Του Κώστα Ράπτη
Το κράτος του Ισραήλ και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών είναι σχεδόν συνομήλικες οντότητες. Για την ακρίβεια, η πρώτη οφείλει την ύπαρξή της στη δεύτερη, καθώς η ίδρυση εβραϊκού κράτους το 1948 προαναγγέλθηκε και νομιμοποιήθηκε από το σχέδιο διαμελισμού της Παλαιστίνης που είχαν εγκρίνει το προηγούμενο έτος τα νεοσύστατα Ηνωμένα Έθνη. Και όμως, δεκαετίες τώρα, η σχέση των δύο αυτών πλευρών είναι αναμφίβολα συγκρουσιακή.
Το ίδιο το σχέδιο διαμελισμού του 1947 διακρινόταν από μία θεμελιώδη αμφισημία: αφενός απηχούσε το πνεύμα παλαιότερων αποικιακών διευθετήσεων (ήτοι τη Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917 με την οποία η Βρετανία εγκολπωνόταν το σιωνιστικό εγχείρημα και το σχέδιο διαμελισμού του Λόρδου Πιλ με την οποία επιχειρήθηκε να αντιμετωπισθεί η Αραβική Εξέγερση του 1936-1938), αφετέρου όμως προσέβλεπε σε έναν νέο, δικαιότερο μεταπολεμικό κόσμο, επιλύοντας για αρχή την εκκρεμότητα των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που είχε αφήσει εκτοπισμένους και απάτριδες το Ολοκαύτωμα. Μάλιστα η Σοβιετική Ένωση του Στάλιν στήριξε τότε την ίδρυση του Ισραήλ (όχι μόνο με την ψήφο της, αλλά και με την αποστολή τσεχοσλοβακικών όπλων), αντιμετωπίζοντας τον τερματισμό της Βρετανικής Εντολής ως εγχείρημα αποαποικιοποίησης και θεωρώντας το (σοσιαλίζον και ανατολικοευρωπαϊκών καταβολών) σιωνιστικό κίνημα ως έναν παράγοντα δυνάμει ενίσχυσης της επιρροής της στη Μέση Ανατολή.
Ο Πόλεμος του Σουέζ το 1956, ο Πόλεμος των Έξι Ημερών και η “υιοθέτηση” του Ισραήλ από τις ΗΠΑ δημιούργησαν μία νέα κατάσταση. Κυρίως, όμως, η αποαποικιοποίηση δημιούργησε έναν ΟΗΕ πολύ διαφορετικό από αυτόν του 1947, με πολύ περισσότερα μέλη, ενώ και η σοβιετική πολιτική στράφηκε στην στήριξη του παναραβικού εθνικισμού.
Αποτύπωση αυτής της στροφής ήταν η υιοθέτηση το 1975 από την Γενική Συνέλευση (χάρη σε μία πλειοψηφία διαμορφωμένη από χώρες του ανατολικού μπλοκ και του Τρίτου Κόσμου) του ψηφίσματος 3379 το οποίο χαρακτηρίζει τον σιωνισμό ως μία μορφή ρατσισμού και επιβολής διακρίσεων. Μάλιστα το ψήφισμα αναφέρεται ρητά στην συνεργασία του Ισραήλ με την Νότιο Αφρική του απαρτχάιντ.
Είχε προηγηθεί, από την αντίθετη πλευρά, ο νόμος Τζάκσον-Βάνικ του αμερικανικού Κογκρέσου το 1974, το οποίο επέβαλλε για πρώτη φορά εμπορικές κυρώσεις στη Σοβιετική Ένωση, επειδή αυτή παρεμπόδιζε την μετεγκατάσταση των Εβραίων πολιτών της στο Ισραήλ.
Ο νόμος Τζάκσον-Βάνικ έμεινε σε ισχύ μέχρι το 2012 (καίτοι τις προηγούμενες δύο δεκαετίες είχαν ήδη εγκατασταθεί στο Ισραήλ περίπου ένα εκατομμύριο πρώην Σοβιετικοί πολίτες), ενώ το ψήφισμα 3379 ανακλήθηκε το 1991, στο φόντο του τερματισμού του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και εν αναμονή μιας ειρηνικής διευθέτησης του Μεσανατολικού.
Παρ’όλα αυτά η μνήμη του ψηφίσματος “δηλητηρίασε” τη στάση του Ισραήλ και των φίλων του απέναντι στον ΟΗΕ, τον οποίο θεωρούν αταβιστικά “αντισημιτικό”. Η δράση της φιλο-ισραηλινής οργάνωσης UN Watch ανάγεται σε αυτή την καχυποψία.
Και όμως εκείνο το “ιστορικό χαμηλό” δείχνει στις μέρες μας να έχει ξεπερασθεί. Το Ισραήλ έχει αποδυθεί τις μέρες αυτές σε μια επίθεση κατά του ΟΗΕ σε τρία μέτωπα.
Το πρώτο είναι οι επανειλημμένες και προφανώς στοχευμένες επιθέσεις εναντίον θέσεων της δύναμης UNIFIL στον νότιο Λίβανο, οι οποίες έφθασαν μέχρι του σημείου της καταγγελλόμενης χρήσης “καπνού που προκάλεσε αναπνευστικά προβλήματα στους κυανόκρανους”. Στο κύμα κατακραυγής από ευρωπαϊκές κυρίως κυβερνήσεις (στρατιώτες των οποίων στελεχώνουν τη UNIFIL) ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου απάντησε καλώντας τη διεθνή δύναμη, που εγκαταστάθηκε στη μεθόριο δυνάμει του ψηφίσματος 1701 του ΟΗΕ, να αποσυρθεί, ώστε να μην χρησιμοποιείται από τη Χεζμπολλάχ για κάλυψη των δικών της επιχειρήσεων.
Το δεύτερο μέτωπο είναι η κήρυξη ούτε λίγο ούτε πολύ του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ως ανεπιθύμητου προσώπου (persona non grata) στο Ισραήλ, επειδή αυτός δεν καταδίκασε ρητά το Ιράν για τις πυραυλικές επιθέσεις της 1ης Οκτωβρίου. Ο χαρακτηρισμός, υπενθύμισε ο ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Ίσραελ Κατς, παραμένει ακόμη σε ισχύ.
Το τρίτο, αλλά χρονικά παλαιότερο, μέτωπο αντιπαράθεσης του Ισραήλ με τον ΟΗΕ αφορά την ειδική υπηρεσία για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες (UNWRA). Μάλιστα από τις περσινές καταγγελίες περί συμμετοχής ντόπιων υπαλλήλων της στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου (οι οποίες οδήγησαν σε διακοπή για αρκετούς μήνες της χρηματοδότησης της υπηρεσίας από δυτικές χώρες) φθάσαμε προ ημερών στην απόφαση έξωσης της UNWRA από τα κεντρικά γραφεία της στην ανατολική Ιερουσαλήμ για την μετατροπή του χώρου σε συγκροτήματα κατοικιών.
Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η περσινή φανταχτερή (ελλείψει καλύτερου χαρακτηρισμού) εμφάνιση της αντιπροσωπείας του Ισραήλ στα Ηνωμένα Έθνη με το “άστρο του Δαβίδ” στο πέτο, ωσάν η συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας που εξέταζε την κρίση στη Γάζα να αποτελούσε τη συνέχιση των ναζιστικών αντισημιτικών διωγμών.
Όλα αυτά έχουν μιαν ορισμένη “λειτουργικότητα”, καθώς η μεν παρουσία της UNIFIL παρεμποδίζει την ελευθερία κινήσεων του ισραηλινού στρατού στον νότιο Λίβανο, η δε ύπαρξη της UNWRA είναι κορυφαίας σημασίας όχι μόνο για την παροχή διατροφικών, εκπαιδευτικών και ανθρωπιστικών υπηρεσιών στους Παλαιστινίους πρόσφυγες, αλλά πρωτίστως για την διαιώνιση της ίδιας της προσφυγικής ταυτότητάς τους.
Η δε απαξίωση του Γκουτέρες αποτελεί ενός είδους απάντηση στα όσα ενοχλητικά, αν όχι απονομιμοποιητικά, για το Ισραήλ προκύπτουν από τις αποφάσεις, τις ενέργειες ή τις δηλώσεις στελεχών της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, του Διεθνούς Δικαστηρίου, του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και υπηρεσιών, όπως η Ύπατη Αρμοστεία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η UNICEF, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κ.ο.κ. Άλλωστε, ουκ ολίγοι εργαζόμενοι των διεθνών οργανώσεων αρωγής “επί του πεδίου” συμπεριλαμβάνονται στους νεκρούς του τελευταίου δωδεκαμήνου.
Όλα αυτά οδηγούν σε κάτι βαθύτερο: την “λογική εξαίρεσης” που διεκδικεί επιδεικτικά για τον εαυτό του το Ισραήλ, επικαλούμενο μια “μάχη επιβίωσης” που το τοποθετεί υπεράνω διεθνούς δικαίου (χάρη και στα δεκάδες βέτο των ΗΠΑ στο Συμβούλιο Ασφαλείας), παρουσιάζοντας την υπόλοιπη υφήλιο, όποτε ενίσταται, ως παραδομένη στον αντισημιτισμό. Η εξασφάλιση στον εβραϊσμό μιας “κανονικής ύπαρξης” ανάμεσα στα άλλα έθνη, που ήταν ο στόχος του σιωνιστικού κινήματος, έχει μετατραπεί στο αντίθετό της.