Μια εντυπωσιακή, πλην όμως αυθαίρετη και παράνομη, πισίνα απέκτησε πριν από λίγους μήνες στο σπίτι του στις Σπέτσες, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Κασσελάκης. Ενώ πήρε άδεια από την Υπηρεσία Δόμησης του Πειραιά για «εργασίες δόμησης μικρής κλίμακας» -και ειδικότερα για εσωτερικές διαρρυθμίσεις και αλλαγή κεραμιδιών στη στέγη-, μαζί με αυτά έφτιαξε την πισίνα.
Ωστόσο, όπως είναι παγκοίνως γνωστό, στις Σπέτσες, που είναι κηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός, με Προεδρικό Διάταγμα του 1981 και απόφαση του ΣτΕ του 2016 απαγορεύονται καθ’ ολοκληρίαν οι πισίνες.
Ειδικότερα, η απόφαση 2471/2016 του ΣτΕ απαγορεύει ρητά και κατηγορηματικά την κατασκευή κολυμβητικών δεξαμενών για λόγους προστασίας της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και της παραδοσιακής φυσιογνωμίας του νησιού. Η απόφαση του ΣτΕ αποτελεί ουσιαστικά ερμηνεία Προεδρικού Διατάγματος του 1981 με το οποίο ορίζονται οι «ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης του χαρακτηρισμένου ως παραδοσιακού οικισμού των Σπετσών». Συνεπώς η πισίνα στο σπίτι του κ. Κασσελάκη είναι αυθαίρετη, αφού χτίστηκε χωρίς άδεια, αλλά και παράνομη, αφού στο νησί απαγορεύονται οι πισίνες.
Η κατασκευή
Η κατασκευή της πισίνας ξεκίνησε πέρυσι το καλοκαίρι και ολοκληρώθηκε πρόσφατα, αυξάνοντας την αξία του αρχοντικού που είχαν αγοράσει οι γονείς του κ. Κασσελάκη όταν ο σημερινός αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν ηλικίας επτά μηνών. Ωστόσο, στις Σπέτσες, που είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός, ισχύουν ειδικοί όροι δόμησης και απαγορεύσεις με στόχο την προστασία της φυσιογνωμίας του νησιού και των ιδιαίτερων παραδοσιακών χαρακτηριστικών του, όπως συμβαίνει και σε πολλές ακόμη περιοχές ανά την Ελλάδα. Μεταξύ των περιορισμών που είχε προβλέψει ο νομοθέτης ήδη από το 1981 περιλαμβάνεται και η διάταξη που λέει ότι οι μόνες δεξαμενές ύδατος που επιτρέπονται είναι αυτές της αποθήκευσης ύδατος, οι οποίες μάλιστα τοποθετούνται υποχρεωτικά εντός της στέγης ή στο δώμα, κατά τρόπο που να μην προκαλείται αισθητική όχληση.
Η απόφαση του ΣτΕ
Εως και το 2016, όμως, παρά την πρόβλεψη, κατασκευάζονταν πισίνες, αφού καμία υπηρεσία δεν είχε ερμηνεύσει το Προεδρικό Διάταγμα ως απαγορευτικό για κάτι τέτοιο. Ωστόσο, η απόρριψη αρχιτεκτονικής μελέτης από το υπουργείο Πολιτισμού που αφορούσε ανέγερση διώροφης κατοικίας με υπόγειο, ως προς το σκέλος που αφορούσε την κατασκευή κολυμβητικής δεξαμενής (πισίνας) στον ακάλυπτο χώρο της οικοδομής, δημιούργησε νέα δεδομένα και οδήγησε τελικά στην απόφαση του ΣτΕ που απαγορεύει πλέον την κατασκευή πισίνας στις Σπέτσες. Η απόφαση του ΣτΕ εκδόθηκε το 2016, επισφράγισε την κρίση με την οποία το υπουργείο Πολιτισμού είχε απορρίψει την αρχιτεκτονική μελέτη ιδιώτη αρκετά νωρίτερα και κατ’ ουσίαν ήρθε αναδρομικά να ερμηνεύσει με σαφήνεια και πέραν πάσης αμφιβολίας το Προεδρικό Διάταγμα του 1981, απαγορεύοντας τις πισίνες στις Σπέτσες. Βεβαίως, όσες είχαν κατασκευαστεί έως τότε δεν είναι παράνομες, αφού η νομολογία που δημιούργησε η απόφαση της ΣτΕ δεν μπορεί να έχει αναδρομική ισχύ, τις απαγορεύει όμως από το 2016 και εφεξής.
Η απαγόρευση αυτή, όμως, δεν εμπόδισε τα σχέδια του κ. Κασσελάκη για την πισίνα στο εξοχικό της οικογένειας, εκεί όπου πέρασε όλα τα παιδικά του χρόνια και στον χώρο που ως παιδί «έκανα ποδήλατο με βοηθητικές ρόδες και περνούσα ώρες με τον κηπουρό, τον κ. Διαμαντή και την κυρία Αννεζούλα», όπως έλεγε χαρακτηριστικά σε μία από τις δεκάδες συνεντεύξεις που έδινε τον περασμένο Σεπτέμβριο, κατά τη μάχη της διεκδίκησης της προεδρίας στον ΣΥΡΙΖΑ. Εκείνη την περίοδο, άλλωστε, δημοσιογράφοι τηλεοπτικών εκπομπών ακολουθούσαν κατά πόδας τον κ. Κασσελάκη και έσπευδαν και στις Σπέτσες όπου συχνά βρισκόταν μαζί με τον σύζυγό του Τάιλερ ΜακΜπεθ. Τότε, τηλεοπτικό συνεργείο είχε καταγράψει πλάνα από την υπό κατασκευή πισίνα στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου. Οι εργασίες βρίσκονταν σε εξέλιξη, είχε γίνει ήδη το σκάμμα και ήταν θέμα χρόνου να ολοκληρωθεί. Βεβαίως, κάθε οικοδομική εργασία, ακόμη και η μικρότερη, απαιτεί άδεια από την αρμόδια κατά τόπο Πολεοδομία. Στην περίπτωση των παραδοσιακών οικισμών, όπως είναι κηρυγμένες οι Σπέτσες, η άδεια πρέπει να εγκρίνεται και από τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και ειδικότερα την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και τη Διεύθυνση Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Αττικής. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», τέτοια άδεια για εργασίες στο σπίτι του κ. Κασσελάκη δεν υπάρχει από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού. Αλλωστε, από αυτές τις υπηρεσίες απορρίφθηκε η αρχιτεκτονική μελέτη ιδιώτη ως προς το σκέλος της κατασκευής πισίνας, η οποία οδήγησε τελικά στην απόφαση του ΣτΕ και στην απαγόρευση κατασκευής πισινών στο νησί από το 2016. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ρεπορτάζ, ο κ. Κασσελάκης ζήτησε και έλαβε «άδεια εργασιών μικρής κλίμακας», που περιλάμβανε ειδικότερα «εσωτερικές διαρρυθμίσεις και επισκευές και αλλαγή κεραμιδιών στέγης με χρήση ικριωμάτων» και ως πρόσθετες επιλογές «εσωτερικές διαρρυθμίσεις – εργασίες αλλαγής χρήσης» και «συντήρηση, επισκευή στεγών με χρήση ικριωμάτων».
Τα 3 έγγραφα που αποδεικνύουν την παρανομία του Κασσελάκη
1 – ΤΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ (1981)
Το Προεδρικό Διάταγμα του 1981 για τους όρους δόμησης και τους περιορισμούς στις Σπέτσες, που είναι κηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός, στο άρθρο 2, που αφορά τους όρους δόμησης, και στην παράγραφο 7, εδάφιο γ), αναφέρεται: «Τυχόν δεξαμενή ύδατος απαγορεύεται να τοποθετείται εις εμφανές σημείον του κτιρίου ή της στέγης. Η κλίσις της στέγης ακολουθεί τα παραδοσιακά πρότυπα».
2 – Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ (2016)
Το ΣτΕ, κρίνοντας επί αιτήσεως ιδιοκτήτριας οικοπέδου, το αίτημα της οποίας για κατασκευή πισίνας είχε απορριφθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, επικαλείται στην απόφασή του το Π.Δ. του 1981 και με σαφήνεια πλέον κρίνει ότι κατασκευή κολυμβητικών δεξαμενών στον ακάλυπτο χώρο των οικοδομών, εντός παραδοσιακών οικισμών και ειδικότερα στις Σπέτσες, απαγορεύεται. Αναφέρεται ειδικότερα στην απόφαση του ΣτΕ: «Συνάγεται ότι σε περίπτωση ανεγέρσεως νέας οικοδομής εντός παραδοσιακού οικισμού και ειδικότερα εντός των Σπετσών επιτρέπεται η κατασκευή μόνον των στοιχείων του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου του που ρητώς επιτρέπονται από τις οικείες διατάξεις και με την προϋπόθεση ότι αυτά απαντώνται κατά κανόνα και όχι κατ’ εξαίρεση στο άμεσο περιβάλλον του κτιρίου, δηλαδή στα πλησίον υφιστάμενα παραδοσιακά κτίσματα. Συνεπώς η κατασκευή κολυμβητικών δεξαμενών στον ακάλυπτο χώρο των οικοδομών εντός των παραδοσιακών οικισμών, και ειδικότερα στις Σπέτσες, απαγορεύεται, δεδομένου ότι οι προαναφερθείσες διατάξεις δεν προβλέπουν ρητώς την κατασκευή κολυμβητικών δεξαμενών στον ακάλυπτο χώρο των οικοδομών, οι μόνες, δε, δεξαμενές που επιτρέπονται είναι οι δεξαμενές αποθήκευσης ύδατος, οι οποίες τοποθετούνται υποχρεωτικά εντός της στέγης ή στο δώμα των κτιρίων, κατά τρόπο που να μην προκαλείται αισθητική όχληση».
3 – Η ΑΔΕΙΑ ΚΑΣΣΕΛΑΚΗ (2023)
Στις 6 Ιουνίου του 2023 από την ΥΔΟΜ Πειραιά εγκρίθηκαν εργασίες δόμησης μικρής κλίμακας στο σπίτι του κ. Κασσελάκη στις Σπέτσες με ισχύ ενός έτους. Οπως φαίνεται από την αεροφωτογραφία που συνοδεύει την έγκριση των εργασιών, στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου δεν υπάρχει πισίνα. Συνεπώς δεν θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι είχε κατασκευαστεί προ του 2016 και της επίμαχης απόφασης του ΣτΕ. Η συγκεκριμένη άδεια εργασιών μικρής κλίμακας περιλαμβάνει ειδικότερα εσωτερικές διαρρυθμίσεις και επισκευές και αλλαγή κεραμιδιών στέγης με χρήση ικριωμάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι άδεια θα έπρεπε να είχε ζητηθεί και από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, δηλαδή την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιά και την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Αττικής, που είναι και αρμόδιες για τον έλεγχο. Ωστόσο, τέτοια άδεια δεν υπάρχει.
Εργασίες μικρής κλίμακας
Πουθενά δεν αναφέρεται η κατασκευή πισίνας, αφού είναι γνωστό στις υπηρεσίες ότι τέτοια άδεια στον παραδοσιακό οικισμό των Σπετσών δεν μπορεί να εγκριθεί. Η «άδεια εργασιών μικρής κλίμακας» εκδόθηκε από την Υπηρεσία Δόμησης του Πειραιά στις 6 Ιουνίου του 2023 με ισχύ για έναν χρόνο. Οι εργασίες ξεκίνησαν άμεσα και ήταν σε εξέλιξη τον περασμένο Σεπτέμβριο, όπως είχε καταγραφεί σε τηλεοπτικά ρεπορτάζ στις 22 Σεπτεμβρίου 2023, όπου και γινόταν σαφώς και χωρίς να υπάρξει καμία αντίδραση ή ένσταση από την πλευρά του κ.Κασσελάκη η αναφορά στην υπό κατασκευή πισίνα, που βεβαίως συνοδευόταν από τα αντίστοιχα πλάνα.
Στο ίδιο έγγραφο της άδειας εργασιών μικρής κλίμακας που αποκαλύπτει το «ΘΕΜΑ» συμπεριλαμβάνεται αεροφωτογραφία με τις συντεταγμένες του ακινήτου του κ. Κασσελάκη (σπίτι και ακάλυπτος χώρος) στην οποία διακρίνεται σαφώς και πέραν πάσης αμφιβολίας ότι δεν υπήρχε πισίνα κατά τον χρόνο έκδοσης της άδειας – πέρυσι τον Ιούνιο. Η φωτογραφία από το τηλεοπτικό ρεπορτάζ τον περασμένο Σεπτέμβριο αποδεικνύει την εξέλιξη των εργασιών κατασκευής, ενώ οι φωτογραφίες που ελήφθησαν προ ολίγων ημερών δείχνουν ότι πλέον η πισίνα έχει ολοκληρωθεί, ο χώρος έχει διαμορφωθεί με ιδιαίτερο γούστο και καλαισθησία και είναι πλέον στη διάθεση της οικογένειας του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ.
Φωτογραφία από την πολεοδομική άδεια
Στην αεροφωτογραφία με τις συντεταγμένες για τον εντοπισμό του ακινήτου φαίνεται ότι δεν υπήρχε πισίνα στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου του κ. Κασσελάκη έως την ημερομηνία έκδοσης της άδειας εργασιών μικρής κλίμακας, στις 6/6/2023
Φωτογραφία από τις εν εξελίξει εργασίες
Τον Σεπτέμβριο του 2023 από τηλεοπτικά ρεπορτάζ καταγράφηκαν οι εν εξελίξει εργασίες στο σπίτι του κ. Κασσελάκη. Πλέον στη θέση του ακάλυπτου υπάρχει το σκάμμα για την πισίνα. Καμία αντίδραση ή ένσταση δεν υπήρξε από τον κ. Κασσελάκη στις πληροφορίες που μεταδόθηκαν για την υπό κατασκευή πισίνα
Η απόφαση του ΣτΕ που από το 2016 απαγόρευσε οριστικά κατασκευή πισίνας στις Σπέτσες
Τι προβλέπει το Προεδρικό Διάταγμα του 1981 και πώς ερμηνεύτηκε από το ΣτΕ, οδηγώντας σε νομολογία και απαγόρευση κατασκευής πισίνας στις Σπέτσες
Η απόρριψη της αρχιτεκτονικής μελέτης που είχε καταθέσει ιδιοκτήτρια ακινήτου στις Σπέτσες από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού ως προς το σκέλος που αφορούσε την κατασκευή πισίνας είχε ως αποτέλεσμα εκείνη να εξαντλήσει τα ένδικα μέσα και να αιτηθεί στο ΣτΕ την έγκριση της κατασκευής. Η απορριπτική απόφαση του πέμπτου τμήματος του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου δεν αφορά πλέον μόνο την πισίνα της συγκεκριμένης, αλλά απαγορεύει την κατασκευή κάθε πισίνας στο νησί. Το σκεπτικό βασίστηκε στις προβλέψεις Προεδρικού Διατάγματος του 1981. Πρόεδρος στη συνεδρίαση ήταν ο κ. Χρήστος Ράμμος με εισηγητή τον Θ. Αραβανή.
Το Προεδρικό Διάταγμα 21-11-1981« Καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης του χαρακτηρισμένου ως παραδοσιακού οικισμού Σπετσών, (ΦΕΚ 740/Δ/1981), 15-12-1981» στο άρθρο 2, παράγραφος 7, αναφέρει ότι τυχόν δεξαμενή ύδατος απαγορεύεται να τοποθετείται εις εμφανές σημείο του κτιρίου ή της στέγης. Σύμφωνα με την απόφαση 2471/2016 του ΣτΕ, η διάταξη αυτή ερμηνεύεται αναλυτικά και με σαφήνεια πλέον αναφέρεται ότι η κατασκευή κολυμβητικών δεξαμενών στον ακάλυπτο χώρο των οικοδομών εντός παραδοσιακών οικισμών και ειδικότερα στις Σπέτσες απαγορεύεται.
Υπουργείο Πολιτισμού
Σε κάθε περίπτωση, για οποιαδήποτε κατασκευή στον παραδοσιακό οικισμό των Σπετσών απαιτείται έγκριση από το υπουργείο Πολιτισμού έπειτα από γνωμοδότηση του εκάστοτε αρμόδιου συμβουλίου του συγκεκριμένου υπουργείου. Ειδικά για τις Σπέτσες, οι αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων και η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Αττικής. Καμία από τις δύο υπηρεσίες δεν είχε αίτημα και δεν έχει εγκρίνει εργασίες στην ιδιοκτησία του κ. Κασσελάκη.
Οι δικαστές του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου που απέρριψαν την αίτησή της, απαγορεύοντας ουσιαστικά την κατασκευή νέων πισινών στις Σπέτσες, έλαβαν υπόψιν τους μια σειρά νόμων, αλλά και συνταγματικών επιταγών, όπως τις διατάξεις του άρθρου 24, παράγραφος 1 και 6 του Συντάγματος, με τις οποίες καθιερώνεται αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, δηλαδή των μνημείων και λοιπών στοιχείων που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συνθέτουν, λόγω της ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους, την εν γένει πολιτιστική κληρονομιά της χώρας.
Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην απόφαση 2471/2016 του ΣτΕ, «σημαντικό στοιχείο του πολιτιστικού περιβάλλοντος είναι οι παραδοσιακοί οικισμοί, δηλαδή τα οικιστικά σύνολα τα οποία διατηρούν, κατά το μάλλον ή ήττον, τον παραδοσιακό πολεοδομικό τους ιστό και παραδοσιακά οικοδομήματα και στοιχεία» και προστίθεται: «Η προστασία αυτή δεν περιορίζεται στην αποτροπή κάθε καταστροφής ή υποβάθμισης του πολιτιστικού περιβάλλοντος, αλλά εκτείνεται και στην αποκατάσταση των προστατευόμενων οικισμών». Επισημαίνεται παράλληλα ότι η διατήρηση της αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής φυσιογνωμίας των παραδοσιακών οικισμών, πέραν της συνταγματικής επιταγής για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, θάλπει και την κατά το άρθρο 106, παρ. 1 του Συντάγματος αρχή της περιφερειακής ανάπτυξης των νησιών, δεδομένου ότι η διατήρηση και η ανάδειξη της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής μικρής κλίμακας των οικισμών συμβάλλει καθοριστικά, μεταξύ άλλων, και στην ενίσχυση του τουρισμού σε αυτά και εν γένει στη βιώσιμη ανάπτυξή τους.
Στη συνέχεια του σκεπτικού της απόφασης των δικαστών, επισημαίνεται ότι οι Σπέτσες έχουν υπαχθεί σε ειδικό καθεστώς προστασίας ήδη από το 1967, πράγμα που διατηρήθηκε και από το καθεστώς του νόμου 3028/2002. Αναφέρεται στη συνέχεια στο σκεπτικό του ΣτΕ: «Εν όψει του χαρακτηρισμού αυτού, τόσο για την ανέγερση κτίσματος όσο και για οποιαδήποτε επέμβαση σε κτίσμα που βρίσκεται στις Σπέτσες ή για την ολική ή μερική κατεδάφισή του, είτε αυτό είναι παλαιότερο του χαρακτηρισμού είτε μεταγενέστερο, απαιτείται άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας, η μη ύπαρξη ή ανάκληση της οποίας επιφέρει αυτοτελώς τη διακοπή κάθε οικοδομικής εργασίας, ανεξαρτήτως της υπάρξεως ή της ισχύος οικοδομικής άδειας».
Το Διάταγμα
Με διατάξεις του ίδιου Διατάγματος που επίσης επικαλείται στην απόφασή του το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο, θεσπίστηκαν λεπτομερείς κανόνες ως προς τη σύνθεση, τη διάταξη και τα μορφολογικά στοιχεία των οικοδομών εντός του οικισμού των Σπετσών (περίγραμμα και όγκος του κτιρίου, στέγη, εξώστες, εξωτερικές κλίμακες, ανοίγματα, καμινάδες, περιφράξεις, αυλόθυρες κ.λπ., ειδικότερα δε, ως προς τους ακάλυπτους χώρους ορίζεται ότι «δια την διαμόρφωσιν ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων επιτρέπονται μόνον οι απολύτως αναγκαίαι εκσκαφαί». Στόχος είναι η αρμονική ένταξη των νέων οικοδομών στο παραδοσιακό περιβάλλον. Με βάση αυτά, οι δικαστές επισημαίνουν ότι: «Συνάγεται ότι σε περίπτωση ανεγέρσεως νέας οικοδομής εντός παραδοσιακού οικισμού, και ειδικότερα εντός των Σπετσών, επιτρέπεται η κατασκευή μόνο των στοιχείων του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου του, που ρητώς επιτρέπονται από τις οικείες διατάξεις και με την προϋπόθεση ότι αυτά απαντώνται κατά κανόνα και όχι κατ’ εξαίρεση στο άμεσο περιβάλλον του κτιρίου, δηλαδή στα πλησίον υφιστάμενα παραδοσιακά κτίσματα. Συνεπώς η κατασκευή κολυμβητικών δεξαμενών στον ακάλυπτο χώρο των οικοδομών εντός των παραδοσιακών οικισμών και ειδικότερα στις Σπέτσες απαγορεύεται, δεδομένου ότι οι προαναφερθείσες διατάξεις δεν προβλέπουν ρητώς την κατασκευή κολυμβητικών δεξαμενών στον ακάλυπτο χώρο οικοδομών, οι μόνες, δε, δεξαμενές ύδατος που επιτρέπονται είναι οι δεξαμενές αποθήκευσης ύδατος, οι οποίες τοποθετούνται υποχρεωτικά εντός της στέγης ή στο δώμα των κτιρίων, κατά τρόπο που να μην προκαλείται αισθητική όχληση».