Η ΤΑΙΝΙΑ «ΚΑΜΠΙΑ ΝΥΜΦΗ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ» του Κύρου Παπαβασιλείου αποτελεί ένα εγχώριο δείγμα lo-fi δημιουργίας. Έχοντας ήδη αξιόλογη φεστιβαλική πορεία στο ενεργητικό της, κάνει πρεμιέρα στις αίθουσες σε κανονική διανομή αυτή την εβδομάδα, ευελπιστώντας να βρει το κοινό της.
Στο σύμπαν της ταινίας ο χρόνος δεν λειτουργεί γραμμικά, αλλάζει αυθαίρετα – ένα πραγματικά αξιόλογο εύρημα. Οι ήρωες κυριολεκτικά δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει, αγνοούν σε ποια μέρα και σε ποια χρονιά θα ξυπνήσουν κάθε πρωί.
Με αφορμή την έξοδο της ταινίας στις αίθουσες, μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη για τη ζωή στον «γραμμικό χρόνο», τους «μεταφραστές σιωπής», τις επιρροές του και τις ταινίες που αφορούν ταξίδια στον χρόνο.
Η ταινία είναι μια πρόσμειξη τριών ειδών, της επιστημονικής φαντασίας, του είδους του φανταστικού και του κοινωνικού δράματος. Αλλά περισσότερο από καθετί είναι μια αλληγορία για την ύπαρξή μας, όπου είμαστε παγιδευμένοι μέσα στον χρόνο και η ζωή είναι το μόνο μας καταφύγιο.
— Το παράδοξο της αυθαίρετης, μη γραμμικής λειτουργίας του χρόνου μένει ανεξήγητο στην ταινία σας. Πιστεύετε ότι οι καλύτερες ταινίες που αφορούν ταξίδια και μεταβάσεις στον χρόνο είναι όσες δεν εξηγούν τον μηχανισμό πίσω από αυτά;
Για το παράδοξο της μη γραμμικής λειτουργίας του Ασυνάρτητου Χρόνου στην ταινία υπαίτιο είναι το Υπουργείο Χαμένου Χρόνου. Αυτό δεν περιγράφεται, βέβαια, σε έκταση, δεν αποκαλύπτεται ο τρόπος λειτουργίας του υπουργείου αυτού. Σίγουρα είναι στη φύση του παράδοξου και του ονείρου το ένα σύμβολο να σε οδηγεί στο άλλο, ατέρμονα. Γι’ αυτό ίσως οι ταινίες που αφορούν ταξίδια στον χρόνο και μοιάζουν με όνειρα ή εφιάλτες δεν μπορούν και δεν χρειάζεται να εξηγήσουν τον μηχανισμό πίσω από τα παράδοξα που συμβαίνουν.
— Αν και το στοιχείο της επιστημονικής φαντασίας είναι έντονο στο σενάριό σας, επιλέξατε να κρατήσετε το περιβάλλον της ταινίας ρεαλιστικό.
Αυτό έγινε γιατί στόχος μου δεν ήταν να κάνω μια ταινία καθαρά επιστημονικής φαντασίας. Η ταινία είναι μια πρόσμειξη τριών ειδών, της επιστημονικής φαντασίας, του είδους του φανταστικού και του κοινωνικού δράματος. Αλλά περισσότερο από καθετί η ταινία είναι μια αλληγορία για την ύπαρξή μας, όπου είμαστε παγιδευμένοι μέσα στον χρόνο και η ζωή είναι το μόνο μας καταφύγιο. Και αυτή την αλληγορία θεώρησα ότι θα εξυπηρετούσε ένα περιβάλλον περισσότερο ρεαλιστικό παρά κάποιο με στοιχεία και σκηνικά επιστημονικής φαντασίας.
— Είναι μια ζωή στον Γραμμικό Χρόνο ύψιστο αγαθό;
Όχι, η ζωή είναι ύψιστο αγαθό σε οποιοδήποτε είδος χρόνου κι αν βρισκόμαστε. Στην περίπτωση της ταινίας, ο Γραμμικός Χρόνος είναι μια χίμαιρα που αποπροσανατολίζει και εξαπατά τους πρωταγωνιστές. Μια χίμαιρα ισάξια με τη δυστοπία του Ασυνάρτητου Χρόνου. Ο Γραμμικός Χρόνος είναι μια αναφορά στην εποχή μας, όπου είμαστε μπερδεμένοι όσον αφορά το τι είναι αγαθό και τι όχι. Το μόνο που γνωρίζω είναι ότι η ζωή είναι ένα αγαθό, το μόνο μας καταφύγιο.
— Πιστεύετε ότι οι «μεταφραστές σιωπής» θα βοηθούσαν να καταλάβουμε καλύτερα τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας;
Ναι, μακάρι να υπήρχαν μεταφράστριες σιωπής και έξω από την ταινία. Τα περισσότερα πράγματα που μας απασχολούν μένουν ανείπωτα και η πολυπλοκότητα του κάθε άλλου είτε παραμένει μυστική είτε μειώνεται σε μια απλοποίηση που γεννά φασιστικές απόψεις. Η μεταφράστρια σιωπής είναι αυτό το ον που μπορεί να κάνει μια βουτιά μέσα στην ύπαρξη του άλλου, να συνομιλήσει με τον άλλο άμεσα, ειλικρινά και με διάθεση αποδοχή. Είμαστε όλοι τόσο διαφορετικοί και τόσο πολύπλοκοι. Πολλά πράγματα όπως η γυναίκα, η μητρότητα, η πατρότητα, η ομοφυλοφιλία, η προσφυγιά είναι πολύ σύνθετα και ανεξερεύνητα, ξέρουμε πολύ λίγα πράγματα γι’ αυτά. Πρέπει να επιτρέπεται ένας διάλογος στο πλαίσιο της ενσυναίσθησης μεταξύ μας, γιατί είμαστε όλοι διαφορετικοί.
— Ιδανικά, τι θα θέλατε να αποκομίσει ο θεατής μετά το πέρας της προβολής;
Την εμπειρία ενός ταξιδιού μέσα σε έναν άλλο κόσμο, μέσα στο φάσμα της ζωής. Από κει και πέρα, να διαισθανθεί ότι κάθε ζωή είναι πολύτιμη. Και τέλος, αν μπορώ να επιθυμήσω κάτι τέτοιο, να καταλάβει ο θεατής ότι μπορεί να υπάρχουν και τέτοιου είδους ταινίες που μπορούν να συσχετιστούν και να επικοινωνήσουν μαζί του.
— Πώς καταλήξατε στον ιδιαίτερο τίτλο της ταινίας;
Ο τίτλος της ταινίας παραπέμπει στην εξέλιξη του μεταξοσκώληκα σε πεταλούδα. Αυτή έχει τέσσερα στάδια: κάμπια, νύμφη, χρυσαλίδα και ακμαίο. Έφαγα τα δύο τελευταία και έβαλα το «πεταλούδα» για να γίνει τρίλεξο και να αντηχεί στις λέξεις «παρελθόν, παρόν, μέλλον». Παράλληλα, η λέξη νύμφη δεν περιορίζεται στο στάδιο εξέλιξης του εντόμου, επεκτείνεται και στη γυναίκα. Τέλος, η λέξη κάμπια στα αγγλικά μεταφράζεται ως embryo, κάτι που σχετίζεται με την ταινία.
— Ποιες ήταν οι κινηματογραφικές επιρροές σας;
Πέρα από τους μεγάλους σκηνοθέτες του 20ού αιώνα, είμαι αρκετά επηρεασμένος από τον υπερρεαλιστικό και τον ποιητικό κινηματογράφο. Παράλληλα, με έχουν επηρεάσει φιλόσοφοι όπως ο Ντεριντά, αλλά πολύ περισσότερο ποιητές όπως ο Σαχτούρης και ο Τσέλαν. Τέλος, έχω κάνει σπουδές στη μουσική και κάθε χρονικό έργο, όπως η ταινία, το βλέπω ως ένα κομμάτι μουσικής.
Η ταινία «Κάμπια Νύμφη Πεταλούδα» κυκλοφορεί στους κινηματογράφους από τη Weird Wave.