος.
Το υπουργείο έχει αποφασίσει να μην εφαρμόσει τον νόμο 4387/0226 (νόμος Κατρούγκαλου) που έφερε τις περικοπές στις συντάξεις χηρείας που απονέμονται μετά το 2016, και ταυτόχρονα δεν κάνει τίποτε για διορθώσει αδικίες και στρεβλώσεις που προκαλούν αγανάκτηση αλλά και ανασφάλεια σε δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχους χηρείας για το αν θα υποστούν κάποια στιγμή περικοπές του νόμου Κατρούγκαλου, ο οποίος ισχύει στο ακέραιο αφού δεν έχει τροποποιηθεί ως προς τις συντάξεις χηρείας.
Προτάσεις για να αντιμετωπιστούν οι στρεβλώσεις έχουν επεξεργαστεί από στελέχη του υπουργείου, πλήν όμως τα προβλήματα στην εφαρμογή τους είναι και αυτά δυσεπίλυτα.
Ο λόγος είναι γιατί αν κάποιος ανοίξει το θέμα των συντάξεων χηρείας θα πρέπει πρώτον να αποφασίσει να διαγράψει τα ποσά που οφείλουν οι συνταξιούχοι στους οποίους δεν έγιναν περικοπές, δεύτερον να επιστρέψει τις περικοπές σε όσες περιπτώσεις επιβλήθηκαν, και τρίτον να εφαρμόσει νέους κανόνες από εδώ και στο εξής για όλες τις συντάξεις χηρείας.
Το σενάριο της λύσης προβλέπει τη μεταφορά της περικοπής μόνον στο ποσό της εθνικής σύνταξης και τη διατήρηση της ανταποδοτικής σύνταξης στο 70% χωρίς καμία περικοπή για πάντα.
Σε ό,τι αφορά δε, τους ενιαίους κανόνες σε αυτούς κρύβεται άλλο ένα παγόβουνο που είναι η απαγόρευση σώρευσης εθνικών συντάξεων δηλαδή να μην καταβάλλονται στο ίδιο πρόσωπο δυο εθνικές συντάξεις, ενώ ο νόμος προβλέπει μια. Αν ανοίξει το θέμα της σώρευσης λόγω των συντάξεων χηρείας τότε θα πρέπει για μερίδα παλαιών συνταξιούχων που μετά τον επανυπολογισμό λαμβάνουν δυο εθνικές συντάξεις (μια λόγω γήρατος και μια λόγω χηρείας) να λαμβάνουν μια πλήρη εθνική σύνταξη.
Απόρροια του προβλήματος είναι να εφαρμόζεται ο νόμος σε περίπου 7.000 συντάξεις χηρείας του Δημοσίου στις οποίες έχει γίνει περικοπή από το αρχικό ποσοστό 70% στο 35% ενώ σε άλλες κατηγορίες συντάξεων χηρείας του Δημοσίου που μεταβιβάστηκαν μετά το 2020 και παρήλθε η πρώτη τριετία, ο έλεγχος για το αν θα πρέπει ή όχι να γίνουν οι περικοπές που προβλέπει ο νόμος έχουν παγώσει.
Στην ίδια κατηγορία βρίσκονται πάνω από 50.000 συνταξιούχοι –γυναίκες ως επι το πλείστον- που λαμβάνουν σύνταξη χηρείας από ταμεία του ιδιωτικού τομέα, καθώς και σε αυτές οι περικοπές που προβλέπει ο νόμος αν μετά την πρώτη τριετία παίρνουν και δική τους σύνταξη, ή εργάζονται, έχουν παγώσει.
Χρέος 18.724€ λόγω χηρείας
Σε συγκεκριμένες κατηγορίες δικαιούχων συντάξεων χηρείας, όπως αυτοί που λαμβάνουν χηρεία και σύνταξη ΟΓΑ, ο νόμος για τις περικοπές εφαρμόζεται και με το παραπάνω καθώς καλούνται να επιστρέψουν υπέρογκα ποσά ακόμη και με αναστολή όλης της αγροτικής σύνταξης και όχι μόνον της βασικής του ΟΓΑ που προβλέπει ο νόμος. Η περίπτωση που δημοσιεύει με ντοκουμέντα το Capital.gr είναι χαρακτηριστική, καθώς περιφερειακό κατάστημα του ΕΦΚΑ καταλόγισε σε 93χρονη αγρότισσα το ποσό των 18.427,97 ευρώ ως αχρεωστήτως καταβληθείσες συντάξεις που έπρεπε να περικοπούν από τη στιγμή που πήρε και σύνταξη χηρείας από το ταμείο του άντρα της (ΙΚΑ).
Η σύνταξη χηρείας απονεμήθηκε τον Μάιο του 2020 αλλά η ηλικιωμένη γυναίκα προφανώς δεν γνώριζε ότι ο νόμος προβλέπει πως σε περίπτωση απονομής σύνταξης χηρείας, η βασική σύνταξη του ΟΓΑ (που ήταν 360 ευρώ) κόβεται και μένει μόνον με την σύνταξη για την οποία πλήρωσε εισφορές. Ο δε, ΕΦΚΑ-ΟΓΑ δεν την ενημέρωσε ότι σε περίπτωση που επιλέξει να πάρει να πάρει τη σύνταξη του άνδρα της τότε κινδυνεύει να μείνει με λιγότερα από αυτά που παίρνει.
Το αποτέλεσμα ήταν τον Οκτώβριο του 2024 να έρθει στην 93χρονη συνταξιούχο του ΟΓΑ ειδοποίηση από την αρμόδια τοπική διεύθυνση του ΕΦΚΑ, ότι οφείλει 18.427,97 ευρώ επειδή συνέχιζε να λαμβάνει τη βασική σύνταξη για σχεδόν 4,5 χρόνια από τότε που της απονεμήθηκε η σύνταξη χηρείας ενώ θα έπρεπε να είχε διακοπεί η καταβολή της οριστικά. Το χειρότερο δε, είναι ότι όπως αναφέρει το έγγραφο, επειδή η οφειλή των 18.427,97 ευρώ, υπερβαίνει τις 12 μηνιαίες βασικές συντάξεις, έγινε αναστολή ολόκληρης της σύνταξης ήτοι εκτός από τη βασική, έχασε και τη σύνταξη για την οποία έχει πληρώσει εισφορές, μέχρι το χρέος να πέσει κάτω από τις 12 βασικές συντάξεις, δηλαδή κάτω από 4.320 ευρώ.
Η αδράνεια που επιδεικνύει σύμπασα η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας για ένα τόσο σοβαρό κοινωνικό θέμα όπως οι συντάξεις χηρείας και οι περικοπές ας λ κάρτ, προκαλεί και άλλες παρενέργειες: Αν σήμερα μια χήρα που λαμβάνει μόνον τη σύνταξη του άντρα της θελήσει να εργαστεί για να συμπληρώσει το εισόδημά της, δεν θα αντιμετωπιστεί όπως οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι που εξακολουθούν να λαμβάνουν χωρίς περικοπή τη σύνταξή τους, αλλά σύμφωνα με τον νόμο θα έχει περικοπή στη σύνταξη χηρείας λόγω της απασχόλησής της. Υπάρχουν δηλαδή δυο μέτρα και δυο σταθμά στο θέμα της απασχόλησης συνταξιούχων καθώς όταν πρόκειται για συνταξιούχους χηρείας η απασχόλησή τους ουσιαστικά απαγορεύεται γιατί η σύνταξη χηρείας από το 70% της σύνταξης του θανόντος θα κατέβει στο 35%!
