Του Γιώργου Λαμπίρη
Πληθωρισμός με ειδικά χαρακτηριστικά, καθότι το τελευταίο διάστημα ο πληθωρισμός των τροφίμων βαίνει μειούμενος, καταγράφεται στην Ελλάδα. Από την άλλη, ο συνολικός πληθωρισμός της χώρας ενισχύεται από την ανοδική τάση της ενέργειας, η οποία επηρεάζει σημαντικά τον δείκτη.
Τα πρόσφατα στοιχεία του Ινστιτούτου Έρευνας Καταναλωτικών Αγαθών, που καταγράφουν τα δεδομένα που σχετίζονται με τα σούπερ-μάρκετ, μαρτυρούν ότι η καθαρή μείωση του δείκτη εξέλιξης τιμών αλυσίδων σούπερ-μάρκετ τον Ιούλιο 2024 δείχνει ότι ο πληθωρισμός στις αλυσίδες σούπερ-μάρκετ είναι αρνητικός της τάξης του -1,56% (έναντι -1,92% τον Ιούνιο, -1,25% τον Μάιο, +1,10% τον Απρίλιο, +0,28% τον Μάρτιο, +2,70% τον Φεβρουάριο και +3,00% τον Ιανουάριο 2024). Κατά τον ΙΕΛΚΑ, η μεταβολή του Ιουνίου οφείλεται κυρίως στη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση των τιμών και εν μέρει στην επίδραση της εποχικότητας λόγω καλοκαιριού.
Σε ποια τρόφιμα μειώνονται οι τιμές
Με βάση την αποτύπωση του ΙΕΛΚΑ, η μεγαλύτερη πτώση τιμών παρουσιάζεται στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά με -7,34%, σε απορρυπαντικά και είδη καθαρισμού με -6,77%, σε χαρτικά, καλλυντικά και είδη προσωπικής υγιεινής με -6,32%, σε τροφές και είδη για κατοικίδια με -5,19% και σε βρεφικές και παιδικές τροφές με -3,72%. Όπως εξηγεί ο ΙΕΛΚΑ, τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά έχουν ευνοηθεί από τις συγκριτικά καλύτερες καιρικές συνθήκες σε σχέση με το 2023. Στα υπόλοιπα είδη, οι μειώσεις που καταγράφονται είναι αποτέλεσμα τόσο της ομαλοποίησης της αγοράς μετά την πανδημία όσο και της μείωσης στις τιμές παραγωγού σε ορισμένα προϊόντα.
Σε ποια τρόφιμα αυξάνονται οι τιμές
Στον αντίποδα, οι μεγαλύτερες αυξήσεις εμφανίζονται στα φρέσκα ψάρια και θαλασσινά με 5,90%, σε ορεκτικά, αλίπαστα και άλλα σερβιριζόμενα είδη με 5,11%, σε τρόφιμα παντοπωλείου με 3,65%, σε οινοπνευματώδη ποτά με ποσοστό 3,21% και σε μπισκότα, σοκολάτες, ζαχαρώδη με 3,01%. Όπως επισημαίνει ο ΙΕΛΚΑ, τα παραπάνω προϊόντα επηρεάζονται από την εποχική ζήτηση λόγω καλοκαιριού (π.χ. ψάρια, αναψυκτικά, αλκοολούχα) και τις διεθνείς τιμές πρώτων υλών, τις τιμές της ζάχαρης και του κακάου και από άλλα κόστη παραγωγής.
Τα πρόσφατα στοιχεία της NielsenIQ για το εξάμηνο του 2024 δείχνουν ότι μόνο στην υπερκατηγορία των τυποποιημένων τροφίμων –εξαιρούνται τα επί ζυγίω, μη συσκευασμένα– υπάρχει ανάπτυξη της μέσης τιμής τους κατά 1,2%, ενώ στις υπερκατηγορίες των μη τροφίμων παρουσιάζονται αποπληθωριστικές τάσεις σε σχέση με έναν χρόνο πριν, με τα προϊόντα φροντίδας του σπιτιού να έχουν μειώσει τη μέση τιμή τους κατά -4,6%, καθώς και τα προϊόντα προσωπικής υγιεινής και ομορφιάς κατά -3,2%. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι τιμές δεν θα επιστρέψουν σε καμία περίπτωση στα προ πληθωριστικής κρίσης επίπεδα, δεδομένου ότι τα τελευταία δυόμισι χρόνια οι ανατιμήσεις υπερέβησαν κατά πολύ το 20% στο σύνολο των βασικών καταναλωτικών αγαθών, με αποτέλεσμα να διατηρούνται μακριά από τις τιμές του 2021, οπότε και ξεκίνησε η ανοδική τους πορεία.
Σε ό,τι αφορά τα προκαταρκτικά στοιχεία της Eurostat, έδειξαν ότι ο πληθωρισμός της χώρας άγγιξε τον Ιούλιο το 3%, έναντι 2,5% που ήταν τον Ιούνιο. Από τις κύριες συνιστώσες του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ είναι η ενέργεια, η οποία κατέγραψε ανοδική τάση 1,3%, από 0,2% τον Ιούνιο.
Ο δείκτης τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) στην Ευρωζώνη έτρεξε με ρυθμό 2,6% ετησίως τον Ιούλιο, ελαφρώς υψηλότερα από το 2,5% του περασμένου μήνα, την ώρα όμως που η μέση εκτίμηση των αναλυτών προέβλεπε μικρή μείωση στο 2,4%.
Οι καταναλωτές βλέπουν κερδοσκοπία πίσω από τις ανατιμήσεις
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η έρευνα του ΙΕΛΚΑ σε καταναλωτές, η οποία παρουσιάστηκε στη γενική συνέλευση του Ινστιτούτου προς τις αλυσίδες σούπερ- μάρκετ-μέλη του στις αρχές Ιουλίου. Με βάση αυτήν, το 95% των ερωτηθέντων προτάσσει την κερδοσκοπία ως τη βασική αιτία για την οποία προκαλούνται οι ανατιμήσεις σε τρόφιμα. Ένας ακόμα λόγος, σύμφωνα με τους καταναλωτές, ο οποίος φέρνει κερδοσκοπία στα τρόφιμα είναι η φορολογία, όπως τοποθετήθηκε σχετικά το 76% των ερωτηθέντων, ενώ το 75% θεωρεί ότι φέρει ευθύνη το αυξημένο κόστος ενέργειας. Το 60% αποδίδει την αύξηση τιμών στα τρόφιμα στα κόστη λιανικής διάθεσης των προϊόντων, το 59% στα κόστη της βιομηχανικής παραγωγής, το 57% στον πόλεμο της Ουκρανίας και το 42% στον φυσιολογικό πληθωρισμό.
ΒΟΧ Ποιοι κερδίζουν περισσότερα απ’ όσα πρέπει
Ως κύριους υπεύθυνους για την αύξηση των τιμών, εκτιμώντας ότι κερδίζουν περισσότερα από όσα θα έπρεπε, οι καταναλωτές θεωρούν τις πολυεθνικές εταιρείες παραγωγής τροφίμων (97%), το 94% τα σούπερ-μάρκετ, το 93% τους χονδρεμπόρους φρέσκων προϊόντων, το 86% τις ελληνικές εταιρείες παραγωγής τροφίμων, το 83% την εστίαση, το 80% τα υπόλοιπα καταστήματα πώλησης τροφίμων και το 43% τους παραγωγούς φρέσκων προϊόντων.
Η κυριότερη ανησυχία για τους καταναλωτές τον Ιούνιο του 2024 ήταν η επιβάρυνση του κόστους στα τρόφιμα (53%) και αμέσως μετά το κόστος ενέργειας-θέρμανσης (29%), ενώ το 8% απάντησε ότι ο σημαντικότερος επιβαρυντικός παράγοντας για το εισόδημά του είναι το κόστος μεταφορών. Επίσης, το 17% ανησυχεί για την κλιματική αλλαγή και το 14% για τις διεθνείς εξελίξεις.
Μεταξύ μιας σειράς απαντήσεων που αφορούν το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους οι καταναλωτές, το 70% απαντά ότι είναι ο πληθωρισμός και η αύξηση των τιμών, το 31% η έλλειψη δικαιοσύνης και ασφάλειας, το 27% η κατάσταση του κράτους και των υποδομών και το 24% η αύξηση του κόστους ενέργειας.
* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Κεφάλαιο”.