Του Κώστα Ράπτη
Από την προαναγγελία μιας νέας συνάντησης κορυφής Πούτιν – Τραμπ στην επ’ αόριστον αναβολή της – και από την προσδοκία μιας ουσιαστικής εκτόνωσης της ουκρανικής κρίσης στην εξαγγελία πρόσθετων κυρώσεων και στην εκτόξευση απειλών για συντριπτικά αντίποινα. Και όλα αυτά μέσα σε μόλις μία εβδομάδα. Το εκκρεμές του πολέμου και της ειρήνης, σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Ρωσίας και Δύσης, ταλαντεύεται σαν τρελό.
“Οι ΗΠΑ είναι ο εχθρός μας, και ο φλύαρος ειρηνοποιός τους έχει αρχίσει τώρα πλήρως να πηγαίνει γυρεύοντας με τη Ρωσία”, έγραψε ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας και νυν αντιπρόεδρος του ισχυρού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, στην εφαρμογή Telegram, αναφερόμενος στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Και πρόσθεσε: “Οι αποφάσεις που ελήφθησαν είναι μια πράξη πολέμου εναντίον της Ρωσίας. Και τώρα ο Τραμπ έχει ευθυγραμμιστεί πλήρως με την παλαβή Ευρώπη”.
Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ επέβαλαν αυτή την εβδομάδα κυρώσεις στις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες της Ρωσίας, τη Lukoil και τη Rosneft, ενώ οι χώρες της Ε.Ε. ενέκριναν 19η δέσμη κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας για τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας, στην οποία περιλαμβάνεται απαγόρευση στις εισαγωγές ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Ωστόσο ο Ντόναλντ Τραμπ δεν εγκαταλείπει την αμφισημία. Μιλώντας για “τεράστιες” κυρώσεις, ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε την ελπίδα, υποδεχόμενος την Τετάρτη τον Γενικό Γραμματέα του NATO, Μαρκ Ρούτε, στο Οβάλ Γραφείο, ότι αυτές “δεν θα διαρκέσουν πάρα πολύ” και πως ο πόλεμος “θα τερματιστεί”.
Ομοίως, ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μάρκο Ρούμπιο, διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξακολουθεί να επιθυμεί να γίνουν συνομιλίες με αυτή της Ρωσίας, παρά την ακύρωση της σχεδιαζόμενης συνάντησης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν στη Βουδαπέστη και την επιβολή νέων κυρώσεων. “Ενδιαφερόμαστε πάντα για διάλογο, εάν υπάρχει πιθανότητα να καταλήξουμε στην ειρήνη” στην Ουκρανία, πρόσθεσε.
Στο επίκεντρο οι Tomahawk
Ήταν όμως η δική του τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ στις αρχές της εβδομάδας που έπεισε την αμερικανική πλευρά ότι η Μόσχα παραμένει αμετακίνητη στις βασικές της επιδιώξεις και ότι ήταν υπερβολική η αισιοδοξία που προέκυψε από την τηλεφωνική επικοινωνία που φρόντισε να έχει ο Πούτιν με τον Τραμπ την παραμονή της προγραμματισμένης συνάντησης του τελευταίου με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι της Ουκρανίας.
Στην πραγματικότητα επρόκειτο για προληπτική κίνηση του ενοίκου του Κρεμλίνου, ώστε να μην προκύψει από τη συνάντηση Τραμπ – Ζελένσκι εξαγγελία μεταφοράς αμερικανικών συστημάτων Tomahawk μεγάλου βεληνεκούς στην ουκρανική πλευρά, γεγονός το οποίο θα δημιουργούσε έναν αυτοματισμό κλιμάκωσης της κρίσης.
Επανερχόμενος την εβδομάδα αυτή στο επίμαχο ζήτημα, ο Πούτιν δήλωσε ότι η απάντηση της Μόσχας θα είναι “συντριπτική” σε ενδεχόμενη επίθεση με Tomahawk ή άλλους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς εντός της ρωσικής επικράτειας.
Η Ρωσία δεν θα υποκύψει ποτέ σε πιέσεις από το εξωτερικό, πρόσθεσε ο Πούτιν, υποστηρίζοντας ότι ο αντίκτυπος των νέων αμερικανικών κυρώσεων στη ρωσική οικονομία δεν θα είναι σημαντικός. Αντιθέτως, επεσήμανε, η αναταραχή στις διεθνείς αγορές ενέργειας αναμένεται να οδηγήσει σε αυξήσεις τιμών που θα είναι δυσάρεστες για αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ.
“Ο διάλογος είναι πάντα προτιμότερος από την αντιπαράθεση, τις διαμάχες, πολλώ δε μάλλον από τον πόλεμο”, κατέληξε ο ισχυρός άνδρας της Ρωσίας, ανταποδίδοντας τρόπον τινά την αμερικανική χειρονομία να αφεθεί ανοικτή η πόρτα της διαπραγμάτευσης στο μέλλον.
Αλλά εκτός από τα λόγια μιλούν τα έργα. Ο Ρώσος πρόεδρος επέβλεψε την Πέμπτη προγραμματισμένη άσκηση των πυρηνικών δυνάμεων της Ρωσίας σε ξηρά, θάλασσα και αέρα. Η άσκηση ετοιμότητας περιελάμβανε την εκτόξευση ενός διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου εδάφους “Yars” από κοσμοδρόμιο, την εκτόξευση ενός βαλλιστικού πυραύλου “Sineva” από πυρηνικό υποβρύχιο στη Θάλασσα του Μπάρεντς και την εκτόξευση πυραύλων κρουζ με πυρηνική ισχύ από στρατηγικά βομβαρδιστικά.
Το ΝΑΤΟ ξεκίνησε τις δικές του ετήσιες πυρηνικές ασκήσεις νωρίτερα αυτόν τον μήνα, με μαχητικά αεροσκάφη F-35A και βομβαρδιστικά B-52 μεταξύ περίπου 60 αεροσκαφών από 13 χώρες που συμμετέχουν στην άσκηση Steadfast Noon, η οποία διοργανώνεται από το Βέλγιο και την Ολλανδία.
Το “αδύνατο τρίγωνο” της επίλυσης της σύγκρουσης
Ενδιαμέσως η κυβέρνηση Τραμπ μπόρεσε και γεφύρωσε τις αποστάσεις της από τους ατλαντικούς συμμάχους, προβάλλοντας την ιδέα (την οποία μάλιστα στήριξαν με κοινή δήλωση οκτώ Ευρωπαίοι ηγέτες) για τερματισμό της σύγκρουσης στην τωρινή γραμμή αντιπαράταξης.
Αλλά, όπως σημειώναμε στο capital.gr, πρόκειται ακριβώς για συνταγή μη αποδοχής μιας συμφωνίας από τη Ρωσία.
Εκ πρώτης όψεως, το εδαφικό φαντάζει ως το κυρίαρχο ζήτημα, καθώς το Κρεμλίνο επιδιώκει αναγνώριση της κυριαρχίας του στις τέσσερις ουκρανικές επαρχίες που έχει προσαρτήσει μετά την Κριμαία – και μάλιστα στα διοικητικά τους σύνορα, στα οποία δεν έχει φθάσει ο ρωσικός στρατός.
Όμως η πραγματικά κρίσιμη παράμετρος είναι άλλη: το αν η όποια διευθέτηση προκύψει θα έχει προγραμματικά οριστικό χαρακτήρα ή θα νοείται ως μια (βραχεία ή μακρά) “ανακωχή”. Από τη ρωσική οπτική γωνία, το να παρασχεθεί χρόνος στην ουκρανική πλευρά να ανασυνταχθεί αποτελεί παγίδα, εάν δεν έχουν εκπληρωθεί οι στόχοι της “αποναζιστικοποίησης” και της “αποστρατιωτικοποίησης” που έθεσε ο Πούτιν κηρύσσοντας την “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”. Ο πρώτος (και ασαφέστερος) στόχος παραπέμπει σε κάποιου είδους “αλλαγή καθεστώτος” στο Κίεβο ή έστω στην κατοχύρωση των γλωσσικών, θρησκευτικών κτλ. δικαιωμάτων των ρωσόφωνων – συμπεριλαμβανομένου, και εδώ εντάσσεται το εδαφικό, του δικαιώματος των κατοίκων των πέντε επαρχιών στην “αυτοδιάθεση”.
Ο δεύτερος στόχος, σαφέστερα γεωπολιτικός, βρίσκεται στην καρδιά της αντιπαράθεσης και αφορά την αποτροπή της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ή της φιλοξενίας δυτικών στρατευμάτων στο έδαφός της.
Υπενθυμίζεται ότι το “τελεσίγραφο” (και μάλιστα διπλό, προς ΗΠΑ και ΝΑΤΟ) το οποίο προετοίμασε την εισβολή στην Ουκρανία, δεν απευθυνόταν στο Κίεβο και δεν εκπονήθηκε τον Φεβρουάριο του 2022, παρά δύο μήνες νωρίτερα – και αφορά την όλη επέκταση της Ατλαντικής Συμμαχίας από το 1997 και εξής μέχρι τα ρωσικά σύνορα.
Αλλά η εξέλιξη του πολέμου (πρωτίστως στο οικονομικό και δευτερευόντως στο στρατιωτικό επίπεδο) έχει δημιουργήσει ένα “αδύνατο τρίγωνο”: η Δύση δεν μπορεί να συγκατατεθεί στην αναγνώριση των ρωσικών αξιώσεων, διότι θα καταρρακώσει το κύρος της, δεν μπορεί να ελπίζει βάσιμα σε νίκη της Ουκρανίας και δεν μπορεί να κλιμακώσει πέρα από ένα ορισμένο επίπεδο την άμεση εμπλοκή της, χωρίς να διακινδυνεύσει πυρηνικό πόλεμο.
Ο Τραμπ βεβαίως επιθυμεί να αποδράσει από την ουκρανική περιπέτεια, διότι δεν είναι φίλος των χαμένων υποθέσεων και λογαριάζει τη Ρωσία ως μελλοντικό μοχλό στην αντιπαράθεσή του με την Κίνα. Όμως το “αδύνατο τρίγωνο” τον καταδιώκει – και εξηγεί γιατί, παρά την καταρχήν θετική προαίρεση, οι αντιπροσωπείες ΗΠΑ και Ρωσίας συνεχίζουν να μιλούν διαφορετική γλώσσα.
