Το Εργατικό Κόμμα επιστρέφει στην διακυβέρνηση της Βρετανίας για πρώτη φορά μετά το 2010, με την υπόσχεση να εφαρμόσει το σχέδιό του να διορθώσει την οικονομία. Πρώτα όμως πρέπει να βρει τα χρήματα.
Για ορισμένα προβλήματα, ο νέος πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ θα προσπαθήσει να κερδίσει χρόνο, παραπέμποντας ορισμένες μεγάλες αποφάσεις για την επόμενη χρονιά. Αλλά κάποιες κρίσεις είναι τόσο έντονες και παρούσες που δεν έχει άλλη επιλογή από το να τις αντιμετωπίσει. Η κυβέρνηση των Εργατικών καλείται συγκεκριμένα να πάρει σύντομα δύσκολες αποφάσεις για τις αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων, τα τέλη καυσίμων και τη χρηματοδότηση της υγειονομικής περίθαλψης και των σωφρονιστικών ιδρυμάτων.
Για να λύσει αυτά τα δύσκολα προβλήματα, η κυβέρνηση των Εργατικών να χρειαστεί ως και 10 δισεκατομμύρια λίρες, δείχνουν οι επίσημες προβλέψεις και οι υπολογισμοί των think tanks. Η μακροπρόθεσμη διόρθωση των προβλημάτων των δημόσιων υπηρεσιών θα έχει επίσης ένα πρόσθετο κόστος 20 δισεκατομμυρίων λιρών ή και περισσότερων, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Σε επίπεδα ρεκόρ το δημόσιο χρέος
Το ερώτημα είναι πώς η νέα υπουργός Ρέιτσελ Ριβς θα βρει τόσα χρήματα όταν ο δείκτης χρέους είναι κοντά στο 100% του ΑΕΠ, η ανάπτυξη είναι αναιμική και οι φόροι βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών.
Οι Εργατικοί πέτυχαν ρεκόρ εδρών στις εκλογές της Πέμπτης και οι Συντηρητικοί κατέγραψαν το χειρότερο ιστορική αποτέλεσμά τους. Κατά συνέπεια, εκτός από την αντιμετώπιση προβλημάτων-μαμούθ που έχουν μεγαλώσει με την πάροδο των ετών, ο Στάρμερ και η Ριβς αντιμετωπίζουν την πρόσθετη πρόκληση να παραμείνουν στο πλευρό του κόσμου που ψήφισε υπέρ της αλλαγής και δεν θα έχει μεγάλη ανοχή στα άσχημα νέα.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας της Βρετανίας, το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών κατηγόρησε και τα δύο κόμματα για “συνωμοσία σιωπής” σχετικά με τις οδυνηρές αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν.
Δεν υπάρχουν λεφτά
Το 2010, τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών των Εργατικών είχαν αφήσει στην επερχόμενη κυβέρνηση των Συντηρητικών ένα σημείωμα που έλεγε “Φοβάμαι ότι δεν υπάρχουν χρήματα”. Η κατάσταση που αντιμετωπίζει η Ριβς, η πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας σήμερα, είναι εξίσου ζοφερή: εξάντληση των δημοσίων οικονομικών, τεράστιες χρηματοδοτικές ανάγκες για να διορθωθούν τα προβλήματα των δημοσίων υπηρεσιών και φορολογούμενοι που απλά δεν αντέχουν άλλο.
Η ικανότητα των αγορών να χρηματοδοτήσουν περαιτέρω της δημόσιες δαπάνες της Βρετανίας ενδέχεται να είναι περιορισμένη, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδιάζει να συγκεντρώσει ήδη περισσότερα από 277 δισεκατομμύρια λίρες από επενδυτές ομολόγων αυτό το οικονομικό έτος, έναν από τους μεγαλύτερους στόχους που έχουν καταγραφεί. Και ακόμα είναι νωπή η ανάμνηση της καταστροφικής πρωθυπουργίας της Λιζ Τρας το 2022 και οι επιπτώσεις που είχε στην αγορά ομολόγων η απόφαση της Τρας να περιορίσει τους φόρους αυξάνοντας τα δημοσιονομικά ελλείμματα.
Πρόβλεψη για συνεχιζόμενες πιέσεις στα βρετανικά ομόλογα
Οι αναλυτές στρατηγικής της UBS Group AG προβλέπουν συνεχιζόμενες πιέσεις στα βρετανικά ομόλογα —ιδιαίτερα τα μεγάλης διάρκειας — δεδομένων των παρατεταμένων δημοσιονομικών ανησυχιών.
Τούτου λεχθέντος, οι αγορές έχουν φανεί μέχρι στιγμής εξαιρετικά αισιόδοξες απέναντι στην προοπτική της κυβέρνησης των Εργατικών. Οι ανησυχίες σχετικά με την αύξηση των φόρων ή την εθνικοποίηση που στοίχειωναν προηγούμενες προεκλογικές εκστρατείες έχουν εκλείψει.
Αντίθετα, οι επενδυτές βλέπουν ένα τέλος στην πολιτική αναταραχή των τελευταίων ετών. Η αστάθεια σε μετοχές, ομόλογα και συνάλλαγμα έχει πέσει σχεδόν σε χαμηλά πολυετών και τα περιουσιακά στοιχεία του Ηνωμένου Βασιλείου αυξήθηκαν στον απόηχο του αποτελέσματος.
“Η Ριβς έδειξε να κατανοεί πλήρως τα λάθη που έγιναν από το πείραμα Trussonomics και δεν έδειξε καμία πρόθεση να τρομάξει την αγορά χρυσού”, δήλωσε ο Κρεγκ Ιντς, της Royal London Asset Management. Ωστόσο, δεδομένων των σχεδίων δαπανών του Εργατικού Κόμματος και της δέσμευσης να μην αυξήσει τους φόρους, “υπάρχει η πιθανότητα ότι στις πρώτες της εξαγγελίες το φθινόπωρο η νέα υπουργός Οικονομικών θα βάλει χέρι στην αγορά χρυσού αναζητώντας κάποια επιπλέον μετρητά”.
Η δοκιμασία του προϋπολογισμού
Κατά τις πρώτες του εβδομάδες στη διακυβέρνηση τη Βρετανίας, το Εργατικό Κόμμα θα αρκεστεί μάλλον σε ανακοινώσεις για την πολιτική που θα ακολουθήσει, συμπεριλαμβανομένων των εργασιακών δικαιωμάτων και των νέων κρατικών θεσμών όπως η GB Energy και το National Wealth Fund, πριν το μεγάλο δημοσιονομικό γεγονός: τον προϋπολογισμό που θα ανακοινωθεί τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο.
Αυτή θα είναι η πρώτη πραγματική δοκιμασία για την διακυβέρνηση των Εργατικών καθώς η οικονομική ανάπτυξη δεν θα έχει ακόμη αποδώσει τα κεφάλαια που επιθυμεί διακαώς ο Στάρμερ ενώ η Ριβς θα βρεθεί παγιδευμένη από τους δημοσιονομικούς της κανόνες, τη φιλοδοξία της να μην αυξήσει του φόρους και τις επείγουσες ανάγκες του δημόσιου ταμείου.
Ο Τόμας Πόουπ αναπληρωτής επικεφαλής οικονομολόγος στο Ινστιτούτο για την Κυβέρνηση, αναμένει ότι η κυβέρνηση των Εργατικών τότε θα βρει μια βραχυπρόθεσμη λύση για να απομακρύνει τις δύσκολες αποφάσεις.
Η Ριβς είναι πιθανό να ανακοινώσει μια ετήσια αναθεώρηση δαπανών, με “άνοδο των δαπανών” για συγκεκριμένες τις υπηρεσίες ώστε να διασφαλίσει ότι ο βασικός δημοσιονομικός κανόνας της ότι το χρέος μειώνεται ως μερίδιο του ΑΕΠ, και θα περιμένει την επιτάχυνση των ρυθμών ανάπτυξης.
Αυτό δεν αποκλείεται μάλιστα να γίνει, ιδιαίτερα αν μειωθούν τα επιτόκια. Με μείωση του κόστους δανεισμού κατά 0,50%, οι Εργατικοί θα έχουν από 5 ως 10 δισεκατομμύρια λίρες περισσότερα για να χρηματοδοτήσουν τις δημόσιες δαπάνες.