του Κώστα Κατίκου
Έσοδα πέραν πάσης προσδοκίας, που σύμφωνα με τις νεότερες εκτιμήσεις του φορέα θα ξεπεράσουν τα 250 εκατ. ευρώ, εξασφαλίζει ο ΕΦΚΑ από το μέτρο της απασχόλησης συνταξιούχων.
Από τον Φεβρουάριο του 2024, που άνοιξε η πλατφόρμα του ΕΦΚΑ, μέχρι και τα μέσα Ιουνίου δήλωσαν απασχόληση πάνω από 125.000 συνταξιούχοι, αριθμός-ρεκόρ σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, κατά το οποίο είχαν δηλώσει ότι απασχολούνται μόλις 35.000 συνταξιούχοι. Η διαφορά είναι ότι πλέον οι συνταξιούχοι μπορούν να εργάζονται και μετά τη συνταξιοδότησή τους χωρίς να τους κόβεται η σύνταξη, ενώ με το προηγούμενο καθεστώς απασχόλησης είχαν μείωση σύνταξης κατά 30%.
Η κατάργηση της ποινής έδωσε την ευκαιρία σε δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχους να “νομιμοποιήσουν” την απασχόλησή τους χωρίς να φοβούνται περικοπή της σύνταξής τους, ενώ δημιουργεί ένα μαξιλάρι πρόσθετων εσόδων στον ΕΦΚΑ, τα οποία μπορεί να ξεπεράσουν τα 250 εκατ. ευρώ για το 2024.
Με τον νέο νόμο (Ν. 5078/2023), η ποινή στη σύνταξη καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από έναν έξτρα πόρο 10% επί του μισθού που λαμβάνουν από την απασχόλησή τους (αν είναι μισθωτοί), ενώ οι συνταξιούχοι ελεύθεροι επαγγελματίες δίνουν ως έξτρα πόρο τη μισή ασφαλιστική εισφορά από τον κλάδο σύνταξης.
Τα έσοδα από την απασχόληση των συνταξιούχων δεν είχαν προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό του 2024, γιατί καταρτίστηκε πριν ψηφιστεί ο νόμος με τις αλλαγές στην εργασία των συνταξιούχων και, επιπλέον, δεν μπορούσε να προβλεφθεί πόσοι θα δήλωναν τελικά την απασχόλησή τους.
Το μαξιλάρι των 250 εκατ. ευρώ αποτελεί εγγύηση για την πλεονασματική λειτουργία του ΕΦΚΑ, ενώ διευκολύνει το υπουργείο Οικονομικών στο να σχεδιάζει μέτρα στήριξης για τους συνταξιούχους πέραν του επιδόματος που θα πάρουν όσοι μείνουν εκτός αυξήσεων το 2025 επειδή έχουν υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς στη σύνταξή τους.
Τα 250 εκατ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα εισφέρουν οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι ισοδυναμούν με την επιχορήγηση ενός έτους που καταβάλλει το υπουργείο Οικονομίας για να καλύπτεται η έξτρα χρηματοδότηση που απαιτείται για τις επικουρικές συντάξεις του ΕΤΕΑΕΠ, μετά την κατάργηση των περικοπών που είχαν επιβληθεί με τον νόμο Κατρούγκαλου (Ν. 4387/2016) σε όσους είχαν άθροισμα συντάξεων (κύριας και επικουρικής) άνω των 1.300 ευρώ.
Οι περικοπές έγιναν σε περίπου 300.000 συνταξιούχους (σε σύνολο 1,2 εκατ. δικαιούχων επικουρικής σύνταξης) και η αποκατάσταση των περικοπών με τον νόμο Βρούτση (Ν. 4670/2020) προκάλεσε άνοιγμα 250 εκατ. ευρώ στο ΕΤΕΑΕΠ, που καλύπτεται με επιχορήγηση από τον Προϋπολογισμό. Τα έσοδα που θα πάρει ο ΕΦΚΑ από τους εργαζόμενους συνταξιούχους ισοφαρίζουν την κρατική επιχορήγηση για τις επικουρικές συντάξεις, που σημαίνει ότι δημιουργείται ένα καλό μαξιλάρι για την ενίσχυση των συνταξιούχων.
Το καλύτερο σενάριο ως προς την εκτίμηση εσόδων από τους εργαζόμενους συνταξιούχους που είχε επεξεργαστεί το υπουργείο Εργασίας προβλέπει ότι, αν οι συνταξιούχοι που θα δηλώσουν απασχόληση είναι αυξημένοι άνω του 100% σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, τότε τα έσοδα του ΕΦΚΑ μαζί με τους φόρους που θα εισπραχθούν θα αυξηθούν έως και 252 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, αν οι απασχολούμενοι συνταξιούχοι αυξηθούν κατά 200% και το μηνιαίο τους εισόδημα από την εργασία είναι της τάξης των 1.000-1.300 ευρώ, τότε το συνολικό όφελος από κρατήσεις και φόρους φτάνει στα 252 εκατ. ευρώ, ενώ με εισόδημα στα όρια του κατώτατου μισθού των 830 ευρώ το όφελος εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 170,9 εκατ. ευρώ.
Αυτήν τη στιγμή καταγράφεται αύξηση των απασχολούμενων συνταξιούχων κατά 257% σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, που σημαίνει ότι έχει ξεπεραστεί κατά πολύ η αρχική πρόβλεψη και τα έσοδα του ΕΦΚΑ από τις εισφορές των απασχολούμενων συνταξιούχων θα ξεπεράσουν τα 250 εκατ. ευρώ.
Μια κρίσιμη παράμετρος, ωστόσο, που θα κρίνει και το τελικό ποσό που θα κερδίσει ο ΕΦΚΑ από τις εισφορές που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι είναι αν η απασχόληση των συνταξιούχων έχει μόνιμα χαρακτηριστικά ή εποχικά. Αν υπάρχει αυξημένη εποχικότητα και η απασχόληση των συνταξιούχων είναι για 4 έως 6 ή 8 μήνες τον χρόνο, τότε θα επηρεαστούν και τα τελικά έσοδα. Από τα στοιχεία των δηλώσεων, πάντως, προκύπτει ότι οι περισσότεροι συνταξιούχοι είναι αυτοαπασχολούμενοι, συνεχίζοντας τη δραστηριότητά τους και μετά τη συνταξιοδότησή τους.
Μπόνους στη σύνταξη με τα “ένσημα” της εργασίας
Κερδισμένοι από τη δήλωση απασχόλησης θα είναι και οι συνταξιούχοι, καθώς για κάθε έτος εργασίας, και ανάλογα με τον μισθό, θα έχουν προσαύξηση σύνταξης. Η προσαύξηση θα τεθεί σε εφαρμογή προς το τέλος του 2024 και θα ισχύσει αναδρομικά για δηλώσεις και διακοπές απασχόλησης συνταξιούχων μετά την 1η/1/2017. Ενδεικτικά, με μισθό από 900 ευρώ έως 1.500 ευρώ, θα κερδίσουν από 8 έως 12 ευρώ επιπλέον στη σύνταξη. Με 3 έτη απασχόλησης το κέρδος στη σύνταξη θα είναι από 24 ευρώ έως 36 ευρώ και με 5 έτη απασχόλησης θα έχουν αύξηση σύνταξης από 40 ευρώ έως 60 ευρώ τον μήνα.
Για παράδειγμα, οι απασχολούμενοι συνταξιούχοι που λαμβάνουν μισθό από 800 ως 1.850 ευρώ ή καταβάλλουν μηνιαία εισφορά σύνταξης από 170 ευρώ έως 500 ευρώ θα έχουν τα εξής οφέλη:
– Με ένα έτος εργασίας η προσαύξηση σύνταξης, ανάλογα με τις αποδοχές και τις εισφορές που καταβάλλουν, ξεκινά από 6 ευρώ και φτάνει στα 19 ευρώ τον μήνα.
– Με 3 έτη συνεχούς απασχόλησης μπορούν να πάρουν έξτρα αύξηση στη σύνταξη από 18 ευρώ έως 58 ευρώ τον μήνα.
– Με 5 έτη συνεχούς απασχόλησης η έξτρα αύξηση που θα έχουν στη σύνταξη οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι κυμαίνεται από 31 ευρώ έως 96 ευρώ τον μήνα.