Της Ματίνας Χαρκοφτάκη
“Μετεξεταστέο” κινδυνεύει να μείνει το σημαντικό έργο για τις έξυπνες πόλεις, το οποίο στοχεύει στον ψηφιακό μετασχηματισμό των μεγαλύτερων δήμων της χώρας. Καθυστερήσεις, έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού και κατακερματισμένοι διαγωνισμοί είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία, που συνθέτουν το σκηνικό του προγράμματος smart cities, την ίδια ώρα που ο χρόνος μετρά αντίστροφα μέχρι την εκπνοή της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Θυμίζουμε ότι το πρόγραμμα των έξυπνων πόλεων αφορά σε 16 μεγάλους δήμους, οι οποίοι καταγράφουν πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων συν τον δήμο Τρικκαίων, ο οποίος συμπεριελήφθη ως πρότυπο έξυπνου δήμου, καθώς υπήρξε από τους πρώτους που ανέλαβε πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της ψηφιοποίησης. Με προϋπολογισμό που αγγίζει τα 90 εκατ. ευρώ, κεφάλαια τα οποία προβλέπεται να αντληθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, η υλοποίηση του έργου smart cities, μέχρι στιγμής, στην πράξη κινείται με αργούς ρυθμούς και μεγάλες καθυστερήσεις ιδιαίτερα σε επίπεδο δημοπράτησης των projects.
Αν και έχουν περάσει περίπου 2,5 χρόνια από την μέρα που δημοσιεύθηκε η πρόσκληση υποβολής προτάσεων από την Κοινωνία της Πληροφορίας σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης (Δεκέμβριος 2021) ενώ είχε ανακοινωθεί για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2021, ο έως τώρα απολογισμός των πεπραγμένων δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικός. Ειδικότερα, από τους συνολικά 17 δήμους μόλις 3 έχουν υπογράψει συμβάσεις με τους αναδόχους ενώ παράλληλα ο χρόνος πιέζει ασφυκτικά για την αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων με την προθεσμία για την παράδοση των έργων να παραμένει το 2026, οπότε λήγει η προθεσμία για την εκταμίευση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Επί του παρόντος, πολλοί διαγωνισμοί βρίσκονται ακόμη σε στάδιο αξιολόγησής ενώ δεν είναι λίγοι και αυτοί που καθυστέρησαν στο να προκηρυχθούν.
Κατακερματισμός λύσεων
Αυτό που επισημαίνουν στο Capital.gr, πηγές με γνώση επί του θέματος είναι ότι οι δήμοι κινήθηκαν με δύο ταχύτητες, λόγω κυρίως της έλλειψης κεντρικού στρατηγικού σχεδιασμού και πρότερης εμπειρίας (άλλωστε τέτοιος πακτωλός χρημάτων για την ψηφιοποίηση της τοπικής αυτοδιοίκησης είχαν να προσφερθούν από το 1999 με το Σχέδιο Καποδίστριας), κάτι που οδήγησε σε διαγωνιστικές διαδικασίες με πλήθος κατακερματισμένων λύσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα Χανιά, όπου ο σχετικός διαγωνισμός περιλαμβάνει δύο δράσεις ενώ ο συνολικός αριθμός των υποέργων φθάνει τον διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό των 21. Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση, τη μερίδα του λέοντος καταλαμβάνει ο δήμος Αθηναίων, ο οποίος έχει εξασφαλίσει 19,8 εκατ. ευρώ από τα συνολικά 90 εκατ. ευρώ. Από την πλευρά του, ο δήμος Αθηναίων “τεμάχισε” τον διαγωνισμό σε 8 υποέργα, τα οποία πρόλαβε να δημοπρατήσει λίγο πριν ρίξει αυλαία το 2023. Από αυτά, για τα δύο έχουν υπάρξει αποφάσεις και πιο συγκεκριμένα για το 5ο υποέργο (Προσωποποιημένος Πολιτοκεντρικός Πανόπτης πόλης) έχει ανακηρυχθεί προσωρινός ανάδοχος η ένωση εταιρειών OTS- Crowdpolicy και στο 4ο τμήμα (Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης μικροκινητικότητας και σταθμών φόρτισης) προσωρινός ανάδοχος είναι η AMCO.
Αναφορικά με τον δήμο Πειραιά, η διαγωνιστική διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη για δύο υποέργα ενώ σε εκκρεμότητα βρίσκεται ακόμα η προκήρυξη του τρίτου υποέργου. Τελευταία στο χορό των smart cities έκανε είσοδο η Θεσσαλονίκη καθώς προχώρησε στην προκήρυξη του σχετικού διαγωνισμού μόλις τον περασμένο Απρίλιο. Στο δήμο Ρόδου το πρόγραμμα έχει μπει σε τροχιά υλοποίησης με συμβασιοποιημένα δύο από τα συνολικά επτά υποέργα ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η διαγωνιστική διαδικασία στο δήμο Καλλιθέας, στο δήμο Πατρέων, στο δήμο Ευόσμου – Κορδελιού και στο δήμο Νίκαιας- Αγίου Ιωάννη Ρέντη. Τέλος, οι τρεις δήμοι στους οποίους έχει ξεκινήσει η υλοποίηση των έργων για τις έξυπνες πόλεις είναι οι δήμοι Αχαρνών (ανάδοχος Active), Βόλου (ανάδοχος Active) και Λαρισαίων (ανά-δοχοι Globismart- Lever Σύμβουλοι Ανά-πτυξης” και Globiled- ΟΤΕ- Dataverse).