Του Νίκου Ρουσάνογλου
Μέχρι τις 13 Απριλίου θα γίνονται δεκτές οι αιτήσεις των ενδιαφερόμενων για την συμμετοχή τους στο φετινό Εξοικονομώ για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, ενώ περιθώριο έως τις 30 Απριλίου θα έχουν όσοι ενδιαφέρονται για τα μικρότερα προγράμματα, όπως το “Αλλάζω Σύστημα Θέρμανσης και Θερμοσίφωνα”. Στόχος της παράτασης είναι να ικανοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι ενδιαφερόμενοι, αν και με βάση τα τρέχοντα δεδομένα, οι αιτήσεις είναι πολλαπλάσιες του διαθέσιμου προϋπολογισμού. Οι αρχικές προθεσμίες ήταν 20 Μαρτίου για το Εξοικονομώ και 31 Μαρτίου για το πρόγραμμα αλλαγής συστήματος θέρμανσης.
Το μεγάλο ενδιαφέρον είναι δεδομένο και αποτυπώνει και την μεγάλη ανάγκη των νοικοκυριών να αναβαθμίσουν τα ακίνητά τους, καθώς με βάση την απογραφή κτιρίων του 2021, περίπου το 50% των κατοικιών της χώρας (3 εκατ.), έχει κατασκευαστεί πριν το 1980, είναι δηλαδή ηλικίας άνω των 45 ετών κι ασφαλώς δεν διαθέτει μόνωση. Κάπως έτσι και παρά την σημαντική αύξηση των υλικών κατασκευής, για το φετινό Εξοικονομώ έχουν ήδη συγκεντρωθεί πάνω από 85.000 αιτήσεις, εκ των οποίων, με βάση τα στοιχεία του ΥΠΕΝ, έχουν οριστικοποιηθεί πάνω από 24.000 αιτήσεις. Ωστόσο, με βάση τον διαθέσιμο προϋπολογισμό, είναι πιθανό τελικά πολλές από τις αιτήσεις να μην ικανοποιηθούν, εκτός κι αν βρεθούν επιπλέον κονδύλια.
Το φετινό Εξοικονομώ είναι προϋπολογισμού 434 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 396 εκατ. ευρώ προορίζονται για την άμεση ενίσχυση των ωφελούμενων. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ξεχωριστά κίνητρα για τη στήριξη οικογενειών με μέλος/μέλη ΑμεΑ, πληγέντες Θεσσαλίας, σεισμόπληκτους Αρκαλοχωρίου οικογένειες με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα και ευάλωτα νοικοκυριά, τόσο με τη μορφή αυξημένου ποσοστού επιχορηγήσεων όσο και ειδικού προϋπολογισμού.
Το πρόγραμμα αφορά σε κτίρια που χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία (μονοκατοικίες και μεμονωμένα διαμερίσματα) και των οποίων οι ιδιοκτήτες πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια. Ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός των παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης με ΦΠΑ ανά αίτηση ωφελούμενου, δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 35.000 ευρώ. Το πρόγραμμα προβλέπει την ενεργειακή αναβάθμιση τουλάχιστον 11.500 κατοικιών, με τους δικαιούχους να μπορούν να επιδοτηθούν με ποσοστά από 50% έως 100%, ανάλογα με τις δύο εισοδηματικές κατηγορίες. Η πρώτη αφορά ατομικό εισόδημα έως 5.000 ευρώ και οικογενειακό έως 10.000 ευρώ και η δεύτερη κατηγορία αφορά ποσά που υπερβαίνουν τα παραπάνω όρια.
Πάντως, με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν από τις αιτήσεις, δύσκολα θα ικανοποιηθεί έστω και το 30% των αιτήσεων, καθώς υπολογίζεται ότι ο τελικός αριθμός των δικαιούχων της επιδότησης δεν θα ξεπεράσει τις 20.000, με βάση τον διαθέσιμο προϋπολογισμό.
Ασφαλώς, ειδικά φέτος, “τρέχει” κι ένα ακόμα πρόγραμμα αναβάθμισης, πιο ευρύ και με λιγότερους περιορισμούς. Πρόκειται για το “Αναβαθμίζω το Σπίτι Μου”, το οποίο είναι ύψους 400 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτείται κατά 300 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πρόκειται για ένα δάνειο που λαμβάνει ο ενδιαφερόμενος για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και αφορά όλες τις κατοικίες, κύριες ή δευτερεύουσες. Χρηματοδοτούνται η θερμομόνωση, η πράσινη στέγη, η αντικατάσταση κουφωμάτων, ηλιακός θερμοσίφωνας, τα συστήματα θέρμανσης-ψύξης, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών, μικρών ανεμογεννητριών και άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως και οι εργασίες. Το μέγιστο ποσό ανά ενδιαφερόμενο θα είναι από 5.000 (ελάχιστο ποσό) έως 25.000 ευρώ, δεν υπάρχουν ηλικιακά, ή εισοδηματικά κριτήρια και η διάρκεια του άτοκου δανείου είναι από 3 έως 7 έτη. Στόχος είναι να επωφεληθούν πάνω από 20.000 ενδιαφερόμενοι.
Ασφαλώς, παρότι αξιολογούνται ως θετικά, τα προγράμματα αυτά δεν αρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες. Με βάση τους στόχους του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και στο πλαίσιο της συμμόρφωσης της Ελλάδας με την κοινοτική οδηγία για την μείωση των εκπομπών ρύπων από τα κτίρια, που ψηφίστηκε τον προηγούμενο Απρίλιο και θα τεθεί σε ισχύ τον Απρίλιο του 2026, η Ελλάδα θα πρέπει να αναβαθμίσει ενεργειακά περίπου 408.000 κατοικίες (χωρίς να υπολογίζονται τα κλειστά ακίνητα) έως το 2030. Πρόκειται για σχεδόν τριπλάσιο μέγεθος σε σχέση με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπ. Περιβάλλοντος κι Ενέργειας, όλα τα προγράμματα “Εξοικονομώ” της τελευταίας πενταετίας, προϋπολογισμού 2,1 δισ. ευρώ, πέτυχαν την ενεργειακή αναβάθμιση 146.000 κατοικιών (14.383 ευρώ ανά ακίνητο). Στον τομέα των κατοικιών τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης συνέβαλαν σε αύξηση κατά 67% στις ενεργειακά αναβαθμισμένες κατοικίες έναντι του έτους 2019. Ωστόσο, τα νούμερα αυτά θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν, καθώς το ΕΣΕΚ αναφέρει ότι ο ετήσιος ρυθμός ανακαίνισης κτιρίων κατοικιών θα πρέπει να ανέλθει σε 68.000 την περίοδο 2025-2030. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να επενδύονται τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, για ενεργειακές αναβαθμίσεις υφιστάμενων κατοικιών.