Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Για τον θεσμό της Οικονομικής Ολυμπιάδας, το όραμα και τους στόχους, αλλά και για τη σημασία της οικονομικής παιδείας για τους νέους, την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα και το τι πρέπει να αλλάξει, μίλησαν στο Capital.gr μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής του διαγωνισμού, που φιλοδοξεί να συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων και των γνώσεων των μαθητών στο πεδίο των Οικονομικών.
Η Οικονομική Ολυμπιάδα είναι ένας διεθνής διαγωνισμός οικονομικών γνώσεων που διεξάγεται σε 24 χώρες. Στην Ελλάδα, ο διαγωνισμός διοργανώνεται από το 2020 από το ΚΕΦΙΜ – Μάρκος Δραγούμης σε συνεργασία με το τσέχικο Ινστιτούτο Οικονομικής Εκπαίδευσης (INEV), διοργανωτή φορέα της Διεθνούς Οικονομικής Ολυμπιάδας, και απευθύνεται σε μαθητές όλων των τάξεων του Λυκείου, είτε ακολουθούν το πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας είτε το πρόγραμμα International Baccalaureate (IB). Διεξάγεται σε τρεις γύρους: τον σχολικό, που γίνεται ηλεκτρονικά από το εργαστήριο πληροφορικής του κάθε σχολείου, τον περιφερειακό, ο οποίος είναι γραπτός δια ζώσης, και τον τελικό, ο οποίος ξεκινάει γραπτά και ολοκληρώνεται με προφορική εξέταση των μαθητών με τις καλύτερες 10 επιδόσεις. Τέλος, οι 5 πρώτοι σε κατάταξη μαθητές αποκτούν τη δυνατότητα να διαγωνιστούν στη Διεθνή Οικονομική Ολυμπιάδα, εκπροσωπώντας τη χώρα μας.
Αξίζει να σημειωθεί πως στη χώρα μας η Οικονομική Ολυμπιάδα προσελκύει κάθε χρόνο το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων μαθητών. Τον πρώτο χρόνο έλαβαν μέρος περίπου 1.200 μαθητές, ενώ φέτος ο αριθμός τους έφτασε τους 3.700.
Η σημασία του οικονομικού εγγραμματισμού
Όπως εξηγεί στο Capital.gr η Σοφία Τακάογλου, Διδάκτωρ Διδακτικής των Οικονομικών, Οικονομολόγος Εκπαιδευτικός, πρόεδρος της Ένωσης Οικονομολόγων Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, οι θεματικές της Οικονομικής Ολυμπιάδας εξετάζουν ένα ευρύ φάσμα εννοιών και φαινομένων. Ενδεικτικά, δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές να αναζητήσουν γνώσεις Οικονομικής Ιστορίας, Μικροοικονομικής, Μακροοικονομικής, Διεθνών Οικονομικών, επικαιρότητας καθώς και Οικονομικής πολιτικής. “Δεδομένου ότι βάσει των προγραμμάτων Σπουδών του υπουργείου Παιδείας που τρέχουν αυτή τη στιγμή στο Λύκειο, οι μαθητές δεν διδάσκονται συστηματικά οικονομικές έννοιες, η προσφορά της Ολυμπιάδας αλλά και κάθε άλλου διαγωνισμού ή προγράμματος είναι θεμελιώδης”, επισημαίνει η κυρία Τακάογλου.
Η κυρία Τακάογλου σημειώνει ότι σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα ο οικονομικός εγγραμματισμός (economic literacy) μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να κατανοήσουν το οικονομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται και αυτό επιδρά στη λήψη αποφάσεων σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Τα υψηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού συμβάλλουν στη λήψη ορθών οικονομικών αποφάσεων σχετικά με τη διαχείριση του προσωπικού τους εισοδήματος.
Από την πλευρά του ο κ. Γεώργιος Πάνος, Καθηγητής Χρηματοοικονομικής Διοίκησης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και επίτιμος Καθηγητής Χρηματοοικονομικής Adam Smith Business School, Accounting and Finance Group στο Πανεπιστήμιο Γλασκώβης, αναφέρει πως η Οικονομική Ολυμπιάδα αποτελεί μία ξεχωριστή ευκαιρία για τους μαθητές Λυκείου να προετοιμαστούν και να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους περί τα οικονομικά. “Σαν περιβάλλον και διαδικασία παρέχει συμπληρωματικές δεξιότητες που χρειάζεται πολύ το εκπαιδευτικό μας σύστημα, όπως τη δυνατότητα εξάσκησης κριτικής σκέψης, συστημικής σκέψης, διαπολιτισμικότητας, μεταξύ άλλων. Η απόκτηση και η εξάσκηση αυτών των συμπληρωματικών δεξιοτήτων αποτελεί μεγάλη εμπειρία και όφελος για τους μαθητές που συμμετέχουν. Γνωρίζουμε από τη βιβλιογραφία ότι αυτές οι σύγχρονες δεξιότητες δίνουν το συγκριτικό πλεονέκτημα στην εκπαίδευση, την καριέρα και τη ζωή γενικότερα. Γνωρίζουμε επίσης από τις εκθέσεις του ΟΟΣΑ ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα υστερεί στην παροχή συναφών δεξιοτήτων. Συνεπώς η Οικονομική Ολυμπιάδα αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο για την προώθηση της οικονομικής παιδείας στους νέους”, λέει ο κ. Πάνος.
Η έλλειψη εκπαίδευσης και το χάσμα γνώσεων
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει η κυρία Τακάογλου, ενώ η οικονομική παιδεία οδηγεί σε οικονομική ανθεκτικότητα και ευημερία, δυστυχώς δεν καλλιεργείται συστηματικά από το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα και αυτό αποτυπώνεται σε έρευνες που καταγράφουν τους Έλληνες εφήβους ως οικονομικά και χρηματοοικονομικά αναλφάβητους.
“Την αποτυχία του επίσημου συστήματος εκπαίδευσης να παρέχει οικονομικές γνώσεις στους μαθητές, σε αντιδιαστολή με το σύστημα του ΙΒ τη διαπίστωσα την πρώτη φορά που συμμετείχα στην επιτροπή προφορικής εξέτασης της ΟΟ. Μέχρι τότε πίστευα ότι όλοι οι μαθητές δεν διδάσκονται οικονομικά οπότε διαγωνίζονται σε ισότιμη βάση άγνοιας. Με μεγάλη μου έκπληξη διαπίστωσα ότι όλοι οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων που ακολουθούσαν το σύστημα ΙΒ είχαν εξειδικευμένες οικονομικές γνώσεις και μπορούσαν να αναλύσουν όποιο θέμα τους ζητούνταν επειδή ενέπιπτε στην ύλη των εξετάσεών τους. Ενώ οι μαθητές που ακολουθούσαν το πρόγραμμα του υπουργείου δεν είχαν διδαχθεί κανένα σχεδόν από τα εξεταζόμενα θέματα. Τα στοιχεία ήταν αδιάσειστα, το χάσμα γνώσεων ήταν πραγματικά χαοτικό”. Σύμφωνα με την ίδια, “οι οικονομικές έννοιες πρέπει να αναπτυχθούν σπειροειδώς στα προγράμματα Σπουδών από το Γυμνάσιο μέχρι και την τελευταία τάξη του Λυκείου και να διδάσκονται από εκπαιδευτικούς που έχουν την κατάλληλη εξειδίκευση”.
Από την πλευρά του ο κ. Πάνος αναφέρει πως η μέση εκπαίδευση στην Ελλάδα ενέχει ένα μάθημα οικονομικών με περιορισμένες ώρες διδασκαλίας και σχετικά πεπαλαιωμένο διδακτικό υλικό. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός, που εκλείπει παντελώς από το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, μόνο μεγάλα ευεργετικά αποτελέσματα έχει στον πληθυσμό. “Είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητό από τους συναδέλφους στη μέση εκπαίδευση ότι η οικονομική παιδεία και ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός δεν είναι υποκατάστατες γνώσεις, αλλά συμπληρωματικές δεξιότητες. Συνεπώς, τα πανεπιστήμια θα πρέπει να έχουν πρωταρχικό ρόλο στην ενημέρωση του πεπαλαιωμένου εκπαιδευτικού μας υλικού, στη συγγραφή νέου υλικού και στην επιμόρφωση του κλάδου και των συναδέλφων της μέσης εκπαίδευσης δια της οργάνωσης εκπαιδευτικών σεμιναρίων. Η διάδραση μεταξύ της πρωτοβάθμιας, της δευτεροβάθμιας και της ανώτατης εκπαίδευσης δεν είναι αυτονόητη και χρειάζεται κεντρική οργάνωση. Αυτή μπορεί να γίνει στα πλαίσια της εθνικής στρατηγικής για τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση που έχει σχεδιάσει ο ΟΟΣΑ για την Ελλάδα, η οποία όμως ακόμα προχωρά με πολύ αργά και διστακτικά βήματα”, τονίζει ο κ. Πάνος.
Υψηλό το κόστος του οικονομικού αναλφαβητισμού
Η κυρία Τακάογλου επισημαίνει ότι “το πραγματικό κόστος του οικονομικού αναλφαβητισμού είναι ιδιαίτερα υψηλό, δεδομένου ότι οι πολίτες από έλλειψη γνώσεων υιοθετούν ανορθολογικές συμπεριφορές, όπως υπερδανεισμό, υπερκατανάλωση, φοροδιαφυγή, έλλειψη αποταμιευτικής και ασφαλιστικής κουλτούρας”. Σε αυτό το πλαίσιο, η ενδυνάμωση της οικονομικής και χρηματοοικονομικής παιδείας θα συμβάλλει στην οικονομική ευημερία, δεδομένου ότι θα βοηθήσει τους μελλοντικούς πολίτες να ελέγχουν τα προσωπικά οικονομικά τους και θα οξύνει την ικανότητά τους να αντιστέκονται, να ανταπεξέρχονται και να ανακάμπτουν από αρνητικούς οικονομικούς κλυδωνισμούς. Κατά συνέπεια, η πρόταση για ενίσχυση της οικονομικής παιδείας είναι οικονομικά ανταποδοτική”.
Η ίδια χαιρέτισε την εξαγγελία του υπουργού Παιδείας για εισαγωγή οικονομικού μαθήματος στην Α΄ Λυκείου από το έτος 2025-2026, τονίζοντας πως η πολιτεία φαίνεται επιτέλους να αναγνωρίζει αυτή την αναγκαιότητα, ενώ ευχαρίστησε τους διοργανωτές της Ολυμπιάδας, οι οποίοι είναι από τους πλέον ενεργούς αρωγούς στην προσπάθεια ενδυνάμωσης της Οικονομικής Παιδείας.
Η αγάπη για τα Οικονομικά
Εξάλλου, ο φετινός νικητής της Οικονομικής Ολυμπιάδας, Άγγελος – Ανδρέας Δεμπόνος, επιβεβαιώνει, μιλώντας στο Capital.gr, ότι οι εξετάσεις της Οικονομικής Ολυμπιάδας ξεφεύγουν από τη… “στεγνή” θεωρία, καλώντας τους μαθητές να σκεφτούν λύσεις σε πραγματικά προβλήματα, όπως ο πληθωρισμός ή η ανεργία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Δεμπόνος, μαθητής της Γ’ Λυκείου στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος – Pierce, πέρυσι είχε τερματίσει δεύτερος.
Όπως λέει, εκτός από την καλή προετοιμασία και την… τύχη ως προς τα θέματα που “έπεσαν”, αυτό που τον βοήθησε να κερδίσει ήταν κυρίως η αγάπη του για τα Οικονομικά. Σύμφωνα με τον ίδιο, για να προετοιμαστεί κάποιος για την Οικονομική Ολυμπιάδα, εκτός από το να έχει διαβάσει τη θεωρία, πρέπει να παρακολουθεί τις οικονομικές εξελίξεις ώστε να κατανοεί στην πράξη αυτά που διαβάζει και να μπορεί να τα εφαρμόσει καλύτερα στις ασκήσεις που θα κληθεί να λύσει.
Ο ίδιος καλεί όσους μαθητές αγαπούν τα οικονομικά να συμμετέχουν στην Οικονομική Ολυμπιάδα. “Η Οικονομική Ολυμπιάδα ξεφεύγει από τη θεωρία της Τρίτης Λυκείου και του σχολείου γενικότερα και προσεγγίζει καλύτερα την πραγματική οικονομία. Οι μαθητές μπορούν στη συνέχεια να προχωρήσουν ακόμη παραπέρα και να εφαρμόσουν στον επαγγελματικό τους τομέα αυτά που έχουν διδαχθεί”.
