Του Νίκου Ρουσάνογλου
Ιστορίες καθημερινής “τρέλας” δημοσιοποιούνται σχεδόν καθημερινά σε ομάδες ιδιοκτητών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναφορικά με περιπτώσεις εκτεταμένων ζημιών και χρεών, που αφήνουν πίσω τους ενοικιαστές, χωρίς να υπάρχει τρόπος διεκδίκησης στην πλειονότητα των περιστατικών. Παράλληλα, όπως καταγγέλλουν πολλοί εκμισθωτές, η διαδικασία της έξωσης ενός κακοπληρωτή ενοικιαστή, ακόμα και με τις όποιες βελτιώσεις έχουν γίνει, συχνά απαιτεί αρκετούς μήνες, ενώ αν υπολογιστεί και ο χρόνος που θα απαιτηθεί για την επιδιόρθωση των ζημιών και της εκ νέου ενοικίασης, τα χαμένα ενοίκια μπορούν να φτάσουν ακόμα και τους 9-12 μήνες, ανάλογα με την περίπτωση.
Σύμφωνα με την δημοσίευση της κας Κ.Π., “αν δείτε το σπίτι που μου άφησε η ενοικιαστρια μου θα τρομάξετε. Έφερα μηχανικό γιατί είχε μεγάλες ζημιές και μου έβγαλε 19.000 ευρώ για την αποκατάσταση των ζημιών. Πατώματα, πλακάκια, μπάνια, κουζίνα, βεράντες αχούρι το έκανε και με έβρισε όταν της έκανα παρατήρηση. Για μηνύσεις και δικηγόρους ούτε λόγος, χρονοβόρα και πολύ δαπανηρή διαδικασία”. Μια άλλη μαρτυρία αναφέρει ότι “μια φίλη μου έχασε 5.000 ευρώ ενοίκια. Της άφησαν ζημιές, πήραν πράγματα από το σπίτι. Πήγε δικαστικά και δεν πήρε ούτε σεντ, γιατί από τον μη έχοντα, τι να πάρεις; Πλήρωσε και δικηγόρο και ταλαιπωρήθηκε και στεναχωρήθηκε διπλά”.
Η κα. Α.Κ. προσθέτει με τη σειρά ότι “κι εγώ έπαθα τα ίδια. Κακώς που βάζουμε ηλεκτρικές συσκευές, έπιπλα κτλ. Οι ζημιές δεν καλύπτονται με τα ενοίκια που εισπράττουμε, χώρια εφορία, ΕΝΦΙΑ κτλ. Δεν υπάρχει κέρδος, αν μπορούσα θα το ξενοίκιαζα, χίλιες φορές κλειστό”. Η συγκεκριμένη ιδιοκτήτρια επισημαίνει ότι ο συγκεκριμένος ενοικιαστής χρωστούσε τέσσερα ενοίκια και χρειάστηκε άλλοι πέντε μήνες έως ότου αποχωρήσει από το ακίνητο, με δικαστική απόφαση και μάλιστα αυτό θεωρήθηκε και “επιτυχία” από πλευράς χρόνου. Επομένως έχασε συνολικά εννιά ενοίκια, πέραν των φθορών που υπέστη το ακίνητο.
Τα παραπάνω σταχυολογήματα συνθέτουν μια πραγματικότητα, η οποία αφενός μεν αδικεί την πλειονότητα των συνεπών ενοικιαστών, που αντιμετωπίζονται από “παθόντες” ιδιοκτήτες με καχυποψία εξαρχής και καλούνται να τεκμηριώσουν την φερεγγυότητά τους, αφετέρου οδηγεί σε αυξήσεις των τιμών των ενοικίων, με δύο τρόπους. Καταρχάς, όσοι ιδιοκτήτες συνεχίζουν να διαθέτουν τα ακίνητά τους, σπεύδουν να αυξήσουν την ζητούμενη τιμή του ενοικίου, είτε για να “βγάλουν τα σπασμένα” του προηγούμενου κακοπληρωτή όσο το δυνατόν γρηγορότερα, είτε για να αποθαρρύνουν μερίδα ενδιαφερόμενων, ώστε να προσελκύσουν ενοικιαστές ανώτερης οικονομικής δυνατότητας.
Οι περισσότεροι όμως απλώς σταματούν να εκμεταλλεύονται τα ακίνητά τους και τα κρατούν κλειστά, ώστε να αποφύγουν περαιτέρω “φέσια” και να μην επιβαρύνονται και φορολογικά, χωρίς το ανάλογο αντίκρισμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αφαιρείται προσφορά από το απόθεμα των κατοικιών, επιδεινώνοντας το πρόβλημα των τελευταίων ετών, που έχει μειώσει κατακόρυφα την διαθεσιμότητα ακινήτων κι έτσι συνεχίζονται οι αυξήσεις των ενοικίων. Με τη σειρά τους, οι υψηλές αυτές τιμές δημιουργούν εύκολα πρόβλημα στην αποπληρωμή, ακόμα και στους ανθρώπους που θέλουν να είναι συνεπείς, δηλαδή δεν ανήκουν στην κατηγορία των στρατηγικών κακοπληρωτών, που έχουν εξαρχής σκοπό να μείνουν σε ένα ακίνητο για μερικούς μήνες, χωρίς να πληρώσουν κάτι άλλο, πέραν της προκαταβολής.
Όπως εξηγεί στο Capital.gr ο κ. Ηλίας Παπαγεωργιάδης, διευθύνων σύμβουλος της MORE Group και αναλυτής της αγοράς ακινήτων μέσω του ιστότοπου, “η φορολογία ενοικίων είναι πολύ μετά την πρώτη κλίμακα (15% για ενοίκια έως 12.000 ευρώ και 35% για ενοίκια από 12.0001 έως 35.000 ευρώ”, τη στιγμή που ο ιδιοκτήτης ενός ακινήτου δεν προστατεύεται νομικά κι αν μπλέξει με κακοπροαίρετο ενοικιαστή, τότε θα χάσει πολύ χρόνο μέχρι να τον βγάλει, ενώ μπορεί να βρεθεί και με κατεστραμμένο σπίτι, χωρίς κανείς να τον αποζημιώσει. Όχι τυχαία, εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα αξιοποιούνται ως καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, ή απλά μένουν κλειστά. Όσοι δεν χρειάζονται το πρόσθετο εισόδημα για να επιβιώσουν, προτιμούν να κρατούν κλειστά τα σπίτια τους, παρά να μπλέξουν με κακούς ενοικιαστές και να βρεθούν να πληρώσουν χιλιάδες, ή ακόμα και δεκάδες χιλιάδες ευρώ για να επισκευάσουν το ακίνητό τους”.
Κάπως έτσι, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες ζητούν από την Πολιτεία μεγαλύτερη προστασία απέναντι σε τέτοια φαινόμενα. “Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η Πολιτεία δεν προστατεύει τον ιδιοκτήτη, όπως γίνεται στο εξωτερικό. Μετά φταίνε τα Airbnb, που δεν νοικιάζονται τα σπίτια με μακροχρόνιες συμβάσεις”, αναφέρει η κα. Μ.Χ. Ένας από τους τρόπους που θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο, αφορά στην προσκόμιση περισσότερων δικαιολογητικών από την πλευρά των ενδιαφερόμενων ενοικιαστών, μέσω των οποίων θα πιστοποιείται τόσο η φερεγγυότητά τους, όσο και ο “πρότερος έντιμος βίος”. Αυτό γίνεται θεσμικά σε πολλές χώρες του εξωτερικού, όπου δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε να νοικιάσει ακίνητο, χωρίς να υπάρχουν κάποια έγγραφα, όπως π.χ. απόδειξη μισθοδοσίας τριών τελευταίων μηνών, συστατική επιστολή από εργοδότη, ακόμα και πιστοληπτική ικανότητα. Υπολογίζεται δηλαδή το ανώτατο ποσό ενοικίου που μπορεί να δώσει ο καθένας κι αν το ζητούμενο ενοίκιο του εκάστοτε ακινήτου είναι υψηλότερο, τότε αυτομάτως “κόβεται” ο ενδιαφερόμενος ενοικιαστής.
Επίσης, σε κάποιες χώρες, την όλη διαδικασία της εκμίσθωσης ακινήτου κι ελέγχου των ενοικιαστών διεκπεραιώνουν εξειδικευμένα γραφεία, σε συνεργασία (ή και μη) με τους μεσίτες. Στην Ελλάδα, δεν συμβαίνει τίποτα από τα παραπάνω, πέραν των όσων ζητήσει ο εκάστοτε ιδιώτης ιδιοκτήτης κι αυτό εφόσον μπορέσει να τα εξασφαλίσει, καθώς οι περισσότεροι ενοικιαστές εμφανίζονται αρνητικοί στην προσκόμιση προσωπικών εγγράφων/δικαιολογητικών, επικαλούμενοι το νόμο περί προσωπικών δεδομένων. Αναμφίβολα πάντως, το ζήτημα χρήζει αντιμετώπισης, καθώς πέραν της απαραίτητης διασφάλισης των δικαιωμάτων των ενοικιαστών απέναντι σε αυθαίρετους και ανάλγητους ιδιοκτήτες, θα πρέπει να προστατεύονται και οι ιδιοκτήτες, ειδικά απέναντι σε φαινόμενα καταστροφής περιουσίας και απλήρωτων ενοικίων και λογαριασμών. Πολλοί επαγγελματίες της κτηματαγοράς, τονίζουν ότι μόνο μέσω της εξισορρόπησης αυτής, θα μπορέσουν να “πέσουν” περισσότερα κλειστά ακίνητα στην αγορά ακινήτων.