Ο προστατευόμενος μάρτυρας στο σκάνδαλο της Novartis Φιλίστωρ Δεστεμπασίδης («Μάξιμος Σαράφης»), πρώην στέλεχος της φαρμακοβιομηχανίας, κατά την απολογία του ενώπιον του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, υποστήριξε ότι είχε εμφανιστεί ως απλός μάρτυρας που ανταποκρίθηκε στην κλήση της Εισαγγελίας Διαφθοράς, και επέμεινε ότι δεν είχε προβεί σε καταγγελίες, αλλά κλήθηκε να καταθέσει όσα γνώριζε. «Δεν ήμουν μπροστά σε καμία δωροδοκία. Δεν είχα λόγο να μην πιστεύω αυτά που έλεγε ο προϊστάμενός μου» είπε μεταξύ των άλλων αποδίδοντας πολλά απ΄ όσα κατέθεσε στον Κωνσταντίνο Φρουζή.
Ο Φιλίστωρ Δεστεμπασίδης κλήθηκε να απολογηθεί για τον ρόλο του στην πολύκροτη υπόθεση που οδήγησε στην εμπλοκή πολιτικών προσώπων.
Ειδικότερα, ο κατηγορούμενος ανέφερε:
«Για τον Λοβέρδο και τον Σαλμά ο Φρουζής μου είπε πως θα δώσει λεφτά. Ποτέ δεν μου είπε θα δώσω λεφτά στον Σαμαρά ή τον Βενιζέλο. Η εταιρεία έκανε προπαγάνδα για να φαίνεται πως έχει επαφή με πρωθυπουργό. Ουδέποτε μου είπε θα δώσω λεφτά στο Βενιζέλο. Συνυπήρξαν μόνο σε ένα συνέδριο και δεν αντάλλαξαν ούτε μάτια» και προσέθεσε:
«Είμαι περήφανος που ήμουν μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος! Έξι εισαγγελείς με κράτησαν μάρτυρα, αλλά γιατί δεν με αξιοποίησαν; Είμαι ένας θησαυρός γνώσης! Με εμένα και το Μανιαδάκη θα εντόπιζαν πολλά πράγματα! Πιο πολύ νευριάζω με αυτό, παρά επειδή ήρθη ο χαρακτηρισμός μου ως μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος!»
Ακόμη, ο απολογούμενος, σημείωσε: «Η Novartis ζούσε σε σύννεφο αλαζονείας» και εξήγησε ότι η εταιρεία ακολουθούσε οργανωμένο μοντέλο επηρεασμού με μέσα όπως ο χρηματισμός γιατρών, τα πολυτελή ταξίδια, τα δώρα, η προβολή φαρμάκων μέσω ΜΜΕ και η σύσφιγξη σχέσεων με πολιτικά πρόσωπα και τόνισε: «Ο στόχος ήταν σαφής: να γίνει η Novartis η νούμερο ένα εταιρεία στην Ελλάδα».
Όπως είπε, το δίκτυο διαφθοράς είχε πυραμιδική δομή. Στη βάση βρίσκονταν οι γιατροί, οι οποίοι λάμβαναν χρήματα για να συνταγογραφούν τα προϊόντα της εταιρείας. Σε ανώτερα επίπεδα βρισκόταν διοικητικό προσωπικό κρατικών φορέων, ενώ στην κορυφή τοποθέτησε τους υπουργούς Υγείας, οι οποίοι υπέγραφαν αποφάσεις αποζημίωσης φαρμάκων.
Το «μαύρο ταμείο» με κωδική ονομασία «Άγιο Δισκοπότηρο»
Σύμφωνα με τον απολογούμενο, για τη χρηματοδότηση του όλου συστήματος, η Novartis φέρεται να είχε δημιουργήσει ένα «μαύρο ταμείο» με την κωδική ονομασία «Άγιο Δισκοπότηρο». Από αυτό, σύμφωνα με τον κατηγορούμενο, χρηματοδοτούνταν ακόμη και στελέχη με επιρροή στο υπουργείο Υγείας. Πηγή τροφοδότησης του ταμείου ήταν οι παράλληλες εξαγωγές φαρμάκων. «Ποτέ και πουθενά δεν δίνεται μίζα σε πολιτικό με απευθείας κατάθεση στον λογαριασμό του», δήλωσε με έμφαση. Χαρακτηριστικά ανέφερε ότι η «Novartis δημιούργησε το “Άγιο Δισκοπότηρο”, από το οποίο γίνονταν όλες οι δωροδοκίες – ακόμα και σε γιατρούς με θέσεις-κλειδιά στο υπουργείο».
Ο «Μάξιμος Σαράφης» τόνισε ότι παρέδωσε στην Εισαγγελία Διαφθοράς κατάλογο με πάνω από 4.000 γιατρούς, με ΙΒΑΝ και λοιπά τραπεζικά στοιχεία. Ωστόσο, όπως είπε με έντονη αγανάκτηση, δεν έχει εκδοθεί καμία καταδικαστική απόφαση μέχρι σήμερα. «Στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα αδικήματα έχουν παραγραφεί. Έγιναν δίκες, υπήρχαν δικηγόροι του ΕΟΠΥΥ ως πολιτική αγωγή και παρ’ όλα αυτά δεν υπήρξε ούτε μία καταδίκη».
Εμπεριστατωμένη και εκτενής αναφορά έγινε στον ρόλο του τμήματος Market Access, το οποίο ήταν επιφορτισμένο με την προώθηση των συμφερόντων της εταιρείας σε κρατικούς φορείς, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Τίποτα δεν προχωρούσε χωρίς την υπογραφή του Φρουζή». Ακόμη, ανέφερε ότι για δαπάνες άνω των 10.000 ευρώ απαιτούνταν έγκριση από το Διοικητικό Συμβούλιο, ενώ για ποσά του ενός εκατομμυρίου ευρώ, απαιτείτο η έγκριση της μητρικής εταιρείας στη Βασιλεία της Ελβετίας.
Πρόεδρος: Άρα ήθελε έγκριση η εταιρεία;
Κατηγορούμενος: Βεβαίως! Ήταν ενήμερη.
Όμως, σημαντική ήταν και η αναφορά του στον Νίκο Μανιαδάκη, τον οποίο περιέγραψε ως σύμβουλο με άμεση πρόσβαση σε υπουργούς. Εξέφρασε την απορία πώς δεν θεωρήθηκε σύγκρουση συμφερόντων η δράση του και δήλωσε ότι έχει στην κατοχή του έγγραφα που αποδεικνύουν την εμπλοκή του.
Ειδική αναφορά έγινε και στη Μαρία Μαραγγέλη γραμματέα του Φρουζή, λέγοντας: «Η Μαραγγέλη είχε εικόνα σχεδόν για όλα. Εγώ έβλεπα μόνο ό,τι τύχαινε όταν περνούσα από το γραφείο της για να ζητήσω υπογραφή από τον Φρουζή. Θυμάμαι μια μέρα είδα τον Βουλκίδη να παίρνει χρήματα και το συνδύασα με το ποσό που είχε εκταμιευθεί από το τμήμα μου».
Πρώτος μισθός 5.500 ευρώ
Σχετικά με το εργασιακό κλίμα που επικρατούσε στην εταιρεία, έκανε λόγο για εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες, ψυχολογικές αξιολογήσεις και εβδομαδιαία ομαδική ψυχοθεραπεία. «Ήταν όλα δυσάρεστα», είπε. Όμως, οι οικονομικές απολαβές ήταν υψηλές. «Πρώτος μισθός 5.500 ευρώ, όταν έφυγα έπαιρνα 7.000 ευρώ. Ο Φρουζής ξεκίνησε με 14.000 ευρώ και πρέπει να έφτασε τα 20.000 ευρώ. Με την επιτυχία του Gilenya πήρα μπόνους 25.000 ευρώ – από 10.000 που ήταν συνήθως».
Η κατάθεση
Πρόεδρος: Πως αποφασίστε να καταθέσετε όσα καταθέσατε; Μιλήσατε για 7 πρόσωπα και είπατε σοβαρές κατηγορίες. Τι στοιχεία είχατε;
Κατηγορούμενος: Αποχώρησα από την εταιρεία τέλη του 2014 και παρέμενα στην φαρμακευτική αγορά. Η έρευνα ξεκίνησε το 2017 στην Ελλάδα. Το Δεκέμβρη δέχτηκα μια κλήση από την Εισαγγελία Διαφθοράς. Με κάλεσε η γραμματέας και μου είπε για συνάντηση με την κυρία Τουλουπακη.
Πρόεδρος: Παραξενευτήκατε;
Κατηγορούμενος: Είχε γίνει η απόπειρα αυτοκτονίας του Τσενεκίδη. Η Ράικου τότε δεν με κάλεσε ποτέ. Υποθέτω θα πήρε κάποιο διάστημα να καταλάβει τι γίνεται…άρα μια εισαγγελέας που αναλαμβάνει το Μάρτιο και με καλεί το Δεκέμβριο. Δε μου φαίνεται περίεργο.
Εισαγγελέας: Ο εισαγγελέας σε καλεί να σε εξετάσει όχι για καφεδάκι. Πήγατε στον κύριο Σαράφη;
Κατηγορούμενος: Σε αυτή την ερώτηση και σε ό,τι έχει να κάνει με την έρευνα στην Αμερική δεν μπορώ να απαντήσω.
Ο ίδιος διατηρούσε αρχεία από την εργασία του στο τμήμα market access, μεταξύ αυτών και από τις λεγόμενες «clean days». Τα αρχεία αυτά βρίσκονταν σε κοινόχρηστο δίσκο προσβάσιμο σε όλα τα στελέχη της εταιρείας, ο οποίος διαγράφονταν περιοδικά λόγω περιορισμένου αποθηκευτικού χώρου. Όταν του ζητήθηκε να καταθέσει, ρωτήθηκε γενικά αν είχε σχετικά έγγραφα. Απάντησε θετικά και ανέφερε ότι υπήρχαν αρχεία που περιείχαν και ονόματα πολιτικών.
Παράλληλα, εξήγησε ότι, πιθανόν, κλήθηκε στο πλαίσιο της έρευνας για τη Novartis, η οποία είχε ήδη ξεκινήσει. Παρότι είχε διενεργηθεί έλεγχος από το ΚΕΦΟΜΕΠ σε 40 στελέχη της εταιρείας, στον ίδιο δεν είχε βρεθεί τίποτα. «Δεν πήγα να καταγγείλω μόνος μου. Με κάλεσαν», ανέφερε.
Με «ρομαντισμό και αφέλεια»
Όπως είπε του προτάθηκε να ενταχθεί στο καθεστώς προστατευόμενου μάρτυρα και μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος, πρόταση που δέχθηκε με «ρομαντισμό και αφέλεια», όπως είπε. Ο ίδιος δεν είχε νομικές γνώσεις και δεν μπορούσε να διακρίνει μεταξύ ένδειξης και απόδειξης. Υποβλήθηκε σε ψυχολογική αξιολόγηση και του ζητήθηκε να συνοδεύεται από αστυνομικούς και να ενημερώνει για τις μετακινήσεις του. Τόνισε ότι δεν αποκόμισε κανένα προσωπικό όφελος από τη διαδικασία αυτή.
Μετά την κατάθεσή του, το όνομά του διέρρευσε στον Τύπο και άρχισε να δέχεται τηλεφωνήματα από δημοσιογράφους, κάτι που τον απογοήτευσε βαθιά. Δήλωσε ότι δεν υπήρξε προσυνεννόηση με την Τουλουπάκη ή τον Παπαγγελόπουλο και ότι η εισαγγελέας ήταν θεσμική απέναντί του. Ανέφερε ότι κατέθεσε μόνο γεγονότα ή πράγματα που του είχαν μεταφερθεί από τον Κωνσταντίνο Φρουζή. «Ήξερα ότι μιλάω για μια εξαιρετικά διεφθαρμένη εταιρεία», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος
Αναφορικά με τον Δημήτρη Αβραμόπουλο, ο Δεστεμπασίδης παραδέχθηκε ότι στην πρώτη του κατάθεση έγιναν λάθη. Δεν είχε πρόθεση να στοχοποιήσει πρόσωπα, αλλά να βοηθήσει τη Δικαιοσύνη, λειτουργώντας, όπως είπε, «με έναν ιδιότυπο ακτιβισμό» στο πλαίσιο του ρόλου του ως μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος. Πολλές πληροφορίες που κατέθεσε του είχαν μεταφερθεί από τον Φρουζή, όπως επανέλαβε και παρέπεμψε σε δήλωση του κατά τη διάρκεια της δίκης, ότι για τον Δημήτρη Αβραμοπουλο έμαθε από τον Φρουζή.
Για τις πληροφορίες περί χρηματισμού, δήλωσε ότι αντιλαμβανόταν «παράξενες» αφαιρέσεις από το μπάτζετ του τμήματός του και, όταν ρωτούσε τον Φρουζή, έπαιρνε απαντήσεις όπως «καιγόμαστε, πρέπει να δώσουμε στον Σαλμά». Ανέφερε ακόμα ότι είχε ακούσει ότι «ο Γεωργιάδης ξεπλένει από τις τηλεπωλήσεις». Παρότι δεν είχε αποδείξεις, όπως είπε, μετέφερε όσα του είχαν ειπωθεί ή όσα άκουγε στον χώρο της αγοράς, τονίζοντας ότι οι εισαγγελείς δεν του ζήτησαν αποδείξεις, και δήλωσε ρητά ότι δεν υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας δωροδοκιών.
Πρόεδρος: Για τον κ. Γεωργιάδη, δεν θα έπρεπε να έχετε παραπάνω στοιχεία; Είναι βαριά κατηγορία το ξέπλυμα…
Δεστεμπασίδης: Εγώ λέω τι άκουγα, τι μου έλεγε ο Φρουζής, τι έβλεπα. Η έρευνα ανήκει στον Εισαγγελέα.
Πρόεδρος: Δεν λέμε πράγματα που δεν έχουμε διασταυρώσει, έχουμε ευθύνη…
Δεστεμπασίδης: Δεν τα ήξερα αυτά. Πίστευα ότι σωστά τα κάνω με το φτωχό νομικά μυαλό μου.
Εξιστόρησε επίσης κρίση στη Novartis μετά την υπόθεση Τσενεκίδη, όπου ζητήθηκε η βοήθεια της V&O για «χαρτογράφηση της αγοράς», συμπεριλαμβανομένων πολιτικών και δικαστικών. Ενδεικτικά ανέφερε ότι δίπλα στο όνομα του Γεωργιάδη υπήρχε σημείωση «καμία επαφή λόγω πιθανής εμπλοκής στην υπόθεση Novartis» και τόνισε: «Η Novartis είχε μαύρο ταμείο. Μόνο αυτό φτάνει για να μιλάμε για έγκλημα».
«Εγώ πληροφορίες έδωσα, άλλοι όφειλαν να τα ερευνήσουν. Έχασα δουλειές, τα παιδιά μου έβλεπαν στο ίντερνετ να με στοχοποιούν. Πέντε χρόνια κυκλοφορούσα με συνοδεία. Αν με ρωτούσαν σήμερα αν θα το ξανάκανα, θα έλεγα όχι, σε καμία περίπτωση», ανέφερε με ένταση στην φωνή του.
Παράλληλα, διευκρίνισε ότι ποτέ δεν είπε ότι ο Γιάννης Στουρνάρας δωροδοκήθηκε. «Μίλησα για επηρεασμό κρατικών αξιωματούχων, ποτέ για χρηματισμό. Παρευρέθηκα σε συνάντηση Φρουζή-Στουρνάρα-Νικολοπούλου, αλλά δεν υπονόησα τίποτα. Απορώ ποια είναι η κατηγορία».
Ανδρέας Λοβέδρος
Αναφερόμενος στον Ανδρέα Λοβέρδο, ο Φιλίστωρ Δεστεμπασίδης κατέθεσε ότι είχε πληροφορηθεί ότι είχε κανονιστεί συνάντηση Φρουζή με τον τότε υπουργό Υγείας σε σπίτι δημοσιογράφων, με αντικείμενο την προώθηση συγκεκριμένου φαρμάκου. Όπως είπε, σύμφωνα με τον Φρουζή, υπήρχε επιτακτική ανάγκη να δωροδοκηθεί ο υπουργός άμεσα, με ποσό 200.000 ευρώ. Το ποσό αυτό, όπως φέρεται είπε, θα αντλούνταν προσωρινά από τα διαθέσιμα κονδύλια των επιμέρους τμημάτων, δημιουργώντας προσωρινή “τρύπα” στον προϋπολογισμό, η οποία ωστόσο θα καλυπτόταν αμέσως, σε περίπτωση που η συνάντηση για το σκεύασμα Gilenya εξελισσόταν θετικά.
Ακόμη, ο κατηγορούμενος ανέφερε ότι πράγματι πραγματοποιήθηκε η συνάντηση και στη συνέχεια ο Φρουζής απέστειλε email από το Blackberry του σε ανώτερο στέλεχος της εταιρείας. Όπως είπε, του ζητήθηκε τότε να ετοιμάσει σχετική παρουσίαση για την έγκριση του επιπλέον κονδυλίου και να συμπεριλάβει σε διαφάνεια το συγκεκριμένο email ως τεκμηρίωση.
Ο ίδιος ανέγνωσε στο δικαστήριο το περιεχόμενο του email, στο οποίο διατυπωνόταν αίτημα για αύξηση του προϋπολογισμού κατά 200.000 ευρώ. Στο ίδιο μήνυμα γινόταν λόγος για «επιστροφή της επένδυσης» και για «ανάγκη συμμαχιών με όλα τα κόμματα, καθώς επίκειται κυβέρνηση συνεργασίας».
Ο απολογούμενος υποστήριξε ότι χάρη στον Ανδρέα Λοβέρδο η Novartis είχε προνομιακή μεταχείριση. «Υπήρχε ενημέρωση από Λοβερδο για «κούρεμα». Είχε να διαχειριστεί την καυτή πατάτα, τον ΕΟΠΥΥ ήταν χρεοκοπημένος. Είχε λοιπόν προνομιακή ενημέρωση ότι θα πληρωθούν με ομόλογα τα χρωστούμενα στις εταιρείες.
Εφόσον ήξερε πριν καν ψηφιστεί ότι θα πληρωθεί με ομόλογα, πήγε στην Τράπεζα και τους λέει πάρε προμήθεια για να ρευστοποιήσουν… έπιασε στον ύπνο την αγορά. Οι άλλοι όταν βγήκαν επίσημα, τα πήραν και δεν ήξεραν τι θα τα κάνουν. Η Novartis το ήξερε και είχε φροντίσει να κλείσει συμφωνία με την Εθνική Τράπεζα.
Οι άλλοι έφαγαν μεγάλο κούρεμα… Και όσοι τα κράτησαν, βγήκε το psi και τους πήρε το κεφάλι. Υπήρξαν εταιρείες που έκλεισαν».
Η εισαγγελέας, μέσα από τις ερωτήσεις της, εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσο ο Ανδρέας Λοβέρδος παρείχε πράγματι προνομιακή ενημέρωση στη Novartis. Ο κατηγορούμενος απάντησε ότι έχει ακούσει πολλά σχετικά, αλλά διευκρίνισε ότι δεν είναι εισαγγελικός λειτουργός ώστε να μπορεί να διασταυρώσει τα στοιχεία. Τότε η εισαγγελέας σχολίασε: «Όταν λέμε ότι υποθέτουμε ή φανταζόμαστε κάτι, το διευκρινίζουμε. Δεν λέμε ότι το γνωρίζουμε».
Το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών θα συνέλθει και πάλι 26 Αυγούστου με την απολογία της Μαρίας Μαραγγέλη, γραμματέα του αντιπροέδρου της Novartis Κωνσταντίνου Φρουζή.
