Η Ελβετία οδεύει προς δημοψήφισμα για τη συνταγματική κατοχύρωση της “ουδετερότητάς” της σε διεθνείς πολεμικές συγκρούσεις, εν μέσω συζήτησης που πυροδοτήθηκε από την απόφαση της χώρας να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία.
Ακτιβιστές, καθώς και το λαϊκιστικό δεξιό Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (SPP), που έχει τη μεγαλύτερη εκπροσώπηση στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο της χώρας, θέλουν να κατοχυρώσουν τη θέση της μόνιμης, ένοπλης ουδετερότητας στο σύνταγμα. Εκτός από την αποτροπή της συμμετοχής της Ελβετίας σε οποιαδήποτε στρατιωτική συμμαχία, η πρωτοβουλία θέλει επίσης να εμποδίσει τη συμμετοχή σε μη στρατιωτικά μέτρα καταναγκασμού, τα οποία θα περιλαμβάνουν τις κυρώσεις.
Η ομάδα πίσω από την πρόταση υπέβαλε το αίτημά της, με περισσότερες από 130.000 υπογραφές, αυτή την εβδομάδα, αν το δημοψήφισμα θα διεξαχθεί σε μεταγενέστερο χρόνο, σημειώνει το πρακτορείο Bloomberg.
Η Ελβετία παραδοσιακά αρνείται να πάρει μέρος στις ευρωπαϊκές ένοπλες συγκρούσεις, ωστόσο αποφάσισε να υιοθετήσει κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας το 2022. Σύμφωνα με τους επικριτές της κίνησης, αυτό αποτελούσε απόκλιση από την ουδετερότητα και έθετε σε κίνδυνο τον ρόλο της χώρας ως διεθνούς μεσολαβητή.
Από την άλλη πλευρά, ηγέτες του ελβετικού επιχειρείν προειδοποιούν όλο και περισσότερο ότι η ουδετερότητα βλάπτει τις επιχειρηματικές προοπτικές της χώρας. Η Ελβετία έχει εμποδίσει τις αποστολές όπλων από τη Γερμανία και άλλες χώρες στην Ουκρανία, προκαλώντας διεθνή οργή.
Το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι υπήρξαν “στοχευμένες προσπάθειες υπονόμευσης της ουδετερότητας”, επικαλούμενο την υιοθέτηση κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας από τη χώρα. Ανέφερε ακόμη ότι η κίνηση αυτή έχει υπονομεύσει τη διεθνή εικόνα της Ελβετίας ως σταθερά ουδέτερης χώρας.
Η κυβέρνηση σημειώνει, από την πλευρά της, ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι συμβατές με την ουδετερότητα και προσπαθεί να αναζωογονήσει τη σημασία της Ελβετίας ως μεσολαβητή και ειρηνοποιού, φιλοξενώντας μια διάσκεψη για την ειρήνη στην Ουκρανία τον Ιούνιο. Η Ρωσία έχει ήδη δηλώσει ότι δεν θα παραστεί στη σύνοδο.
Ενώ οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας έχουν συλλέξει αρκετές υπογραφές, ο χρόνος του δημοψηφίσματος δεν μπορεί ακόμη να προσδιοριστεί. Μόλις οι υπογραφές πιστοποιηθούν, η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο θα συζητήσουν το θέμα και η διαδικασία συνήθως διαρκεί αρκετά χρόνια.
Η ελβετική ουδετερότητα κατοχυρώθηκε με τη Συνθήκη του Παρισιού το 1815, μετά την ήττα του Ναπολέοντα. Η Ελβετία ακολουθεί τις νομικές υποχρεώσεις που επιβάλλονται στα ουδέτερα κράτη από τις Συμβάσεις της Χάγης του 1907.
Η ελβετική στάση μη συμμετοχής σε ένοπλες συγκρούσεις, παρά τον ισχυρό στρατό που διατηρεί η χώρα, μετά βίας επέζησε του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ελβετία παραβίασε την ουδετερότητά της χορηγώντας δάνεια και πουλώντας όπλα στη ναζιστική Γερμανία.
Το ουδέτερο έθνος – ενώ βοηθούσε τραυματισμένους στρατιώτες και παιδιά – σφράγισε επίσης τα σύνορά του σε χιλιάδες εβραίους πρόσφυγες, που αναζητούσαν καταφύγιο από τη γενοκτονική αντισημιτική πολιτική του καθεστώτος του Αδόλφου Χίτλερ.