Του Κώστα Ράπτη
Αντιλαμβάνεται κανείς ότι κάτι έχει αλλάξει δραματικά, όταν η συνάντηση των δύο από τους τέσσερις πρωθυπουργούς της Ομάδας Visegrad διαρκεί περισσότερο από την ολομελειακή συνάντηση αργότερα την ίδια ημέρα.
Και αυτό ακριβώς συνέβη την περασμένη εβδομάδα στην Πράγα, όταν ο οικοδεσπότης, πρωθυπουργός της Τσεχίας Πέτερ Φιάλα, συναντήθηκε κατ’ ιδίαν με τον Πολωνό ομόλογό του Ντόναλντ Τουσκ, πριν προστεθούν στη σύνθεση οι Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας και Ρόμπερτ Φίτσο της Σλοβακίας για την καθιερωμένη σύνοδο κορυφής της Ομάδας Visegrad, που πραγματοποιούνταν με χαρακτηριστική καθυστέρηση.
Η κεντροευρωπαϊκή τετράδα, η οποία μέχρι πρότινος έπαιζε καθοριστικό ρόλο στα ευρωπαϊκά πράγματα, μοιάζει να έχει διαιρεθεί σε δύο ζεύγη τα οποία δεν συνδέονται από πολλά κοινά μεταξύ τους.
Η συνάντηση Φιάλα και Τουσκ πραγματοποιήθηκε, κατά τα λεγόμενα, σε “εγκάρδιο κλίμα”. Δεν μπορεί, ωστόσο να πει κανείς το ίδιο για τη συνεδρίαση σε πλήρη σύνθεση, όπου απλώς επιβεβαιώθηκαν οι αποκλίσεις των δύο πλευρών. Και μόνο άλλωστε το γεγονός ότι το ένα ζεύγος αισθάνθηκε την ανάγκη να συντονισθεί για να προκαταλάβει τη σύνοδο είναι αποκαλυπτικό.
Στο πρόσφατο παρελθόν, η Ομάδα Visegrad, με πρωταγωνιστές την Πολωνία και την Ουγγαρία, αναδείχθηκε σε φορέα ενός ευρωσκεπτικιστικού “κυριαρχισμού” που έδωσε πολλές συγκρούσεις με τις Βρυξέλλες, ιδίως σε ό,τι αφορά τα θέματα της μετανάστευσης. Η απάντηση ήταν η ανάδειξη των προβληματικών από την άποψη του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιλογών της Βαρσοβίας και της Βουδαπέστης με αποτέλεσμα να κινηθούν πειθαρχικές διαδικασίες εναντίον των δύο αυτών κυβερνήσεων.
Όμως ο νέος Ψυχρός Πόλεμος με τη Ρωσία και κατόπιν το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία ανέτρεψε πολλά. Η Πολωνία, πιστή στη ρωσοφοβία της, αναδείχθηκε σε θερμό υποστηρικτή του Κιέβου και άδραξε την ευκαιρία για να εξαγγείλει ένα μαζικό πρόγραμμα επαναστρατιωτικοποίησης που θα τη μετατρέψει σε υπολογίσιμη πολεμική μηχανή. Ανταμείφθηκε για αυτό, με αναστολή των διαδικασιών περί παραβίασης κράτους-δικαίου. Κατόπιν, η εκλογική ήττα του (από διάφορες απόψεις προβληματικού στα μάτια των Βρυξελλών και όχι μόνο) Κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης και η έλευση στα πράγματα του πρώην προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ επισφράγισε την “κανονικοποίηση” της Βαρσοβίας.
Ο δρόμος του Όρμπαν υπήρξε, όπως γνωρίζουμε, ολότελα διαφορετικός. Η απροθυμία του να διακόψει την οικονομική συνεργασία με τη Μόσχα, οι αμφιβολίες του σχετικά με τις προοπτικές της πολεμικής προσπάθειας του Κιέβου, το σκληρό παζάρι του (προκειμένου να αποδεσμεύσει κονδύλια που έχουν παγώσει λόγω της διαδικασίας παραβίασης του κράτους δικαίου) σε θέματα που ξεκινούσαν από την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και συνεχίζονται με τις ενστάσεις ως προς την ανάδειξη του Μαρκ Ρούτε σε Γ.Γ. της συμμαχίας τον ανέδειξαν σε κατεξοχήν “μαύρο πρόβατο” των “27”.
Όμως το τελευταίο διάστημα είναι κάπως λιγότερο απομονωμένος. Αφενός λόγω των ανοιγμάτων της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, με την οποία διαπραγματεύεται εν όψει ευρωεκλογών την ένταξη του ουγγρικού κυβερνώντος κόμματος Fidesz στη δεξιά ευρωομάδα ECR, αφετέρου και κυρίως λόγω της εκλογικής νίκης στη γειτονική Σλοβακία του κεντροαριστερού “κυριαρχιστή” με φιλορωσικές τάσεις Ρόμπερτ Φίτσο.
Οι επιπτώσεις στη συνοχή της Ομάδας Visegrad ήταν οι αναμενόμενες. Αρκεί και μόνο να παρατηρήσει κανείς τα όσα προέκυψαν τις τελευταίες ημέρες, μετά τη σύνοδο της Πράγας.
Η πρωτοβουλία των υπουργών Εξωτερικών της Ουγγαρίας Πέτερ Σίγιαρτο και της Σλοβακίας Γιούραϊ Μπλάναρ να παρακολουθήσουν το Σαββατοκύριακο το Διπλωματικό Φόρουμ της Αττάλειας και να έχουν στο περιθώριό του συνάντηση με τον επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας Σεργκέι Λαβρόφ έγινε αντικείμενο ευθείας καταγγελίας από την Πολωνία.
“Οι ομόλογοί μας σε Μπρατισλάβα και Βουδαπέστη αποδεικνύουν για άλλη μια φορά ότι οι απόψεις μας σε ορισμένα ζητήματα είναι πολύ διαφορετικές. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τη Ρωσία και τη στρατιωτική της δράση στην Ουκρανία”, σημείωσε ο Τουσκ. Πρόσθεσε δε ότι στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής της λεγόμενης Ομάδας Visegrad είχε σχηματίσει “ιδίαν αντίληψη” αναφορικά με τη στάση των ηγετών Ουγγαρίας και Σλοβακίας, η οποία δεν εμπνέει “αισιοδοξία”.
Ο Μπλάναρ, ειδικότερα, δέχθηκε και βολές στο εσωτερικό από την πρόεδρο της Δημοκρατίας Ζουζάνα Τσαπούτοβα και τη σλοβακική αντιπολίτευση.
Όπως απάντησε ο ίδιος: “Χωρίς επικοινωνία, δεν θα μπορέσει να υπάρξει ποτέ διπλωματική λύση στους πολέμους, και χωρίς διπλωματικές λύσεις δεν μπορεί να τελειώσει κανένας πόλεμος”.
Αλλά όπως δείχνει και το πρόσφατο επεισόδιο της μαζικής άρνησης των πρεσβευτών των “27” στη Μόσχα να προσέλθουν σε συνάντηση στην οποία τους προσκαλούσε ο Λαβρόφ, οι αντιλήψεις του τι εστί διπλωματία έχουν μεταβληθεί δραστικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση…