Του Νίκου Ρουσάνογλου
Τέλος στις ερμηνείες και την αβεβαιότητα που κυριάρχησε τους τελευταίους μήνες, ακόμα και μετά την πρόσφατη ανακοίνωση του ΣτΕ για την υπόθεση των ευεργετημάτων του ΝΟΚ (11/12/2024), θέτει η χθεσινή επισημοποίηση της απόφασης του ανώτατου δικαστηρίου. Καταρχάς, καθίσταται σαφές ότι είναι αντισυνταγματικά τα άρθρα του ΝΟΚ που έδιναν την δυνατότητα επαύξησης της δομούμενης επιφάνειας, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου.
Το ΣτΕ έκρινε επίσης ως αντισυνταγματική και τη μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης, των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια, ενώ αντιθέτως δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των έρκερ και των κλιμακοστασίων”.
Ποιοι χτίζουν;
Με βάση την απόφαση, το ΣτΕ κρίνει ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει έως και τις 11.12.2024, ημερομηνία κατά την οποία το Δικαστήριο, δια του Προέδρου, προέβη σε ανακοίνωση του περιεχομένου της απόφασης. Με βάση την απόφαση ξεκαθαρίζεται και το τι θεωρείται έναρξη εργασιών, ώστε να μην γίνονται παρερμηνείες και να αφήνονται και “παράθυρα” για οικοδομές που ακόμα βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο.
Συγκεκριμένα, ως έναρξη υλοποίησης των οικοδομικών αδειών νοούνται οι εργασίες εκσκαφής για την ανέγερση της οικοδομής, ο χρόνος πραγματοποίησης των οποίων πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο τρόπο, όπως, μεταξύ άλλων, α) με τη γνωστοποίηση, καθ΄ οιονδήποτε τρόπο, της έναρξης των εργασιών εκσκαφής σε οποιαδήποτε διοικητική αρχή, β) με την ηλεκτρονική υποβολή Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης (ΑΠΔ) από τον εργοδότη στη βάση δεδομένων του ΕΦΚΑ κ.ο.κ., εφόσον η γνωστοποίηση ή η υποβολή των ως άνω στοιχείων γίνει έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024. Η γνωστοποίηση έναρξης οικοδομικών εργασιών γνωστοποιείται/κοινοποιείται στο αρμόδιο Τμήμα Επιθεώρησης Ασφάλειας & Υγείας στην Εργασία πριν την έναρξη του Τεχνικού / Οικοδομικού Έργου.
Η διαδικασία υποβολής της Εκ των Προτέρων Γνωστοποίηση Έναρξης Οικοδομικών Εργασιών πραγματοποιείται είτε με φυσικό τρόπο στα αρμόδια, κατά τόπο, Τμήματα Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία, είτε ψηφιακά μέσω των ηλεκτρoνικών υπηρεσιών που παρέχονται στην ψηφιακή πύλη της Επιθεώρησης Εργασίας hli.gov.gr. Γνωστοποιούνται στοιχεία όπως ο Κύριος του Έργου, ο Ανάδοχος, ο Γενικός Εργολάβος, οι Εργολάβοι /Υπεργολάβοι, ο τόπος του έργου, η διάρκεια έργου, προβλεπόμενος αριθμός εργαζομένων, οι Συντονιστές Ασφάλειας, κλπ., μέσω των ηλεκτρονικών υπηρεσιών που παρέχονται από το portal της Επιθεώρησης Εργασίας, hli.gov.gr ή μέσω σχετικού εντύπου σε φυσική μορφή.
Ένας ακόμα τρόπος να τεκμηριωθεί η έναρξη χωματουργικών εργασιών σε μια οικοδομή είναι ασφαλώς και το να έχει εκδοθεί κάποιο τιμολόγιο/απόδειξη παροχής υπηρεσιών, από την εταιρεία, ή τον εργολάβο που έχει αναλάβει το σχετικό έργο, προς τον οικοπεδούχο/κατασκευαστή.
Εφόσον κάποιο από τα παραπάνω έχει πραγματοποιηθεί έως τις 11 Δεκεμβρίου του 2024, τότε η οικοδομή μπορεί να ολοκληρωθεί με βάση τα στοιχεία της άδειας, δηλαδή με βάση και τα όποια “μπόνους” έχουν αξιοποιηθεί. Στην πράξη, όσες οικοδομές έχουν ξεκινήσει να κατασκευάζονται μέχρι τη συγκεκριμένη ημερομηνία, θα μπορέσουν να ολοκληρωθούν απρόσκοπτα.
Ωστόσο, αν τυχόν κάποιοι επιτήδειοι έσπευσαν να επωφεληθούν της ασάφειας της τροπολογίας που εξέδωσε το Υπ. Περιβάλλοντος ως απάντηση στην αρχική ανακοίνωση του ΣτΕ και να προβούν σε έναρξη εργασιών τις προηγούμενες εβδομάδες, ενδεχομένως να βρεθούν προ εκπλήξεων, καθώς θα πρέπει να μπορέσουν να αποδείξουν ότι αυτές ήταν προγενέστερες της 11ης Δεκεμβρίου. Σε διαφορετική περίπτωση, οι κατασκευές αυτές θα πρέπει να ολοκληρωθούν χωρίς τα περίφημα “μπόνους”.
Ποιοι δεν χτίζουν;
Όπως προκύπτει με βάση την απόφαση του ΣτΕ, δεν μπορεί να γίνει χρήση των ευεργετημάτων του ΝΟΚ, σε περιπτώσεις που υπάρχουν μόνο πράξεις, όπως η ηλεκτρονική αυτόματη έκδοση της οικοδομικής άδειας και η λήψη αριθμού άδειας, ή η ηλεκτρονική ενημέρωση άλλων Υπηρεσιών, τα οποία αφορούν μόνον το γεγονός της έκδοσης της άδειας και δεν αποδεικνύουν τον χρόνο έναρξης των οικοδομικών εργασιών.
Επίσης, δεν θα μπορούν να χτίσουν άδειες για τις οποίες έχουν γίνει προσφυγές, ακόμα κι αν έχουν ξεκινήσει οι σχετικές εργασίες, εφόσον φυσικά τα αντίστοιχα δικαστήρια δικαιώσουν τους προσφεύγοντες.
Με τον τρόπο αυτό μπαίνει τέλος σε έναν “κυκεώνα” ασαφειών και αβεβαιοτήτων στην οικοδομή, ενώ ασφαλώς καταργείται στην πράξη και ο ΝΟΚ, καθώς κάθε άδεια θα πρέπει να εκδίδεται μόνο με βάση το επιτρεπόμενο πολεοδομικό καθεστώς στην κάθε περιοχή, χωρίς προσαυξήσεις στον συντελεστή δόμησης. Στη συνέχεια και ανάλογα με την πορεία ολοκλήρωσης των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων, ενδεχομένως να καταστεί εφικτή η επιστροφή κάποιων μπόνους στη δόμηση.
Υπενθυμίζεται ότι οι αντιδράσεις στα “μπόνους” του ΝΟΚ, ουσιαστικά ξεκίνησαν πριν από δύο χρόνια, όταν έγιναν εμφανή τα αποτελέσματα της τροπολογίας που ψηφίστηκε στο τέλος του 2020, με την οποία επετράπη χωρίς περιορισμούς η συνδυαστική χρήση όλων των επιμέρους ευεργετικών διατάξεων, καταλήγοντας σε οικοδομές με αύξηση της επιφάνειας ακόμα και κατά 40% του επιτρεπτού ορίου με βάση τον συντελεστή δόμησης. Μόλις τα κτίρια αυτά ξεκίνησαν να ολοκληρώνονται, έγινε εμφανής η διαφορά τους από τα υπόλοιπα της ίδιας περιοχής και φυσικά ξεκίνησαν οι αντιδράσεις πολιτών και δημοτικών αρχών.
Πάντως, αυτό δεν σημαίνει ότι τα κίνητρα αυτά δεν μπορούν να επανέλθουν, όπως έχει ήδη διαμηνύσει και η κυβέρνηση. Ωστόσο, αυτό θα πρέπει να γίνει μόνο εφόσον αποτελούν τμήμα του πολεοδομικού σχεδιασμού της κάθε περιοχής, ανάλογα τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους και όχι ως με τρόπο οριζόντιο, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα και οδηγούσε στην ανατροπή του ισχύοντος πολεοδομικού σχεδιασμού της κάθε περιοχής.