Ένα αδιαμφισβήτητο μήνυμα για τους “κινδύνους” για όσους αντιστέκονται στο ολοένα πιο καταπιεστικό καθεστώς του Βλάντιμιρ Πούτιν αποτελεί ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι, του πιο ισχυρού αντιπάλου του ρώσου προέδρου.
Από τότε που αναδείχθηκε σε μαζικές διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας στη Ρωσία το 2011-2012, ήταν προφανές τόσο στο Κρεμλίνο όσο και στους αντιπάλους του Πούτιν ότι ο χαρισματικός και πνευματώδης Ναβάλνι είχε τη δυνατότητα να γίνει μια σοβαρή πολιτική πρόκληση.
Ήταν εξίσου σαφές ότι ο Ναβάλνι ζούσε με “δανεικό χρόνο” αφού επέστρεψε στη Ρωσία στις αρχές του 2021 και αψήφησε τις προειδοποιήσεις για φυλάκιση.
“Πριν από μια εβδομάδα ήταν υγιής και γεμάτος ενέργεια”, δήλωσε σε ανάρτηση στο Telegram η Ekaterina Schulmann, ακαδημαϊκή στο Carnegie Russia Eurasia Center στο Βερολίνο. “Δεν υπάρχουν άλλες εκδοχές εκτός από τον φόνο” πρόσθεσε.
Η μοίρα του ακτιβιστή της αντιπολίτευσης ακολουθεί ένα θανατηφόρο αεροπορικό δυστύχημα που σκότωσε τον αρχηγό της μισθοφορικής ομάδας Wagner Πριγκόζιν πέρυσι. Ο Πριγκόζιν, ο οποίος έγινε ήρωας για τους Ρώσους εθνικιστές για τη συμμετοχή του στις μάχες στην Ουκρανία, αναφέρθηκε ότι σκοτώθηκε τον Αύγουστο, ακριβώς δύο μήνες αφότου ηγήθηκε μιας ανταρσίας κατά της ηγεσίας του Υπουργείου Άμυνας, η οποία εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη απειλή για την κυριαρχία του Πούτιν.
Τα δύο αυτά περιστατικά στέλνουν ένα ισχυρό μήνυμα στους Ρώσους και στον κόσμο καθώς πλησιάζει η δεύτερη επέτειος της εισβολής του Πούτιν στην Ουκρανία που προκάλεσε ένα κύμα κυρώσεων και ώθησε τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους να προμηθεύσουν όπλα στο Κίεβο.
Ο θάνατος του Ναβάλνι ανακοινώθηκε την παραμονή της επίσημης εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές της 17ης Μαρτίου, στις οποίες ο Πούτιν επιδιώκει μια πέμπτη θητεία. Οι ξένοι ηγέτες κατηγόρησαν άμεσα το Κρεμλίνο και κάποιοι κατηγόρησαν ευθέως τον Πούτιν, που πρόκειται να ισοφαρίσει τη θητεία ρεκόρ του Σοβιετικού Ιωσήφ Στάλιν.
Οι ρωσικές αρχές δεν έχουν ακόμη αποκαλύψει την αιτία θανάτου, λέγοντας ότι ο Ναβάλνι αισθάνθηκε αδιαθεσία μετά από μια βόλτα και έχασε τις αισθήσεις του. Μόλις μια μέρα νωρίτερα, είχε εμφανιστεί σε βίντεο από τη φυλακή σε μια ακρόαση στο δικαστήριο, αστειευόμενος με αξιωματούχους.
Ο Πούτιν ήταν τόσο εχθρικός προς τον Ναβάλνι που αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει το όνομά του όταν οι δημοσιογράφοι έκαναν ερωτήσεις για τον ακτιβιστή, μια τακτική που ακολούθησε και ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ. Η ρωσική κρατική τηλεόραση, η οποία επί χρόνια απαγόρευε οποιαδήποτε αναφορά στον Ναβάλνι, ανέφερε εν συντομία τον θάνατό του.
Με τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης να έχουν ήδη διακοπεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της επίθεσης του Πούτιν στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, δεν είναι σαφές εάν η καταδίκη του θανάτου του Ναβάλνι από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη θα μετατραπεί σε πιο συγκεκριμένες ποινές κατά του Κρεμλίνου.
Με τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης να έχουν ήδη διακοπεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της εισβολής του Πούτιν στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, δεν είναι σαφές εάν η καταδίκη του θανάτου του Ναβάλνι από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη θα μετατραπεί σε πιο συγκεκριμένες ποινές κατά του Κρεμλίνου.
Ο θάνατός του είναι το τελευταίο σε μια σειρά περιστατικών που αφορούν κορυφαίους επικριτές του Κρεμλίνου.
Ο Μπόρις Νεμτσόφ, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, δολοφονήθηκε στη Μόσχα μπροστά στα τείχη του Κρεμλίνου τον Φεβρουάριο του 2015. Η δημοσιογράφος Άννα Πολιτκόφσκαγια πυροβολήθηκε στον ανελκυστήρα της πολυκατοικίας της στη Μόσχα στα γενέθλια του Πούτιν τον Οκτώβριο του 2006.
Ο Βλαντιμίρ Καρα-Μούρζα, άλλος ένας εξέχων αντιπολιτευόμενος που καταδικάστηκε σε 25 χρόνια για προδοσία τον Απρίλιο, αφού καταδίκασε την εισβολή στην Ουκρανία, έχει κατηγορήσει τις ρωσικές αρχές ότι τον δηλητηρίασαν δύο φορές στο παρελθόν.
Τουλάχιστον στα πρώτα του χρόνια, ο Ναβάλνι προσέγγιζε εθνικιστικά στοιχεία που ήταν εχθρικά προς το Κρεμλίνο καθώς και με ξένους και μειονότητες. Ο Ναβάλνι δικαιολόγησε τους δεσμούς υποστηρίζοντας ότι προσπαθούσε να οικοδομήσει έναν ευρύ συνασπισμό εναντίον του Πούτιν, αλλά πολλοί φιλελεύθεροι ακτιβιστές παρέμειναν καχύποπτοι απέναντί του.
Ατρόμητος και γνώστης του Διαδικτύου, ο Ναβάλνι απέκτησε τεράστιους διαδικτυακούς θαυμαστές στη Ρωσία με έρευνες που αποκάλυπταν τη διαφθορά σε κρατικές εταιρείες και μεταξύ ανώτατων αξιωματούχων, χρησιμοποιώντας αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να παρακάμψει το μπλακ άουτ στην κρατική τηλεόραση. Τον Ιανουάριο του 2021, προκάλεσε θύελλα με ένα βίντεο που αποκάλυπτε πως ένα παλάτι στη Μαύρη Θάλασσα 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων χτίστηκε για τον Πούτιν.
“Ο Ναβάλνι σκοτώθηκε ουσιαστικά όταν συνελήφθη πριν από χρόνια”, είπε ο Θαντ Τρόι, διευθύνων σύμβουλος της Crumpton Global και πρώην αξιωματικός της CIA στη Μόσχα. “Είναι ένα αναπόφευκτο επόμενο βήμα για τον Πούτιν να ενισχύσει την κυριαρχία του στη Ρωσία”.
Στη φυλακή, ο Ναβάλνι συνέχισε να αψηφά τον Πούτιν. Αποκάλυψε επίσης ότι είχε αναπτύξει μια πίστη στον Θεό μετά από χρόνια αθεϊσμού, εκπλήσσοντας πολλούς από τους υποστηρικτές του.
“Η χώρα μας είναι χτισμένη πάνω στην αδικία. Αλλά δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι θέλουν την αλήθεια”, είπε σε δικαστήριο κατά τη διάρκεια μιας αποτυχημένης ακρόασης έφεσης το 2021. “Και αργά ή γρήγορα θα την πάρουν”.