-|-
Ένα τρίμηνο σημαντικών αποφάσεων ξεκινά από τον Αύγουστο για το οικονομικό επιτελείο, το οποίο θα πρέπει να αποφασίσει για όλα τα μέτρα ελάφρυνσης που θα υλοποιηθούν το προεκλογικό 2026 και το εκλογικό 2027 χωρίς η χώρα να αποκλίνει από τους δημοσιονομικούς της στόχους, σε ένα εντελώς ασταθές διεθνές περιβάλλον.
Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, καθώς οι αποφάσεις θα αφορούν μόνο μόνιμα μέτρα. Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε μεγάλη αβεβαιότητα λόγω των δασμών, τους οποίους τελικά μάλλον θα επιβάλουν οι ΗΠΑ στην Ευρώπη. Τούτο θα επηρεάσει και την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται ήδη σε πορεία οικονομικής επιβράδυνσης για την τελευταία τριετία, με τα περισσότερα προβλήματα να αντιμετωπίζουν οι μεγαλύτερες οικονομίες. Η Γερμανία έπειτα από δύο χρόνια ύφεσης ετοιμάζεται –στην καλύτερη περίπτωση– για μια τρίτη χρονιά στασιμότητας, η Γαλλία κάνει περικοπές 44 δισ. ευρώ, για να αντιμετωπίσει έλλειμμα της τάξης του 5,8% του ΑΕΠ, και η Ιταλία, η οποία έχει έλλειμμα μεγαλύτερο από 3% του ΑΕΠ, βλέπει το χρέος της να αυξάνεται αργά αλλά σταθερά.
Παράλληλα, εκτός από τους δασμούς, οι ΗΠΑ έχουν εμπλέξει την Ε.Ε. και σε έναν πυρετό αμυντικών εξοπλισμών, μέσω του ΝΑΤΟ, με την απόφαση για αύξηση των ελάχιστων αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ. Παρά την ένταση των προσπαθειών για ενιαία ευρωπαϊκή βιομηχανία, η κυβέρνηση της Ουάσινγκτον περιμένει να εισπράξει τη “μερίδα του λέοντος” από τους νέους εξοπλισμούς. Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση της πολεμικής ετοιμότητας της Ε.Ε. δεν θα βοηθήσει την ήδη δύσκολη δημοσιονομική της κατάσταση. Πίεση θα δεχθεί και η Ελλάδα, παρότι ήταν από τις λίγες χώρες του ΝΑΤΟ οι οποίες εκπλήρωναν στο ακέραιο της υποχρεώσεις τους απέναντί του.
Ταυτόχρονα, η Μέση Ανατολή συνεχίζει να γεννά ανησυχία, αφού, μετά τον πόλεμο του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς, ήρθε ο πόλεμος με το Ιράν και τώρα με τη Συρία. Στο μεταξύ, ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος κατά δήλωση του προέδρου Τράμπ θα τελείωνε πριν ο ίδιος αναλάβει τα καθήκοντά του, συνεχίζεται, πιέζοντας περισσότερο την Ε.Ε. παρά τις ΗΠΑ.
Οι άμεσες αποφάσεις
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η Αθήνα θα πρέπει, σε πρώτη φάση, να οριστικοποιήσει ποια θα είναι τα μέτρα, με συνολικό προϋπολογισμό 1,5 δισ. ευρώ, τα οποία θα εξαγγελθούν στη ΔΕΘ. Το ποσό αυτό αναφέρουν αρμόδια κυβερνητικά στελέχη, αφού αυτός είναι ο βεβαιωμένος και πιστοποιημένος δημοσιονομικός χώρος, τουλάχιστον προς το παρόν.
Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να εξαγγελθούν αρχικά για το προεκλογικό 2026 οι αλλαγές στη φορολογική κλίμακα και η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, ώστε να υπάρχει μια έμμεση αύξηση του εισοδήματος για όλους, αλλά μεγαλύτερες ελαφρύνσεις για τη λεγόμενη “μεσαία τάξη”. Η τάξη αυτή φαίνεται ότι προσδιορίζεται άτυπα στο εισόδημα από τα 20.000 μέχρι και τα 50.000-55.000 ευρώ.
Ωστόσο, σε καθαρά πολιτικούς όρους, το σκάνδαλο με τις παράνομες επιδοτήσεις του OΠEKEΠE, σε συνδυασμό με το θέμα των Τεμπών και εσχάτως της όξυνσης του μεταναστευτικού από την πλευρά της Λιβύης, έχουν βαρύνει το κλίμα για την κυβέρνηση. Κάτι τέτοιο σίγουρα δεν μπορεί να αλλάξει μόνο μέσω ελαφρύνσεων. Ωστόσο δεν θα πρέπει να θεωρηθεί μεγάλη έκπληξη να δούμε τελικά στη ΔΕΘ έχει πακέτο μέτρων με προϋπολογισμό που θα ξεπερνά το 1,5 δισ. ευρώ.
Το επόμενο πακέτο μέτρων
Τον σχεδιασμό για ελαφρύνσεις σε δόσεις άφησε να εννοηθεί με δηλώσεις του και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, κ. Κωστής Χατζηδάκης, σημειώνοντας ότι θα υπάρξουν μέτρα ελάφρυνσης της μεσαίας τάξης, κάποια από τα οποία θα ανακοινωθούν στη φετινή ΔΕΘ και κάποια άλλα μόλις οριστικοποιηθεί ο δημοσιονομικός χώρος.
Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει και επόμενο πακέτο μέτρων, το οποίο θα ανακοινωθεί μετά τη ΔΕΘ, ίσως με την κατάθεση του προσχεδίου του Προϋπολογισμού του 2026 στη Βουλή τον Οκτώβριο. Το πόσα και ποια μέτρα να ανακοινωθούν την “επομένη” της ΔΕΘ θα εξαρτηθεί από την υπεραπόδοση της οικονομίας το 2025. Το επόμενο διάστημα το ΥΠΕΘΟ θα είναι σε θέση να κάνει μια εκτίμηση για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2025, το οποίο αναμένεται να ξεπεράσει τον στόχο του 3,2% του ΑΕΠ και να είναι για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά πάνω από το 4% του ΑΕΠ.
Επίσης, θα υπάρχει πιο καθαρή εικόνα για τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή. Δηλαδή το πόσα παραπάνω έσοδα θα έχει φέτος το κράτος από τα 2 δισ. που συγκεντρώθηκαν το 2024. Το σημείο αυτό ενδιαφέρει ιδιαίτερα, καθώς τα χρήματα αυτά μπορούν να διατεθούν άμεσα για νέες ελαφρύνσεις Η αρχική εκτίμηση ήταν ότι τα επιπλέον έσοδα από φοροδιαφυγή θα ξεπεράσουν το 1 δισ. ευρώ.
Στην ατζέντα του οικονομικού επιτελείου υπάρχουν η μείωση των επιβαρύνσεων στις επιχειρήσεις με την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος για τα νομικά πρόσωπα, η μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης και οι διορθώσεις του τεκμαρτού εισοδήματος των μη μισθωτών. Εκτιμάται επίσης ότι σε αυτή την δεύτερη φάση θα δούμε κίνητρα και αντικίνητρα για διάθεση στην αγορά ακινήτων προς ενοικίαση.
Μια σκέψη είναι αν θα πρέπει της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,5% το 2027 να προηγηθεί μια ανάλογη μείωση το 2026 ή αν θα πρέπει να δοθούν ειδικά κίνητρα στις επιχειρήσεις για να προσλαμβάνουν νέους και γυναίκες.
Ενδεχομένως να ανακοινωθούν και κάποιες εισοδηματικές ενισχύσεις για τα ειδικά μισθολόγια (κυρίως στρατό και αστυνομία), αλλά και οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά.
Το πλεόνασμα του 2025
Ένα τρίτο πακέτο μέτρων είναι πιθανό να ανακοινωθεί στις αρχές του επόμενου έτους. Συγκεκριμένα, με την ανακοίνωση του πρωτογενούς πλεονάσματος για την Ελλάδα τον επόμενο Απρίλιο είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκύψει και νέος δημοσιονομικός χώρος.
Αν το πλεόνασμα ξεπεράσει το 4% του ΑΕΠ, όπως έγινε φέτος, η κυβέρνηση θα πρέπει να χρησιμοποιήσει κάποια νέα ελάφρυνση από την ατζέντα μέτρων που έχει δημιουργήσει. Φέτος, με το υπερπλεόνασμα του 4,8% του 2024, ενεργοποιήθηκαν μέτρα ύψους 1,1 δισ., μέσω του επιδόματος των 250 ευρώ στους χαμηλοσυνταξιούχους και της επιστροφής του ενός ενοικίου σε 950.000 νοικοκυριά.
