Του Κώστα Κατίκου
Δυσκολία στην κατοχύρωση και στη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος αντιμετωπίζει το 25% των ατόμων άνω των 50 ετών, καθώς μένουν εκτός εργασίας μέχρι να συμπληρώσουν τις γενικές προϋποθέσεις για σύνταξη στο 67ο έτος με τον ελάχιστο χρόνο ασφάλισης των 15 ετών.
Πρόκειται για την πλέον αντιπροσωπευτική κατηγορία των φτωχών συνταξιούχων του ασφαλιστικού συστήματος, καθώς αδυνατούν να συμπληρώσουν τις συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις ακόμη και για τη μειωμένη σύνταξη που καταβάλλεται στα 62, λόγω έλλειψης ασφαλιστικού δεσμού που αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη μειωμένη σύνταξη από ταμεία μισθωτών όπως το ΙΚΑ.
Στις περιπτώσεις που δεν συμπληρώνουν ούτε τη 15ετία, τότε οδηγούνται στην προνοιακή σύνταξη, που είναι συνάρτηση του εισοδήματος και ανέρχεται (πλήρες ποσό) στα 400 ευρώ τον μήνα.
Στο 25% όσων δεν θεμελιώνουν εύκολα δικαίωμα για σύνταξη περιλαμβάνονται και οι επαγγελματίες που δεν μπορούν να πάρουν σύνταξη λόγω χρεών.
Το γεγονός δε, ότι αυτή η κατηγορία των φτωχών συνταξιούχων κατορθώνει να παίρνει τα κατώτατα ποσά συντάξεων είτε με τις ελάχιστες προϋποθέσεις (67ο έτος με 15 έτη ασφάλισης) είτε με το καθεστώς των ανασφάλιστων υπερηλίκων (67ο έτος και προνοιακή σύνταξη ως 400 ευρώ) δίνει ως έναν βαθμό και την απάντηση στο γιατί ο μέσος όρος των νέων συντάξεων είναι χαμηλός με τα ποσά να κυμαίνονται γύρω στα 800 ευρώ τον μήνα.
Από την άλλη πλευρά διαπιστώνεται πως σχεδόν το 5% των ατόμων ηλικίας 50-74 ετών που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος δηλώνει ότι επιστρέφει ή παραμένει στην εργασία του και μετά τη συνταξιοδότηση. Ο κύριος λόγος επιστροφής ή παραμονής στην αγορά εργασίας, είναι οικονομικός δηλώνει το 47% ενώ υπάρχουν και εκείνοι που αποχωρούν μεν λόγω ορίου ηλικίας, αλλά θέλουν να μείνουν ταυτόχρονα στην εργασία γιατί νοιώθουν δραστήριοι και περισσότερο δημιουργικοί.
Τα παραπάνω στοιχεία περιλαμβάνονται σε ειδική έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για τις συντάξεις και τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας που διενεργήθηκε το 2023 σε άτομα ηλικίας 50 έως 74 ετών.
Οι 7 στους 10 (71,9%) δήλωσαν ότι σταμάτησαν να εργάζονται όταν συνταξιοδοτήθηκαν, ενώ ένας στους τέσσερις (23,9%) δεν εργαζόταν και πριν αρχίσει να λαμβάνει σύνταξη.
Η μέση ηλικία απονομής σύνταξης για τους συμμετέχοντες στην έρευνα είναι τα 58,6 έτη.
Στις γυναίκες η μέση ηλικία έναρξης καταβολής της σύνταξης ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσης διαμορφώνεται από 56,2 έτη ως 61,1 έτη και στους άνδρες από 57,6 έτη ως 60,4 έτη.
Ανά επάγγελμα τη χαμηλότερη ηλικία έχουν οι ασφαλισμένοι που απασχολούνται σε τεχνικά επαγγέλματα, με τη μέση ηλικία συνταξιοδότησης να διαμορφώνεται στα 59 έτη και την υψηλότερη ηλικία εξόδου έχουν οι αγρότες που παίρνουν σύνταξη στα 65,6 έτη. Οι υπάλληλοι γραφείου (δημοσίου και ιδιωτικού τομέα) λαμβάνουν σύνταξη σε μέση ηλικία 60,4 ετών.
Με όρια ηλικίας μειωμένης σύνταξης αποχωρεί το 11,6% των ασφαλισμένων, ενώ σχεδόν οι 8 στους 10 ασφαλισμένους (77,3%) αποχωρούν από την εργασία μόλις κατοχυρώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι η πλειονότητα των ανδρών (91,0%) προσπαθεί να κατοχυρώσει δικαίωμα σύνταξης – κυρίως, μέσω ασφάλισης σε δημόσιο φορέα. Αντίθετα, ένα σημαντικό ποσοστό 42,4% δεν παίρνει σύνταξη γιατί δυσκολεύεται να κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα και εξακολουθεί να εργάζεται προσπαθώντας να συμπληρώσει τις προϋποθέσεις για να βγει στη σύνταξη.