Ένα από τα πρόσωπα στον οποίο έχουμε αναφερθεί σε αρκετά άρθρα μας είναι ο Άρης Βελουχιώτης. Βέβαια, πολλοί αναγνώστες στα σχόλια τους γράφουν γι’ αυτόν.
Θα ασχοληθούμε σήμερα με το τέλος του Βελουχιώτη, όπως το περιέγραψε ένας αυτόπτης μάρτυρας, ο καπετάν Θάνος. Και περιέχεται στο βιβλίο «Η πολιτική διαθήκη του Άρη Βελουχιώτη» που εξέδωσε το 1976 ο καπετάν Θωμάς (Γιάννης Χατζηπαναγιώτου).
Ο Μπάμπης Κλάρας, αδελφός του Βελουχιώτη, που γνώριζε κάθε λεπτομέρεια της ζωής του αδελφού του «εξέτασε» προσεκτικά το βιβλίο αυτό και εγγυάται για την ακρίβεια της περιγραφής.
Ο Βελουχιώτης διαφωνεί με τη Βάρκιζα και συνεχίζει τον «αγώνα»
Ο Άρης Βελουχιώτης δεν πήρε μέρος στα «Δεκεμβριανά».Προτίμησε να μείνει στην Πελοπόννησο. Επίσης διαφώνησε με την Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945), την οποία θεώρησε καταστροφική, «αληθινή αυτοκτονία του εαμικού λαϊκού κινήματος». Φεύγοντας από την Πελοπόννησο για τη Ρούμελη εξέφρασε στο Πολιτικό Γραφείο του Κ.Κ.Ε. τη διαφωνία του, με μια δήλωση που προκάλεσε σάλο στους παραλήπτες. Ο Βελουχιώτης ανακοίνωσε ότι αρνιόταν να γυρίσει στην «ομαλότητα« που υποσχόταν η Συμφωνία της Βάρκιζας. Θα παρέμενε στα βουνά για να συνεχίσει τον αγώνα ή έστω για να περιμένει την εξέλιξη των πραγμάτων, καθώς πίστευε ότι οι συγκρούσεις θα επαναλαμβάνονταν. Οι ηγεσίες του Κ.Κ.Ε. και αυτή του Ε.Α.Μ. πανικοβλήθηκαν από την απόφαση του Βελουχιώτη και έκαναν απεγνωσμένες προσπάθειες να τον συγκρατήσουν. Αρχικά ο Βελουχιώτης έδειχνε αμετάπειστος.
Τελικά συμβιβάστηκε εν μέρει, καθώς ναι μεν θα παρέμενε στο βουνό χωρίς όμως να αναπτύξει δράση. Δέχτηκε μάλιστα να αλλάξει εμφάνιση ο ίδιος και οι λίγοι σύντροφοί του που τον ακολούθησαν και ανήκαν στους λεγόμενους «μαυροσκούφηδες». Ο Βελουχιώτης «θυσίασε» τη θρυλική γενειάδα του, όπως και οι άνδρες του. Φόρεσαν μάλιστα καινούργιες αγγλικές στολές με δίκοχα, λάφυρα από τα Δεκεμβριανά και είχαν πλέον αγγλικό οπλισμό. Έτσι έμοιαζαν περισσότερο με βρετανικό στρατιωτικό τμήμα και όχι με αντάρτες του ΕΛΑΣ. Στις αρχές Μαρτίου 1945 αναχώρησαν για ψηλά, στην Πίνδο.
Πάντως, ο Βελουχιώτης δεν ήταν ο μόνος αντάρτης που συνέχισε να βρίσκεται στα βουνά. Μετά τη διάλυση του ΕΛΑΣ, όσοι πίστευαν ότι τους ανέμενε σίγουρη εξόντωση κατέφευγαν σε γειτονικές χώρες, ιδιαίτερα στη Γιουγκοσλαβία. Κάποιοι καπετάνιοι, όπως ο Διαμαντής, ο Μπελής και ο Όθρυς παρέμειναν στην ορεινή Ελλάδα, όπου και κρύβονταν. Το Κ.Κ.Ε. και το Ε.Α.Μ. βρίσκονταν σε πολύ δύσκολη θέση, καθώς
μπορούσαν μεν να κρατήσουν σε αδράνεια τους φοβερούς αυτούς καπεταναίους, οι οποίοι κατέφυγαν στα βουνά περισσότερο για να αποφύγουν την εξόντωση, δεν μπορούσε όμως να γίνει το ίδιο με τον Βελουχιώτη, ο οποίος ακολουθούσε τη δική του κοσμοθεωρία για συνέχιση του αντάρτικου. Αν ο Βελουχιώτης ξεκινούσε τη δράση ήταν βέβαιο ότι θα προκαλούσε αναταραχή με απρόβλεπτες συνέπειες.
Έτσι, η ηγεσία του Κ.Κ.Ε. προσπαθούσε να τον εξουδετερώσει με κάθε τρόπο. Ο Α’ Γραμματέας του κόμματος Γιώργης Σιάντος με αλλεπάλληλα γράμματά του προσπαθούσε να τον πείσει να μεταβεί σε κάποια γειτονική χώρα με αριστερό καθεστώς. Ταυτόχρονα, ο κομματικός μηχανισμός του Κ.Κ.Ε. άρχισε να στρέφεται εναντίον του. Στην ορεινή ύπαιθρο, στην παλιά «Ελεύθερη Ελλάδα» υπήρχαν πολλά χωριά που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του Κ.Κ.Ε. και του Ε.Α.Μ. Όμως, ο Βελουχιώτης αντιμετώπιζε αντιδράσεις. Του πρόσφεραν πλέον ελάχιστη βοήθεια ή δεν τον βοηθούσαν καθόλου, Ήταν βέβαιο ότι οι ίδιοι οι σύντροφοί του ήθελαν να τον εκδιώξουν από την Ελλάδα και να τον αναγκάσουν να μεταβεί στη Γιουγκοσλαβία ή την Αλβανία, όπως χιλιάδες άλλοι Έλληνες.
Η άφιξη του Νίκου Ζαχαριάδη από το Νταχάου και η αποκήρυξη του Βελουχιώτη από τον «Ριζοσπάστη»
Σε άρθρο μας στις 25/10/2020 με τίτλο «Τα σκοτεινά χρόνια του Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου» είχαμε αναφερθεί στην παραμονή του εκεί, από τον Νοέμβριο του 1941 ως τον Μάιο του 1945. Υπάρχουν αρκετά σκοτεινά σημεία για τη διαμονή του Ζαχαριάδη στο Νταχάου, ενώ σχολιάστηκε δεόντως το γεγονός ότι όταν επέστρεψε στην Ελλάδα ήταν γύρω στα 70 κιλά, την ίδια ώρα που άλλοι γύριζαν αποστεωμένοι… Υπάρχει όμως και μια άλλη, άγνωστη πτυχή για τον Νίκο Ζαχαριάδη και το Νταχάου. Στη λεγόμενη «Δίκη της Μόσχας», τον Ιανουάριο του 1950, μετά την ήττα του ΔΣΕ, βρέθηκαν στο Κρεμλίνο ο Ζαχαριάδης και Παρτσαλίδης, εκ μέρους του Κ.Κ.Ε., οι οποίοι αντιμετώπισαν κατηγορίες του Αλβανού ηγέτη Ενβέρ Χότζα, που συνοδευόταν από τον Μεχμέτ Σέχου, σύμφωνα με τις οποίες ήταν λάθος η Συμφωνία της Βάρκιζας και ολέθρια η παράταξη των ανταρτών του Κ.Κ.Ε. σε διάταξη τακτικού στρατού. Ο «δικαστής» Στάλιν υιοθέτησε τις κατηγορίες του Χότζα, όπως γράφει όμως ο Αλβανός ηγέτης στο βιβλίο του «Με τον Στάλιν« (1979) , ο Υπουργός Εξωτερικών της ΕΣΣΔ Μολότοφ, που μαζί με τον Μικογιάν και άλλους Σοβιετικούς αξιωματούχους ήταν παρόντες στη «δίκη» κάλεσε τον Ζαχαριάδη και του ανακοίνωσε τις γραπτές καταγγελίες σύμφωνα με τις οποίες ήταν πράκτορας των Άγγλων. Γράφει ο Χότζα:
«Καθώς ετοιμαζόμασταν να αναχωρήσουμε, παρενέβη ο Μολότοφ και απευθυνόμενος προς τον Ζαχαριάδη είπε:
-«Σύντροφε Νίκο, έχω κάτι να σου πω. Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚ της ΕΣΣΔ έλαβε από κάποιον από τους συντρόφους σας μια επιστολή στην οποία καταγγέλεται ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης είναι «πράκτορας των Άγγλων». Δεν ανήκει σε μας να βγάλουμε στη δημοσιότητα αυτό το θέμα, δεν μπορούμε όμως να κρατήσουμε την επιστολή μυστική και να μην σας ενημερώσουμε, πολύ περισσότερο γιατί πρόκειται για κατηγορία ενός συντρόφου της ηγεσίας του Κ.Κ.Ε. Ιδού η επιστολή. Τι γνώμη έχετε»;
– Θα σας το εξηγήσω αυτό, απάντησε ο Νίκος Ζαχαριάδης. Όταν τα σοβιετικά στρατεύματα μας απελευθέρωσαν από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως,
προσήλθα στη σοβιετική διοίκηση για να ζητήσω να με στείλουν το ταχύτερο στην Αθήνα γιατί εκεί ήταν η θέση μου. Περάσαμε στιγμές αποφασιστικές και όφειλα να βρίσκομαι στην Ελλάδα. Αλλά η διοίκησή σας τη στιγμή εκείνη δεν διέθετε μέσο μεταφοράς για να με πάει στην Αθήνα. Αναγκάσθηκα λοιπόν να απευθυνθώ στην αγγλική διοίκηση, από την οποία εζήτησα να με οδηγήσουν στη χώρα μου. Οι Άγγλοι με επιβίβασαν σε ένα αεροπλάνο και έτσι πήγα στην Ελλάδα. Ο σύντροφος αυτός νομίζει ότι από την στιγμή που επέστρεφα στη χώρα μου με την βοήθεια του Αγγλικού Στρατηγείου, εγώ έγινα πράκτορας των Άγγλων, πράγμα φυσικά λανθασμένο.
Επενέβη ο Στάλιν και είπε:
– Είναι καθαρό και αυτό το θέμα. Επίσης έχει τακτοποιηθεί. Τελειώσαμε.
– «Σηκώθηκε όρθιος και αφού μας έσφιξε τα χέρια έναν έναν εμείς κατευθυνθήκαμε προς την πόρτα. Το γραφείο ήταν μια σάλα μακριά και την στιγμή που φτάναμε στη θύρα εξόδου ο Στάλιν μας φώναξε:
– Μια στιγμή, σύντροφοι. Αγκαλιασθείτε σύντροφε Χότζα και σύντροφε Ζαχαριάδη. Αγκαλιασθήκαμε.
– Όταν βγήκαμε έξω, ο Μήτσος Παρτσαλίδης είπε:
– Σαν τον Στάλιν δεν υπάρχει άλλος. Μας φέρθηκε σαν πατέρας. Τώρα όλα είναι σαφή.
– Έτσι τελείωσε αυτή η συνάντησή μας με τον Στάλιν». Θυμίζουμε ότι όλα τα παραπάνω, τα γράφει ο Ενβέρ Χότζα στο βιβλίο του «Με τον Στάλιν» (1979).
Επανερχόμαστε όμως στον Άρη Βελουχιώτη και στις προσπάθειές του να επικοινωνήσει με τον Ζαχαριάδη, μετά την άφιξη του τελευταίου στην Αθήνα. Ο Άρης έστελνε συνέχεια μηνύματα στον Ζαχαριάδη, δεν έπαιρνε όμως καμία απάντηση. Το τελικό χτύπημα για τον Βελουχιώτη ήρθε με το πρωτοσέλιδο δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη» στις 12 Ιουνίου 1945. Να σημειώσουμε ότι η εφημερίδα τότε κυκλοφορούσε νόμιμα.
«Το Κ.Κ.Ε. καταγγέλλει ανοιχτά τον Άρη Βελουχιώτη. Ο σ. Ζαχαριάδης μας ανακοίνωσε ότι η ΚΕ του Κ.Κ.Ε. αφού συζήτησε πάνω σε εκθέσεις που ήρθαν από διάφορες κομματικές οργανώσεις, αποφάσισε να καταγγείλει ανοιχτά την ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ή Μιζέρια).
Ο Βελουχιώτης κι ύστερα από τη σύναψη της συμφωνίας της Βάρκιζας συνέχισε τη δράση του. Η δράση αυτή που μονάχα την αντίδραση μπορούσε να εξυπηρετήσει γιατί της έδινε όπλα για να κτυπά το Κ.Κ.Ε., να παραβιάζει τη συμφωνία της Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματά της, δεν επιτρέπει πια καμία καθυστέρηση για την ανοιχτή καταγγελία του Άρη Βελουχιώτη…».
Το τέλος του Άρη Βελουχιώτη, από διηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων
Στην Πίνδο, ο Άρης Βελουχιώτης περικυκλώθηκε από τον Εθνικό Στρατό και αποφάσισε να σπάσει τον κλοιό. Μετά από μια σειρά ελιγμών όμως έπεσε σε παγίδα λόγω της προδοσίας ενός στελέχους του Κ.Κ.Ε. που ήταν οδηγός του. Έτσι, στις 15 Ιουνίου 1945 βρέθηκε κυκλωμένος στη Μεσάντα, κοντά στην όχθη του Αχελώου, όχι μακριά από τη γέφυρα του Κοράκου. Η κατάσταση ήταν πολύ άσχημη για αυτόν και τους άντρες του. Ξαφνικά, μέσα από τα έλατα εμφανίστηκαν δύο άντρες, που έτρεξαν προς αυτούς. Ήταν πατέρας και γιος, τσελιγκάδες κι οι δύο. Ο πατέρας ήταν παλιός Εαμίτης και ο γιος πρώην «Ανθυπολοχαγός» του ΕΛΑΣ που είχε «αποφοιτήσει» από την σχολή της Ρεντίνας.
-Ολόγυρά σας είναι στρατός, τους είπαν. Αλλά εμείς που ξέρουμε τα μέρη βήμα προς βήμα, αναλαμβάνουμε να σας βγάλουμε.
Ο Βελουχιώτης με τους άνδρες του ηρέμησαν. Ο Άρης άρχισε να καταστρώνει το σχέδιο απαγκίστρωσης. Ο κύριος όγκος των ανδρών του, 70 άτομα, με επικεφαλής τον Πελοπίδα θα χτυπούσε προς τα βορειοδυτικά ενώ οι υπόλοιποι, με επικεφαλής τον Άρη, θα χτυπούσαν νότια και θα περνούσαν τον Αχελώο. Τα δύο τμήματα θα ενώνονταν αργότερα σε καθορισμένο σημείο. Στις 5 μ.μ. τα δύο τμήματα ήταν έτοιμα να ξεκινήσουν. Αραιοί πυροβολισμοί που ακούγονταν όλο και πιο κοντά έδειχναν ότι ο Στρατός πλησίαζε. Τότε ο Άρης ήρθε αντιμέτωπος με μια δυσάρεστη έκπληξη. Ο νεαρός τσέλιγκας τον πήρε παράμερα και διστακτικά, γεμάτος θλίψη, του είπε:
-Αρχηγέ, κάτι θέλω να σου δείξω να το ‘χεις υπόψη. Δεν μπορεί να μην το μάθεις.
-Λέγε, τι τρέχει;
-Να, διάβασε εδώ…
Και του έδωσε ένα φύλλο του «Ριζοσπάστη» της 12ης Ιουνίου με τη δημόσια αποκήρυξή του από τον Ζαχαριάδη. Ο Βελουχιώτης διάβασε το δημοσίευμα και κλονίστηκε. Έμεινε για λίγο σκεπτικός. Δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ο άνθρωπος που περίμενε σαν Μεσσία, όχι απλά τον αποκήρυξε αλλά και τον αναθεμάτιζε δημόσια…
Σύντομα όμως ο Βελουχιώτης έδειξε να συνέρχεται και έδωσε εντολή στους συντρόφους του να ξεκινήσουν. Οι δύο τσέλιγκες τους καθοδήγησαν εξαιρετικά. Ο Πελοπίδας με 70 άνδρες διέφυγε προς τον βορρά, ενώ ο Άρης με άλλους 20 κατάφερε να περάσει τον Αχελώο στη γέφυρα του Κοράκου. Για περίπου 30 χρόνια υπήρχε σύγχυση για το τι έγινε έπειτα. Η απάντηση ήρθε τελικά το 1976 με το βιβλίο του καπετάν Θωμά (Γιάννη Χατζηπαναγιώτου) ενός από τα πρωτοπαλίκαρα του Βελουχιώτη που παραθέτει τη μαρτυρία ενός ακόμα πρωτοπαλίκαρου του Άρη, του καπετάν Θάνου, που ήταν παρών στις τελευταίες στιγμές του Βελουχιώτη. Όπως αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου, ο αδελφός του Βελουχιώτη, Μπάμπης Κλάρας που μελέτησε το βιβλίο εγγυάται για την ακρίβεια της περιγραφής.
Αφού ο Βελουχιώτης πέρασε τον Αχελώο με τους 20 συντρόφους του, δεν συνέχισε την απομάκρυνση από τον Εθνικό Στρατό. Διέταξε τους άνδρες του να γυρίσουν πάλι πίσω ξαναπερνώντας το ποτάμι, κάτι πολύ επικίνδυνο. Οι σύντροφοί του ανησύχησαν και απόρησαν. Ο Άρης τους είπε ότι έπρεπε να κατευθυνθούν πάλι προς τη Ρούμελη όπου θα ήταν ασφαλείς. Έτσι κι έγινε. Το πρωί της 16ης Ιουνίου είχαν περάσει τον Αχελώο έχοντας όμως μια σημαντική απώλεια: ο Λαμιώτης Δημοσθένης Ζαγκλάρας, ένας από τους πιο ικανούς μαχητές πνίγηκε στο δεύτερο πέρασμα του Αχελώου.
Ο Άρης ήταν βαρύς, αμίλητος και ανέκφραστος. Οι άλλοι καταλάβαιναν ότι κάτι τον απασχολεί, δεν φαντάζονταν όμως τη σοβαρότητα του. Ας δούμε την περιγραφή του αυτόπτη μάρτυρα, καπετάν Θάνου, όπως την παραθέτι στο βιβλίο του ο καπετάν Θωμάς.
«Ένας ξερός κρότος περιστρόφου τάραξε σε λίγο την ησυχία που είχε επικρατήσει, καθώς είχε κοπάσει η μάχη. Αλαφιάζονται οι αντάρτες, που βρίσκονται κοντά του, καθώς είχε για λίγο αναμερίσει ο Άρης από δίπλα τους. Τρέχει ο Τζαβέλλας να δει τι είχε γίνει. Ο Άρης είχε φυτέψει κοντά στο δεξιό του κρόταφο μια σφαίρα από το περίφημο «Κολτ» περίστροφο που πάντα έσερνε μαζί του. Μια και σε τόσες και τόσες μάχες που είχε δώσει, δεν είχε πιάσει γι’ αυτόν η ευχή που έδιναν αναμεταξύ τους οι αντάρτες όταν ξεκινούσαν γι’ αυτές: «Καλό βόλι, συναγωνιστή», μια και κάτω δηλαδή να πάρει ο Χάρος, έκανε την ευχή αυτή πράξη ο ίδιος για τον εαυτό του.
-Ο Αρχηγός! Σκοτώθηκε ο Αρχηγός, ξεφωνίζει ο καπετάν Τζαβέλλας, γυρνώντας στους άλλους. Γυρνούν κι αυτοί και βλέπουν… Από το μέτωπο του Άρη κυλάει μια αυλακιά καθάριο άλικο(πορφυρό, βαθυκόκκινο) αίμα καθώς το κορμί είναι πεσμένο χάμω. Βουβοί όλοι κοιτούν με μάτια σαστισμένα που αρχίζουν να βουρκώνουν. Τους το ‘λεγε πριν καμιά βδομάδα πως θα τίναζε τα μυαλά του στον αέρα έτσι που έρχονταν τα πράγματα, μόλις θα τους περνούσε προς τη Ρούμελη απ’ όπου και τους είχε παραλάβει. Αλλά πώς να το πιστεύανε; Αμίλητοι τώρα βλέπουν και πάλι πως ό, τι έλεγε το έκανε κιόλας. Ο Τζαβέλλας μόνο κόβει τη φρικτή σιωπή.
-«Τι καθόμαστε τώρα και τον κοιτάμε σαν χαζοί, βουβοί! Μια και την παράτησε ο αρχηγός, τι να την κάνουμε εμείς τη ζωή! Μαζί κι εμείς στον τάφο όπως και στη ζωή.
-Ο Λέων δεν συμφωνεί. Μήτε όμως κι εμείς οι άλλοι, μήτε κι εγώ (ο καπετάν Θάνος), μήτε κι ο γερο-Έκτορας συμφωνούσε.
-Μα γιατί; Δεν καταλαβαίνω γιατί να σκοτωθούμε, μια κι έχουμε ξεφύγει τον κίνδυνο. Κι αφού μπορούμε να σωθούμε γιατί να σκοτωθούμε;
-Κανένας μας δεν βγήκε με το ζόρι στο βουνό, κανένας δεν είναι και υποχρεωμένος να πάει μόνος του στον τάφο. Γεια και χαρά σας συναγωνιστές, μας κόβει ο Τζαβέλλας.
Και πριν προλάβουμε οι άλλοι να καταλάβουμε τι πάει να κάνει, καθώς αναμετράει προς τον νεκρό τον Άρη, ανασέρνει ο Τζαβέλλας την αγγλική χειροβομβίδα «Μιλς» που είχε κρεμασμένη στον ζωστήρα, την απιθώνει χουφτιασμένη πάνω στο στήθος του, δαγκώνει γερά τον κρίκο της και δυνατά με τα γερά του δόντια τον τραβάει. Αυτό ήταν όλο. Η καρδιά του είναι κομματιασμένη. Μερικά κομμάτια της χειροβομβίδας σημαδεύουν και τον Άρη. Δυο σοροί. Η μία πλάι στην άλλη. Όλα έχουν προσώρας(προς το παρόν) γίνει όπως έπρεπε».
Επίλογος
Αυτή είναι η εκδοχή της Αριστεράς για το τέλος του Άρη Βελουχιώτη, που βασίζεται στη μαρτυρία του καπετάν Θάνου (Γιάννη Χατζηπαναγιώτου). Ο Βελουχιώτης αυτοκτόνησε στη χαράδρα του Φάγκου στη Μεσούντα της Άρτας. Ήταν 40 ετών. Την επόμενη μέρα (17/6/1945), το Τάγμα Εθνοφυλάκων του Βόιδαρου βρήκε τα πτώματα των Βελουχιώτη και Τζαβέλλα και τα αποκεφάλισαν. Τους αποκεφαλισμούς έκανε ο αντάρτης του Άρη με το ψευδώνυμο Δράκος. Τα κεφάλια των δύο μεταφέρθηκαν με γλέντια πρώτα στο χωριό Μυριόφυλλο και έπειτα στα Τρίκαλα. Εκεί, κρεμάστηκαν σε κεντρικό φανοστάτη της πλατείας Ρήγα Φεραίου. Έπειτα, πήγε στη θεσσαλική πόλη ο Υπουργός Δημοσίας Τάξης Ναπολέων Ζέρβας για να επιβεβαιώσει την ταυτότητα των νεκρών και τα κεφάλια μεταφέρθηκαν στην Αθήνα. Άγνωστο τι απέγιναν…
Το ΚΚΕ αποφάσισε να αποκαταστήσει ημιεπίσημα τον Βελουχιώτη για πρώτη φορά το 1962 ενώ μια δεύτερη πολιτική αποκατάσταση θα πραγματοποιηθεί και κατά την πανελλαδική συνδιάσκεψη που έγινε στις 16 Ιουλίου 2011. Αν και στην απόφαση του 2011 τονίζεται ότι ο Βελουχιώτης «είχε δίκιο ως προς την εκτίμηση που έκανε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας», ωστόσο δεν αποκαταστάθηκε η κομματική του ιδιότητα.Η κομματική του ιδιότητα δεν αποκαταστάθηκε διότι, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ίδια Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, παραβίασε την κομματική πειθαρχία, καθώς και ότι αξιοποίησε τη φήμη και τον σεβασμό που είχε κατακτήσει την προηγούμενη περίοδο ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ.
Πηγή:
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ι. ΜΕΡΤΖΟΣ, «ΣΒΑΡΝΟΥΤ, ΤΟ ΠΡΟΔΟΜΕΝΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ», 10η Έκδοση, Εκδόσεις Ερωδιός, Θεσσαλονίκη, 2010