Του Κώστα Κατίκου
Τέλος στα φαινόμενα καταστρατήγησης της νομοθεσίας ως προς τη λήψη παροχών και επιδομάτων με “βιτρίνα” τη χρήση του ΑΜΚΑ από πρόσωπα – κυρίως αλλοδαπούς– που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις έρχεται να βάλει η νέα απόφαση της κυβέρνησης με την οποία οι προϋποθέσεις έκδοσης αλλά και χρήσης του ΑΜΚΑ γίνονται πιο αυστηρές.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις οι παροχές που κατευθύνονταν στο παρελθόν σε αλλοδαπούς που έβγαζαν ΑΜΚΑ στην Ελλάδα αλλά διέμεναν σε άλλη χώρα, ήταν ως και 200 εκατ. ευρώ ετησίως. Το κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα κατέβαλε επιδόματα (όπως έκτακτες ενισχύσεις) ή και παροχές υγείας σε είδος και σε χρήμα, σε πρόσωπα που δεν διέμεναν στη χώρα, αλλά χρησιμοποιούσαν τα παράθυρα της νομοθεσίας μέσω της έκδοσης ΑΜΚΑ για να τις λαμβάνουν χωρίς να είναι δικαιούχοι.
Με την νέα απόφαση που εκδόθηκε κατ΄εφαρμογή διάταξης του ασφαλιστικού νόμου 5078/2023, ορίζονται με σαφήνεια οι δικαιούχοι, διαχωρίζεται το στάδιο της αρχικής έκδοσης του ΑΜΚΑ από το στάδιο ενεργοποίησης και εξορθολογίζεται η αντιμετώπιση φαινομένων καταστρατήγησης, μέσω ηλεκτρονικών διασταυρώσεων.
Μπλόκο σε παροχές από μη δικαιούχους
Ο συνυπογράφων την κοινή υπουργική απόφαση για τον ΑΜΚΑ υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου δήλωσε ότι “με τη νέα ρύθμιση εισάγεται η διαδικασία ενεργοποίησης αλλά και απενεργοποίησης του αριθμού, σε περίπτωση που ο κάτοχος του ΑΜΚΑ πάψει να πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου και, κυρίως, αν πάψει να διαμένει μόνιμα και νόμιμα στη χώρα μας. Στόχος του Υπουργείου είναι αφενός η καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και αφετέρου η αποφυγή φαινομένων που παρατηρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, δηλαδή η έκδοση ΑΜΚΑ από μη δικαιούχους, η προσκόμιση πλαστών δικαιολογητικών ή και η συνέχιση της χρήσης του αριθμού από μη δικαιούχους, για δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή λήψη προνοιακών παροχών”.
Στο εξής, και σύμφωνα με την απόφαση, δικαιούχοι ΑΜΚΑ είναι:
(α) Έλληνες πολίτες,
(β) Πολίτες κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
(γ) Πολίτες τρίτων χωρών ή ανιθαγενείς,
(δ) Ανήλικοι
Ο ΑΜΚΑ, μετά την έκδοση του στους δικαιούχους παραμένει ανενεργός και ενεργοποιείται με την απόδειξη ύπαρξης νόμιμης παραμονής και πραγματικής κατοικίας στη χώρα.
Ως δικαιολογητικό νόμιμης παραμονής, θεωρείται το δελτίο ταυτότητας ή το ελληνικό διαβατήριο. Ως δικαιολογητικό πραγματικής κατοικίας θεωρείται η απόδειξη φορολογικής κατοικίας ή η βεβαίωση πρόσληψης από εργοδότη ή η σύμβαση εργασίας αναρτημένη στο ΕΡΓΑΝΗ.
Η απόφαση προβαίνει επίσης σε διαχωρισμό για τις περιπτώσεις έκδοσης ΑΜΚΑ σε Έλληνες πολίτες, σε πολίτες χωρών της ΕΕ και σε πολίτες τρίτων χωρών και ανιθαγενείς.
Ειδικότερα:
* Για την έκδοση ΑΜΚΑ σε Έλληνες πολίτες ή ομογενείς απαιτείται ως δικαιολογητικό νόμιμης παραμονής, δελτίο ταυτότητας ή ελληνικό διαβατήριο.
* Για την έκδοση ΑΜΚΑ σε πολίτες κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτείται ως δικαιολογητικό νόμιμης παραμονής, δελτίο ταυτότητας ή διαβατήριο κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ισχύ.
* Για την έκδοση ΑΜΚΑ σε πολίτες τρίτων χωρών και ανιθαγενείς απαιτείται ως δικαιολογητικό νόμιμης παραμονής, διαβατήριο τρίτης χώρας σε ισχύ ή ταξιδιωτικό έγγραφο δικαιούχου διεθνούς προστασίας σε ισχύ και τίτλος παραμονής στη χώρα με δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας σε ισχύ.
Με την απόφαση λαμβάνεται ειδική πρόνοια για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού όπως οι άστεγοι και οι αιτούντες άσυλο.
Για τους αιτούντες άσυλο, με το δελτίο αιτούντος διεθνούς προστασίας εκδίδεται αυτόματα Προσωρινός Αριθμός Ασφάλισης και Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (ΠΑΑΥΠΑ) ο οποίος εξασφαλίζει την παροχή υγειονομικής περίθαλψης. Αν η αίτηση ασύλου γίνει αποδεκτή, ο ΠΑΑΥΠΑ μετατρέπεται σε ΑΜΚΑ, ενώ αν η αίτηση απορριφθεί, ο ΠΑΑΥΠΑ απενεργοποιείται αυτόματα.
Για τους αστέγους, έχει ληφθεί πρόνοια ώστε για την απόδειξη της κατοικίας να αρκεί βεβαίωση χρήσης των υπηρεσιών από υπνωτήριο ή βεβαίωση από την κοινωνική υπηρεσία του Δήμου ή το Κέντρο Κοινότητας.
Ο ΑΜΚΑ απενεργοποιείται εφόσον δεν πληρείται οποιοδήποτε από τα παρακάτω κριτήρια:
(α) της νόμιμης παραμονής ή
(β) της πρόσβασης στην αγορά εργασίας ή
(γ) της πραγματικής κατοικίας στη χώρα, εκτός των ανηλίκων δικαιούχων, ή
(δ) εφόσον απενεργοποιηθεί ο ΑΜΚΑ του άμεσα ασφαλισμένου, σε περίπτωση έμμεσα ασφαλισμένων ενηλίκων ή ανηλίκων.
Σε περίπτωση απενεργοποίησης του ΑΜΚΑ, οι κάτοχοι έχουν τη δυνατότητα ενεργοποίησης του προσωρινά για 30 ημέρες, μέσα στις οποίες θα πρέπει να προσκομίσουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά, για την ενεργοποίηση του σε μόνιμη βάση.