Μήνυμα στην Άγκυρα ότι οι απειλές σε βάρος ενός κράτους μέλους της ΕΕ κλείνουν την πόρτα για τη συμμετοχή μιας χώρας στα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα, έστειλε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής αρμόδιος για θέματα άμυνας Τομάς Ρενιέ απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τη δυνατότητα συμμετοχής τρίτων χωρών στο μέσο SAFE, δήλωσε σήμερα ότι η Επιτροπή έχει λάβει σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη.
«Λάβαμε ήδη σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη, όταν προτείναμε το SAFE. Το ‘Αρθρο 16 είναι σαφές. Η συμμετοχή μιας τρίτης χώρας μπορεί να αποκλειστεί, αν η εν λόγω τρίτη χώρα θέτει άμεση απειλή στην άμυνα ή την ασφάλεια ενός κράτους-μέλους της ΕΕ ή σε ολόκληρη την ΕΕ», είπε ο Τομάς Ρενιέ.
Ο Τομάς Ρενιέ αναφέρθηκε επίσης στη ρήτρα διασφάλισης που διέπει το SAFE. Όπως εξήγησε, μέχρι το 65% των συστατικών ενός προϊόντος κοινής προμήθειας πρέπει να προέρχεται από χώρες της ΕΕ, της ΕΖΕΣ/ΕΟΧ ή την Ουκρανία. Όλες οι τρίτες χώρες μπορούν να συμμετάσχουν σε ένα ποσοστό όχι μεγαλύτερο από το 35% των συστατικών του προϊόντος.
Υπενθυμίζεται ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε πρόσφατη συνέντευξή του, είχε τονίσει με έμφαση ότι δεν μπορεί να υπάρξει συνεργασία της ΕΕ για τα αμυντικά προγράμματα με μια χώρα που διατηρεί το casus belli εναντίον της Ελλάδας. Ο κ. Μητσοτάκης είχε σημειώσει μάλιστα ότι ο ίδιος προτίθεται να θέσει το ζήτημα της άρσης του στον Ταγίπ Ερντογάν, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι το μήνυμα της Αθήνας έχει ήδη σταλεί στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και τις Βρυξέλλες.
Μέσω του SAFE, η EE θα χρηματοδοτήσει επείγουσες και μεγάλης κλίμακας επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση. Ειδικότερα, η ΕΕ θα παράσχει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ που θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος και βάσει εθνικών σχεδίων. Οι εκταμιεύσεις θα λάβουν τη μορφή δανείων μακράς διάρκειας σε ανταγωνιστικές τιμές.
Το SAFE προβλέπει τη συνεργασία με τρίτες χώρες. Η Ουκρανία και οι χώρες Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου – Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΟΧ-ΕΖΕΣ) θα αντιμετωπίζονται με τους ίδιους όρους με τα κράτη-μέλη, ενώ επιτρέπεται η συμμετοχή και στις υπό ένταξη χώρες, στις υποψήφιες χώρες, που έχουν υπογράψει εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ.
Διπλωματικές πηγές στην Αθήνα: Μόνον με ομοφωνία οι διμερείς συμφωνίες της Ε.Ε για την άμυνα με χώρες όπως η Τουρκία
Ο Κανονισμός SAFE είναι ένα συγκεκριμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα τετραετούς (περιορισμένης, δηλαδή) διάρκειας και συνεπώς είναι ανακριβές ότι με αυτόν ανοίγει ο δρόμος για μόνιμη συμμετοχή τρίτων χωρών στα εξοπλιστικά προγράμματα της ΕΕ αναφέρουν διπλωματικές πηγές στην Αθήνα και επισημαίνουν με έμφαση ότι η Ελλάδα θα έχει λόγο στην οποιαδήποτε μελλοντική σχέση με την Τουρκία στο στάδιο της διμερούς συμφωνίας της ΕΕ όπου απαιτείται ομοφωνία.
Συγκεκριμένα, σημειώνουν ότι είναι ανακριβής ο ισχυρισμός ότι η Ελλάδα μπορούσε να μπλοκάρει την υιοθέτηση του Κανονισμού, καθώς υιοθετήθηκε με ειδική πλειοψηφία. Συναίνεσαν 26 από τα 27 κράτη μέλη, περιλαμβανομένης της Κύπρου. Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι τα υπόλοιπα κράτη μέλη ήταν υπέρ της υιοθέτησης του Κανονισμού, μάλιστα στην αρχική του εκδοχή πριν τις προτάσεις βελτίωσης από ελληνικής πλευράς. Θα μπορούσε συνεπώς να είχε υιοθετηθεί χωρίς καμία αλλαγή. Η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, κατάφερε να εξασφαλίσει ισχυρές νομικές βάσεις ως προς τις προϋποθέσεις συμμετοχής υποψήφιων προς ένταξη χωρών, συνεπώς είναι ανακριβές ότι η Ελλάδα δεν μπόρεσε να περάσει ουσιαστικές βελτιώσεις στο σχέδιο Κανονισμού. Ανακριβές χαρακτηρίζουν επίσης τον ισχυρισμό ότι η Ελλάδα δεν θα έχει κανένα λόγο στην οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία ΕΕ-τρίτης χώρας διότι η συμμετοχή τρίτων χωρών στο SAFE είναι αυτόματη μετά την ψήφιση του Κανονισμού. Όπως εξηγούν, ο Κανονισμός θέτει το γενικό πλαίσιο της διαδικασίας. Θα ακολουθήσουν διμερείς συμφωνίες της ΕΕ με την τρίτη χώρα, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις. Άρα κρίσιμο είναι το στάδιο της διμερούς συμφωνίας που θα αφορά την κάθε συγκεκριμένη χώρα. Με ελληνική παρέμβαση, για την υπογραφή κάθε τέτοιας διμερούς συμφωνίας απαιτείται ομοφωνία, βάσει του άρθρου 212 ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 ΣΛΕΕ. Αυτό προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη υπ’ αριθ. 23 του Κανονισμού σε συνδυασμό με τη δήλωση της Επιτροπής που καταγράφηκε στα πρακτικά του της συνεδρίασης του COREPER II της 18ης Μαΐου ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει το άρθρο 212 ΣΛΕΕ ως νομική βάση για τις συμφωνίες αυτές.
Τέλος, στον ισχυρισμό που διατυπώθηκε ότι η Ελλάδα δεν μερίμνησε ώστε να ληφθούν υπ’ όψιν στη συμμετοχή τρίτων χωρών τα εθνικά της συμφέροντα, πηγές του ΥΠΕΞ απαντούν ότι η Ελλάδα κατάφερε να περιληφθεί στο άρθρο 16 του Κανονισμού SAFE, σχετικά με τους κανόνες επιλεξιμότητας εταιρειών και οντοτήτων τρίτων χωρών, ως προϋπόθεση η συνεκτίμηση των συμφερόντων ασφαλείας και άμυνας της ΕΕ και των κρατών-μελών.
«Συμπερασματικά, και ομοφωνία και λήψη υπ’ όψιν των εθνικών συμφερόντων ασφαλείας. Σύνθετα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής πρέπει να μελετώνται σε βάθος και δεν επιδέχονται επιφανειακής και αυθαίρετης ερμηνείας για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων. Απαιτείται σοβαρότητα ανάλογη της βαρύτητας των ζητημάτων», καταλήγουν οι ίδιες πηγές.