Οι Αυστριακοί προσέρχονται στις κάλπες την Κυριακή για τις βουλευτικές εκλογές, τις οποίες, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, είναι πιθανό να κερδίσει, για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας, το ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό Κόμμα των Ελευθέρων (FPO).
Ωστόσο, το FPO είναι απίθανο να εξασφαλίσει την αυτοδύναμη πλειοψηφία στο Εθνικό Συμβούλιο (Nationalrat) των 183 εδρών, την κάτω βουλή του κοινοβουλίου, και έτσι θα πρέπει να διαπραγματευτεί για μια συμφωνία με έναν εταίρο συνασπισμού για τον σχηματισμό κυβέρνησης, κάτι που μπορεί να μην είναι εύκολο, σύμφωνα με ανάλυση του Guardian.
Η πρώτη είσοδος του FPO στην κυβέρνηση το 2000 αντιμετωπίστηκε με διαμαρτυρίες και κυρώσεις από τις Βρυξέλλες. Εάν επαναλάβει το κατόρθωμα αυτό τώρα, ενδεχομένως ως επικεφαλής εταίρος συνασπισμού, θα προστεθεί στη λίστα με άλλα ακροδεξιά κόμματα που βρίσκονται στην εξουσία στην ΕΕ, μεταξύ άλλων στην Ιταλία και την Ολλανδία.
Τι είναι το FPO;
Ένα από τα παλαιότερα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης, το FPO ιδρύθηκε το 1956. Παρά το γεγονός ότι επικεφαλής του ήταν ένας πρώην ναζιστής και αξιωματικός των SS, ήταν ένα σχετικά μετριοπαθές φιλελεύθερο κόμμα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν στράφηκε ριζικά προς τα δεξιά υπό τον εμπρηστικό ηγέτη Γεργκ Χάιντερ.
Το κόμμα υπήρξε δύο φορές ο μικρότερος εταίρος σε σύντομης διάρκειας κυβερνήσεις συνασπισμού με το συντηρητικό Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα (OVP), αφού τερμάτισε τρίτο στις βουλευτικές εκλογές του 1999 και του 2017 με 27% και 20,5% των ψήφων αντίστοιχα.
Και οι δύο συνασπισμοί έληξαν πρόωρα. Οι εσωτερικές διαμάχες του FPO οδήγησαν στην κατάρρευση του πρώτου το 2002, ενώ το σκάνδαλο Ibizagate το 2019 ανάγκασε σε παραίτηση τον τότε αρχηγό του κόμματος, Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, και τερμάτισε τον δεύτερο συνασπισμό μετά από 18 μήνες θητείας.
Ποιο είναι το πρόγραμμα του FPO;
Με επικεφαλής τώρα τον αμφιλεγόμενο πρώην υπουργό Εσωτερικών Χέρμπερτ Κικλ, το FPO είναι αντιμεταναστευτικό, εχθρικό προς το Ισλάμ και σταθερά ευρωσκεπτικιστικό. Ένας από τους ευρωβουλευτές του, ο Χάραλντ Βίλιμσκι, έχει περιγράψει την εκλογική του αποστολή ως “να κλωτσήσει το κατεστημένο στον πισινό”.
Το πρόγραμμα του FPO, “Φρούριο Αυστρίας, Φρούριο της Ελευθερίας”, σχεδιάζει να περικόψει τις παροχές για τους παράτυπους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο στο ελάχιστο, να εμποδίσει την οικογενειακή επανένωση για τους μετανάστες που βρίσκονται ήδη στην Αυστρία και να προωθήσει τον “επαναπατρισμό”.
Το FPO θέλει επίσης να μειώσει τη φορολογία των επιχειρήσεων και το μισθολογικό κόστος, ενώ στην εξωτερική πολιτική αντιτίθεται στις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας και στην περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία. Το FPO έχει υπογράψει και ανανεώσει “συμφωνία συνεργασίας” με το κόμμα “Ενωμένη Ρωσία” του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ποιοι άλλοι είναι υποψήφιοι και τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις;
Με ποσοστά στις δημοσκοπήσεις μεταξύ 27% και 29%, το FPO προηγείται από τα τέλη του 2022, τερμάτισε πρώτο στις ευρωεκλογές του Μαΐου και προηγείται του κεντροδεξιού OVP (25-26%) του απερχόμενου καγκελάριου, Καρλ Νεχάμερ, κατά περίπου τρεις μονάδες.
Στην τρίτη θέση βρίσκονται οι Σοσιαλδημοκράτες (SPO), το παραδοσιακό κεντροαριστερό κόμμα, με 20-21%, ακολουθούμενοι από τους φιλελεύθερους του NEOS-New Austria με περίπου 10% και τους Πράσινους (μέρος του απερχόμενου κυβερνητικού συνασπισμού) με περίπου 7%.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι δύο άλλα κόμματα θα μπορούσαν να διεκδικήσουν έδρες στη συνέλευση: το κόμμα Beer, του οποίου ηγείται ο τραγουδιστής του πανκ συγκροτήματος Turbobier (4%), και το Κομμουνιστικό Κόμμα (KPO) που δεν έχει βγάλει βουλευτή από τη δεκαετία του 1950, αλλά βρίσκεται στο 3%.
Ποια είναι τα βασικά ζητήματα των εκλογών;
Το κόστος διαβίωσης αποτελεί σημαντικό ζήτημα για τους ψηφοφόρους, με τον πληθωρισμό της Αυστρίας να παραμένει επί σχεδόν δύο χρόνια πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, την ανάπτυξη να είναι σταθερά χαμηλότερη από τον μέσο όρο και την ακροδεξιά να κατηγορεί τη μετανάστευση και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Αυστηρότεροι μεταναστευτικοί κανόνες περιλαμβάνονται – σε διαφορετικό βαθμό – στις διακηρύξεις και των τριών μεγαλύτερων κομμάτων, ενώ η ασφάλεια έχει γίνει θέμα από τότε που η αστυνομία της Βιέννης ανέφερε τον περασμένο μήνα ότι απέτρεψε σχέδιο επίθεσης σε συναυλία της Τέιλορ Σουίφτ. Τρεις ύποπτοι στην υπόθεση είναι έφηβοι γιοι μεταναστών.
Οι εκτεταμένες πλημμύρες που προκάλεσαν το θάνατο πέντε ανθρώπων στην Αυστρία αυτό το μήνα, έβαλαν στο επίκεντρο και το κλίμα στην ημερήσια διάταξη (και ενίσχυσαν ελαφρώς το ΟVP). Η Αυστρία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο και δέχεται αυξανόμενες πιέσεις να μειώσει την κατανάλωσή της.
Τι είδους κυβέρνηση ενδέχεται να προκύψει;
Πολλοί επικριτές λένε ότι ο 55χρονος Κικλ χρησιμοποιεί ρητορική της ναζιστικής εποχής (κάτι που ο ίδιος αρνείται), ότι έχει καλές σχέσεις με τη Μόσχα, ότι θα διαταράξει σοβαρά τις σχέσεις με τις Βρυξέλλες και γενικά ότι είναι πολύ τοξικός για να συνεργαστεί κανείς μαζί του – ή τουλάχιστον για να εργαστεί υπό τις διαταγές του.
Ο Κικλ και άλλα στελέχη του FPO βρίσκονται υπό έρευνα από τον Απρίλιο, επειδή φέρονται να χρησιμοποίησαν δημόσια κονδύλια, ενώ ήταν στην κυβέρνηση, για να βγάλουν διαφημίσεις στα μέσα ενημέρωσης με αντάλλαγμα ευνοϊκή κάλυψη του κόμματος.
Ο Νερχάμερ του OVP απέκλεισε το ενδεχόμενο να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση με επικεφαλής τον ηγέτη του FPO, λέγοντας ότι ο Κικλ είναι πολύ πιο ριζοσπαστικός από τους προκατόχους του. Ο πρόεδρος της Αυστρίας, Αλεξάντερ Φαν ντερ Μπέλε, έχει επίσης επικρίνει τον Κικλ και σημείωσε ότι δεν είναι υποχρεωμένος να τον ορίσει καγκελάριο an το FPΟ κερδίσει.
Το ΟVP θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο συνασπισμού με το ακροδεξιό κόμμα αν ο Κικλ ήταν διατεθειμένος να αφήσει κάποιον άλλον να γίνει πρωθυπουργός (όπως έκανε νωρίτερα φέτος ο Ολλανδός ακροδεξιός ηγέτης Γκερτ Βίλντερς), αλλά ο Κικλ δεν έχει δώσει μέχρι στιγμής καμία ένδειξη ότι θα ήταν ανοιχτός σε κάτι τέτοιο.
Μια νίκη του OVP παραμένει πιθανή, οπότε ένας συνασπισμός με το FPO μπορεί να είναι πιο πιθανός: τα δύο κόμματα έχουν κυβερνήσει από κοινού στο παρελθόν, οι θέσεις τους – ιδιαίτερα για την οικονομία και τη μετανάστευση – δεν απέχουν πολύ μεταξύ τους και ο Κικλ δεν θα είχε καμία αξίωση να γίνει πρωθυπουργός.
Σε κάθε περίπτωση, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κεντροδεξιό κόμμα είναι πιθανό να είναι ικανό να επιλέξει μεταξύ ενός συνασπισμού – με τους όρους που προτιμά – με το FPΟ, ή μιας πιθανής τριμερούς συμμαχίας με το κεντροαριστερό SPΟ και είτε τους Πράσινους είτε τους φιλελεύθερους του NEOS.