Όταν στο φετινό Sundance Film Festival έκανε πρεμιέρα το «Presence», η νέα ταινία του Steven Soderbergh, κάποιοι αποχώρησαν από την αίθουσα. Όπως αναφέρει το Variety, ένας από τους ανθρώπους που πέρασαν την πόρτα της εξόδου είπε «Δεν μπορώ να αντέξω τέτοιο άγχος τόσο αργά το βράδυ», ενώ παρόμοιο περιστατικό συνέβη και στην προβολή της ταινίας «Sasquatch Sunset» των Nathan και David Zellner με πρωταγωνιστές τους Jesse Eisenberg και Riley Keough, όταν δημοσιογράφοι αποχώρησαν στα πρώτα 30 λεπτά -η δημοσιογράφος Shirley Li του The Atlantic έγραψε πως «Παρακολούθησα την πιο παράξενη ταινία που θα δω φέτος…»
Ωστόσο, αυτά τα περιστατικά δεν είναι τα πρώτα στα χρονικά. Σύμφωνα με τις αναφορές σε διάφορα site αλλά και στην Wikipedia, όταν η μικρού μήκους ταινία «The Arrival of a Train at La Ciotat» του 1896 προβλήθηκε για πρώτη φορά, «το κοινό συγκλονίστηκε τόσο πολύ από την κινούμενη εικόνα ενός τρένου σε φυσικό μέγεθος που ερχόταν κατευθείαν πάνω τους, ώστε οι άνθρωποι ούρλιαξαν και έτρεξαν στο πίσω μέρος της αίθουσας». Μπορεί λοιπόν τα αδέρφια Auguste και Louis Lumière να έχουν άτυπα παρασημοφορηθεί με την πρώτη καταγεγραμμένη πρόκληση πανικού στο σινεμά, υπάρχουν όμως πολλές ακόμα περιπτώσεις όπου οι ταινίες προκάλεσαν δυσανασχέτηση σε κοινό και κριτικούς, για διάφορους λόγους, και αυτό τους οδήγησε τρέχοντας εκτός κινηματογραφικής αίθουσας. Ενδεικτικά, για 5 από αυτές θα διαβάσετε παρακάτω.
The Exorcist (1973)
Οι ουρές που είχαν σχηματιστεί για να δουν την ταινία του William Friedkin ήταν τεράστιες. Μπορεί πλέον να είμαστε συνηθισμένοι σε κινηματογραφικούς εξορκισμούς, αλλά το 1973 ο κόσμος δεν ήταν ακριβώς έτοιμος για να δει ένα κοριτσάκι (Linda Blair) να χώνει στο ματωμένο αιδοίο της έναν σταυρό. Έτσι, τα ειδησεογραφικά πλάνα της εποχής απεικόνιζαν φοβισμένους και εκνευρισμένους θεατές που είχαν φύγει από τις αίθουσες προβολής, ενώ, όπως αναφέρει το Mental Floss, ένας είχε λιποθυμήσει και στο λόμπι ενός κινηματογράφου. «Το βρήκα πραγματικά φρικτό και έπρεπε να βγω έξω», είχε δηλώσει ένας θεατής. «Δεν μπορούσα να το αντέξω άλλο». Όπως αναφέρει το Collider, οι ιστορίες για παιδιά που έβγαιναν από τις προβολές πιστεύοντας ότι είναι δαιμονισμένα και έπρεπε να νοσηλευτούν, ή για ασθενοφόρα που έπρεπε να είναι σε ετοιμότητα έξω από ορισμένους κινηματογράφους -μία ιστορία που την έχω ακούσει να σχολιάζεται και για την περίοδο που προβλήθηκε η ταινία στην Αθήνα-, οδήγησε στο χάος. Ο «Εξορκιστής», μετά απ’ όλα αυτά, θα γινόταν τελικά η πιο επιτυχημένη κυκλοφορία της Warner Bros.
{https://www.youtube.com/watch?v=BU2eYAO31Cc}
127 Hours (2010)
Όταν ο κόσμος πήγε να παρακολουθήσει την αληθινή ιστορία του πεζοπόρου Aron Ralston στην ταινία «127 Hours» του Danny Boyle, γνώριζε ήδη πιο ήταν το πιο σκληρό σημείο της αφήγησης: ο ακρωτηριασμός του χεριού του Ralston με έναν σουγιά. Παρ΄ όλα αυτά δεν πτοήθηκαν -ούτε και εγώ- και έτρεξαν στους κινηματογράφους για να δουν την ταινία. Όπως αναφέρουν οι LA Times, πολλοί άνθρωποι λιποθύμησαν, κάποιοι έκαναν εμετό και ένας που τον πήρε το ασθενοφόρο, τελικά βρήκε το θάρρος να επιστρέψει στην προβολή για να χαρακτηρίσει στο τέλος την ταινία «εξαιρετική».
{https://www.youtube.com/watch?v=OlhLOWTnVoQ}
Irréversible (2002)
Πιθανόν αυτό που θα συνοδεύει για πάντα τη συγκεκριμένη ταινία του Gaspar Noé, είναι η διάσημη -και αμφιλεγόμενη- 9λεπτη σκηνή βιασμού της Alex (Monica Bellucci). Ωστόσο, κάποιοι θεατές αποχώρησαν από την προβολή της ταινίας και για τη ηχητική συχνότητα των 27 hertz (μπάσο), γνωστή ως infrasound, που χρησιμοποιείται συχνά στις ταινίες θρίλερ και τρόμου. Αν και αυτό το εύρος συχνοτήτων δεν μπορεί να αντιληπτό από το ανθρώπινο αυτί, μπορεί να προκαλέσει πανικό και στρες με τρόπο παρόμοιο με τις δονήσεις που παράγουν οι σεισμοί. Η Telegraph, για παράδειγμα, είχε χαρακτηρίσει αυτή την τεχνική ως τη «συχνότητα φάντασμα, ο πιο τρομακτικός ήχος που είναι γνωστός στον άνθρωπο».
{https://www.youtube.com/watch?v=TgWtMkA0eDQ}
The Walk (2015)
Η πρώτη μας επαφή με τον γάλλο σχοινοβάτη Philippe Petit έγινε μέσω του ντοκιμαντέρ «Man on Wire» το 2008. Η ιστορία του, ίσως, πιο διάσημου βαδίσματος -αν εξαιρέσουμε το moon walk του Michael Jackson- ενέπνευσε και τον σκηνοθέτη Robert Zemeckis, ο οποίος έδωσε τον ρόλο του Petit στον Joseph Gordon-Levitt στην ταινία «The Walk». Αν και το ντοκιμαντέρ είναι πιο άξιο αναφοράς από την κινηματογραφική μεταφορά της αληθινής ιστορίας του Petit, το «Man on Wire» βασίστηκε κυρίως σε φωτογραφικό υλικό και αναπαραστάσεις, ενώ ο Zemeckis μέσω της τεχνολογίας κατάφερε να δημιουργήσει ίλιγγο στους θεατές, αφού μας τοποθέτησε δίπλα στον Gordon-Levitt επάνω στο τεντωμένοι σχοινί που ένωνε τους Δίδυμους Πύργους. Σύμφωνα με το CBS news, αρκετοί κριτικοί κινηματογράφου ανέφεραν ότι κάποιοι θεατές ένιωσαν έντονη αδιαθεσία στην προβολή της ταινίας, ενώ μερικοί έκαναν και εμετό σε κάποιες συγκεκριμένες σκηνές.
{https://www.youtube.com/watch?v=oaC8VdRgP0g}
The Blair Witch Project (1998)
To «The Blair Witch Project» έφερε επανάσταση στο σινεμά με τη found-footage κινηματογραφική -και παραπλανητική- προσέγγιση, ενώ παράλληλα σημείωσε και σημαντική επιτυχία στο παγκόσμιο box office (1 Ιανουαρίου 1999, βρέθηκα στο Village Center στο Μαρούσι να την παρακολουθώ). Η ταινία αποτελεί ένα από τα πιο προσοδοφόρα κινηματογραφικά πρότζεκτ, αφού με budget μόλις 22 χιλιάδων δολαρίων κατάφερε να κάνει εισπράξεις που άγγιξαν τα 240 εκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, δε μνημονεύεται μόνο γι’ αυτό το σπουδαίο επίτευγμα, αλλά και για την αναστάτωση που προκάλεσε στις κινηματογραφικές αίθουσες. To CBS news σημειώνει πως στην Ατλάντα το προσωπικό κάποιων σινεμά αναγκάστηκε να κάνει βάρδιες-περιπολίες εντός των αιθουσών, στους διαδρόμους αλλά και στις τουαλέτες αφού κάποιοι θεατές έκαναν εμετό λόγω της ναυτίας που τους προκαλούσε η κάμερα στο χέρι. Στη Μασαχουσέτη, ο υπεύθυνος ενός κινηματογράφου απευθυνόταν στο κοινό πριν την έναρξη κάθε προβολής του «The Blair Witch Project» προτρέποντας όσους αισθάνονταν ναυτία να κάνουν εμετό έξω από την αίθουσα.
{https://www.youtube.com/watch?v=MBZ-POVsrlI}
Salò, or the 120 Days of Sodom (1975)
Το «Salo», ίσως μια από τις πιο διάσημες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου, κυκλοφόρησε σχεδόν τρεις εβδομάδες μετά τον μυστηριώδη θάνατο του Pier Paolo Pasolini και έχει χαρακτηριστεί ως «η πιο ενοχλητική ταινία όλων των εποχών». Το κινηματογραφικό κύκνειο άσμα του Pasolini είναι μια διασκευή του μυθιστορήματος «The 120 Days of Sodom» (Οι 120 Μέρες των Σοδόμων) του Μαρκήσιου ντε Σαντ και, όπως αναφέρει ο David Church, μελετητής του κινηματογράφου το έργο του οποίου επικεντρώνεται στην ιστορική καταγραφή πολιτιστικά δυσφημισμένων ειδών (ταινίες τρόμου, ανηλίκων, εκμετάλλευσης κ.α.), «σηματοδοτεί την απώλεια της πίστης του σκηνοθέτη στο πολιτικό τοπίο της εποχής» αλλά και στην ήττα της εργατικής τάξης και της ρητορικής που οδήγησε στην σεξουαλική απελευθέρωση της δεκαετίας του 1960. Το «Salò» του Pasolini λειτουργεί ως παραβολή για την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία επί Μουσουλίνι και αφοπλίζει με τη «διαστροφική» ματιά του, αφού 4 φασίστες αριστροκράτες απαγάγουν 18 εφήβους, 9 αγόρια και 9 κορίτσια, και τους εξαναγκάζουν σε μια σειρά από πράξεις που σοκάρουν. Οι σκηνές βίας, σαδισμού και σεξ στο «Salò, or the 120 Days of Sodom» οδήγησαν σε πολυετείς και πολλαπλές απαγορεύσεις προβολής του έργου σε διάφορες χώρες -εκ των οποίων μερικές, όπως η Αυστραλία, χρειάστηκαν χρόνια για να αποσύρουν την απαγόρευση. Η Gian Maria Annovi, μελετήτρια του Pasolini, σημειώνει στο βιβλίο της «Pier Paolo Pasolini: Annovi: Performing Authorship» ότι η ταινία χαρακτηρίζεται υφολογικά και θεματικά από μια «σύνδεση μεταξύ της αισθητικής Dada του Duchamp και της διεστραμμένης δυναμικής της επιθυμίας», τα οποία, σύμφωνα με τον Annovi, αποτέλεσαν καλλιτεχνικά σημεία ενδιαφέροντος για τον Pasolini στις πρώτες σκέψεις που έκανε για το «Salò».
{https://www.youtube.com/watch?v=VLdO-qkY1pQ}
Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε αρχικά στο: www.olafaq.gr
